3.2. Өндіріс шығындары. Бәсекелес нарық жағдайында фирмалардың максималды пайда алу мүмкіншілігін қарастыру

^{Реформаларды табысты жүргізу үшін, сөзсіз, сәйкес ресурстар мен қаржыландыру көздері қажет. Бағдарламада көрсетілген шараларды қаржыландыру мәселесі аса күрделі болып отыр. Қазақстан Республикасының кедендік қызметін реформалауды қамтамасыз етудің қаржы механизмі мәселесі кедендік қызметті дамытуға қарастырылған мемлекеттік бюджеттен қаражат бөлу, республиканың кеден қызметін реформалауға қызығушылық танытып отырған әлемдік қаржы институттары тарапынан инвестициялар тарту мағынасын білдіреді.}

^{Кедендік ресімдеу мен бақылау процестерін компьютерлендіру және автоматтандыру саласында.}

^{Қазақстан Республикасының кедендік қызметін автоматтандыру қажеттілігі республика егемендік алғаннан кейін, Қазақстанның әлемдік қоғамдастыққа кіруімен байланысты туындады.}

^{Кедендік қызметті автоматтандыру жөніндегі алғашқы шаралар 1995 жылдан басталды. 1997 жылы 4 наурызда Қазақстан Республикасы Үкіметінің № 294а Қазақстан Республикасының кедендік қызметінің бірыңғай автоматтандырылған ақпараттық жүйесін (бұдан былай – ҚР КҚ БААЖ) құру қарастырылған 5 жылға арналған дамыту бағдарламасы бойынша республиканың кедендік органдарын автоматтандыру туралы қаулысы қабылданды.}

^{ҚР КҚ БААЖ құру аясында өткен кезеңде on/off-line режимінде ақпараттық пакеттермен алмасу жүйесі әзірленген, бұл орталық кедендік органды облыстық басқармалармен және кедендермен біріктірген Қазақстан Республикасының кедендік қызмет деректерімен алмасу ресупбликалық желісі (бұдан былай – ҚР КҚ ДАРЖ).}

²¹

^{ҚОРЫТЫНДЫ}

Қазақстан үшін кеден саясатын жақсарту, оның құралдарын жетілдіру, бұл ең алдымен заңды жөне нормативті актілерді қалыптастыруды жалғастыру болып табылады. ҚР кеден саясатының құралдарын жетілдірудің бірнеше жолдары бар: баждардың көп түрлілігі, оларды әрбір салада дұрыс қолдану, халықаралық ережелерімен сөйкесінше сыртқы саудадағы тарифтік жөне бейтарифтік реттеуді жетілдіру,. мөлшерлемелерді өзгертуде асығыс жасамау, өз еліміздің өндірушілерінің жағдайларын ескере отырып, жеңілдік жағдайлар жасау керек.

Кеден саясатының құралдарын қолданған кезде, ең алдымен, Қазақстандық тұтынушылардың төмен сатып алу қабілеттілігіне назар аудару керек. Орташа жандық ақша табысының шығыс көздері, негізінен азы-түліктік тауарлардан құралады. Ұзақ мерзімді пайдаланылатын тауарлардың импорты көп жағдайда ішкі нарықтағы сұранысты қамтамасыз етіп отыр. Осыған орай кедендік саясат ішкі нарықтағы сұранысқа негізделе отырып қалыптасуы керек.

Кеден саясатының негізгі міндеттерінің бірі - импортты алмастыруша өндірісті дамыту жөне ынталандыру. Қазақстан импорттап отырған өнімдердің көбісін өзі өндіріп шығара алады жөне оған барлық мүмкіндіктері бар әлемдік төжірибеде қалыптасқан салаларда қорғаудың негізгі кеден саясатының құралы — кедендік тарифтің кедендік бажы. Баждардың көп болуы - сауданы р еттейтін мүмкіндік.

