3 Тербеліс подшипниктері

Жалпы мәліметтер. Тербеліс подшипниктері (19.4, а сур.) У сыртқы сақинадан, 2 ішкі сақинадан, шарларды 3 тербеліс жолдарына бірқалыпты үлестіретін,5 сеператорының 4₉ шарлары немесе роликтерінен тұрады.

Дененің тербелістердің формасына қарай подшипниктер шарикті және роликті болып бөлінеді. 19.4 суретте: б – шар, в – қысқа ролик; г – ұзын ролик; д – айналмалы ролик; е – конусты ролик; ж – кеспек бейнелі ролик; з – инелік ролик.

Шарлыподшипниктерге аз жүктеме түссе де, олар тез жүрісті және ось біліктерінің бүгілуі мен қисаюына сезгіштігі, роликті подшипниктерге қарағанда төмен.

Тербеліс подшипниктерінің сырғанау подшипниктерінен артықшылықтары: қалыпты жылдамдықтар кезіндегі аз үйкеліс моменті; аз бастапқы үйкеліс моментері; күтім оңайлығы мен майлау материалдарның аз кетуі; стандартизация сатысының жоғарылығы; білік ұзындығы бойынша аз габариттілігі.

Кемшіліктеріне: жоғары жылдамдықтар кезіндегі қолдану ұзақтығының төмендеуі; диаметрі бойынша бірталай габариті; бағыттың төмен дәлдігі.

Подшипник түрлері. Тербеліс подшипниктері біліктер күшінен қабылданатын бағыты бойынша үш топқа бөлінеді:

1. Радиалды подшипниктер, олар тек қана радиалды жүктемені (роликті подшипниктер —19.5, б, в, г, ж сур.) немесе радиалды және үлкен емес осьтік жүктемелерді қабылдайды (шарлы подшипниктер –19.5, а, з, к сур.);

2. радиалды-тіреуіш, олар радиалды және осьтік жүктемелерді бір уақытта қабылдау үшін арналған (конусты роликті –19.5 д сурет, радиалды– тіреуіш шарлы 19.5, е сурет);

3. Тіреуіш, олар бағыты бойынша тек уақытша және тұрақты осьтік жүктемені қабылдауға арналған(дара –19.5, л сурет және қос –19.5, м сурет).

1. 

Барлық подшипниктер өздік орнатылғыш (шарлы –19.5, з сур. және роликті –19.5, и сур. ) және өздік орнаталғыш емес болып бөлінеді(қалғандары).

Өздік орнатылғыш (сфералық) подшипниктер біліктің осьінің қисаюы кезінде подшипниктік қалыпты жұмыс істеуіне мүмкіндік береді, өйткені шарлар сыртқы сақинаның ішкі шарлы бетінен қазғалады.

Подшипниктердің өлшемдері, конструкциялары және материалдары стандартталған. Подшипниктің ішкі диаметрі 3—ден мм 10 мм—ге дейін 1 мм арқылы стандартталған, 10 ден 20 мм — арқылы 2—3 мм, 20ден ПО мм — арқылы 5 мм және т.б. Сыртқы диамертрі бойынша D

подшипниктер серияларға бөлінеді: өте жеңіл, ерекше жеңіл, жеңіл, орташа, ауыр; еңі бойынша — жіңішке, қалыпты, жаун және аса жуан.

Жеңіл және орташа сериялы қалыпты подшипниктер аса кең таралған.

Приборларда кішкентай көлемді, едәуір жүктемені қабылдайтын (20 Н дейін n=100 ай/мин кезінде), сыртқы диаметрі 1,0 ден 8 мм дейін шарлы подшипниктар қолданылады. 19.6 суретте подшипник конструкцияларының мысалдары келтірілген. Оларда үйкелңс моменті өте төмен ( 0,001 Н*см дейін және одан кем).

Шағын приборлар механизмдерінде үйілген стандартты емес подшипниктер қолданылады (19.7 сур.). Бұл подшипниктерде сепараторы жоқ, цапфалары конусты немесе галтельді пішінді, ал чашкасы — цилиндрлік, галтельді немесе сфералық, шарлар саны 3тен 13 ке дейін, диаметрі 1 ден 5 мм дейін.

Шарлар материалы — ШХ6 және ШХ9 маркалы болат. Цапфалар мен чашкалар У8 және У10 болаттан және HRC 55—60 қаттылығына дейін шыңдатады.

Подшипниктер дәлдігі. Подшипниктер дәлдігі келесідей сипатталады: сыртқы диаметр мен ішкі диаметрі бойынша өлшемдер дәлдігі; радиалды және бүйір соғуы бойынша— айналым дәлдігі

Подшипниктер дәлдігі бойынша негізгі бес класста шығарылады: қалыпты — Н, жоғарыланған — П, жоғары—В, аса жоғары— А және тым жоғары — С және үш аралықты ВП,АВ және СА. П;В;А;С класс подшипниктерінің бағасы Н класс подшипниктерінен 1,5; 3; 6; 12 есе жоғары. Приборлар жасауда Н,П және В классты подшипниктер,ал машина жасауда — Н және П классты подшипниктер кеңінен қолданылады.

Подшипниктерді біліктер мен корпустарға бекіту. 19.8 суретте радиалды шар подшипниктерді бекіту мысалдары келтірілген: (а) қажет болған жағдайда білітерге подшипниктер шайба көмегңмен винтпен бекітіледі, (б) гайкалар мен серіппелі сақиналары арқылы (г); корпустарда подшипниктер обойма мен қақпақ арқылы бекітіледі (а), қақпақ пен корпус уступымен(б), бір қақпақпен(в), екі серіппелі сақиналармен(г).

Ойылған серіппелі сақиналар орнату мен шешу оңайлығы үшін саңылаулармен жабдықталады. Сақина мен ойыс өлшемдері олар үшін стандартталған.

19.9 суретте шарлы подшипниктерге орнатылу мысалдары көрсетілген: прибор корпус қабырғаларына шарлы подшипниктер бекітілген, осьтік саңылауларды реттеу сақинамен жинауда (а); радиалды подшипникте бөлек стойкаларға бекітілген, осьтік күштер оң жақ тірекпен қабылданады, өйткені сол жағы— қозғалмалы (б); екі радиалды- тіреуіш шарлы подшипниктер оң жақ тірекке бекітілген және осьтік күш бағыты бойынша айнымалыларды қабылдай алады, ал сол жақ радиалды подшипник қозғалмалы (в); екі подшипникте стойкада орнатылған және төлкенің осьтік қозғалысынан ұсталынады (г). Мұндай конструкция кезінде білік ұзындығы бойынша өлшемдер дәлдігінің сақталуын талап етілмейді.

Тербеліс подшипниктерінің майы. Май үйкелісті азайтып, жұмыс бетін коррозия мен ластанудан қорғайды, шуды азайтады және подшипниктің аса бірқалыпты қызуын қамтамасыз етеді. Жылдамдық жоғарлап, жүктеме мен температура төмендеген сайын, май тұтқырлығы төмен болуы керек және керісінше.

Тығыздық. Подшипникті ластанудан қорғау және консистентті майлау үшін арнайы тығыздық мен мазеудерживающие сақиналар қолданады.

19.10 суретте тығыздық мысалдары келтірілген: м/с дейінгі жоғары және төмен жылдамдықта қолданылатын, киіз немесе платмассалы сақиналар түріндегі түйісу тығыздығы (а, б); саңылаулы тығыздық (в, г);v ≤ 8 ÷15 м/с жылдамдық кезінде қолданылатын шиілініскен тығыздық.