²²

^{Қазақстан жер байлығы мол мемлекет.} Мұнда шикізат мөлшері көп. Сондықтан шикізатты экспортқа шығару көп жағдайда іске асуына кедергілер болуы керек. Ол үшін экспорттық квота қолданылады. Сыртқы саудада тарифтік жөне бейтарифтік реттеулерді жетілдіру қажеттілігі - Қазақстан тауарларының бәсекелестік қабілетін және тауарлар нарығы бойынша зерттеу жұмыстарын жүргізуді талап етеді жөне нақты шешім қабылдап барып, өзгеріс енгізу керек. Кедендік баждар ішкі нарық жағдайымен негізделуі керек. Кедендік төлемдер салу және алу механизміне жетілдіруге маңызды көңіл бөлу керек. Бірінші кезекте өндірушілері мен тұтынушыларды қорғап, сонымен бірге импорттаушыларға өздері бастаған қызметін дұрыс жүргізуіне мүмкіндік беруде тарифтерін дұрыс есептеп, қолдану үлкен өсер етеді. Кедендік саясаттың дамуының болашағы ҚР кедендік қызметінің қалыптасуының алғашқы кезеңі оның дамуы және жұмыс жасау жағдайларын жүзеге асыруда толық қызмет атқармайды. Ғылыми негізделген саясат кедендік қызметтің жұмысына үлкен әсер етеді. Кеден саясатының құралдарын жетілдіру үшін, олардың тиімділігін анықтау керек, әрбір құралды дұрыс пайдалана білу қажет. Отандық өндірушілерді көптеген салықтардан босатып оларға жеңілдік жағдайлар жасау, өз өнеркөсібімен бірге экономикамызды жақсарту жолында үлкен жетістіктерге жетуге мүмкіндік береді. Ал егерде халықаралық ұйымдарға мүше болу халықаралық ережелерге сөйкесінше сыртқы сауданы реттеуді талап етеді.

23

Пайдаланылған әдебиеттер

1. ҚР «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» (өзгертулермен және қосымшалармен) 24.06.02 ж.

2. Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары: Жоғырғы оқу орынына арналған оқу құралы. О.В. Рожнова. 2003 ж.

3. Бухгалтелік есеп шоттарының типтік жоспары. ҚР қаржы министрлігінің 18.09.2002 ж. № 438 бұйрығымен бекітілген.

4. Бухгалтерлік есеп регистрлерін толтыру бойынша нұсқаулықтар. ҚР қаржы министрлігінің бухгалтерлік есеп жіне қаржылық аудит методологиясы Деартаментінің 24.11.1997 ж. № 72 бұйрығымен бекітілген.

5. Бернер Д. Директ-костинг. Мюнхен, Минск: Экономика, 1993.

6. Дэвид Миддлтон. Бухгалтерский учет и принятие финансовых решений. М. Аудит, Юнити, 1997 г.

7. Друри К. Введение в управленческий и производственный учет. М. Аудит, Юнити, 2000 г.

8. Карпова Т.П. Управленческий учет. М. Аудит. Юнити, 2000 г.

9. Ластовецкий В.Е. Учет затрат по факторам производства и центрам ответственности. М. Финансы и статистика, 1998 г.

10. Николаев С.А. Особенности учета затрат в условиях рынка: система «директ-костинг». М. Финансы и статистика, 1992 г.

11. Нидлз Б. и др. Принципы бухгалтерского учета. М. Финансы и статистика, 1996 г.

12. Радостовец В.К., Шмидт О.И. Учет затрат на производства и калькулирование себестоимости продукции, работ и услуг. Алматы, Бико, 1998 г.

13. Сатубалдин С.С. Учет затрат на производства в промышленности США. М. Фин. и стат., 1980 г.

14. Тулегенов Э. Т., Олохтонова Э.А. Нормативный метод учета затрат на производства. М. Фин. и стат., 1989 г.

15. Ткач В.И., Ткач М.В. Международная система учета и отчетности. М. Фин. и стат., 1994 г.

24

16. Ткач В.И., Ткач М.В. Управленческий учет: Международный опыт. М. Фин. и стат., 1994 г.

17. Управленческий учет – Учебное пособие, разработанное на основе стандартов бухгалтерского учета Алматы, Юсайд Карана, 1999 г.

18. Хорнгрен Ч.Т., Фостер Дж Бухгалтерский учет: Управленческий аспект. М. Фин. и стат., 2000 г.

19. Хорнгрен Ч.Т., Фостер Дж Бухгалтерский учет: Управленческий аспект. М. Фин. и стат., 1995 г.

20. Энтони Р., Рис Д. Учет: опыт экономически развитых стран. М.: Фин. и стат., 1996 г.

21. Яругова А. Управленческий учет: опыт экономически развитых стран. М.: Фин. и стат., 1991 г.

22. ҚР «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» (өзгертулермен және қосымшалармен) 24.06.02 ж.

23. Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары: Жоғырғы оқу орынына арналған оқу құралы. О.В. Рожнова. 2003 ж.

24. Бухгалтелік есеп шоттарының типтік жоспары. ҚР қаржы министрлігінің 18.09.2002 ж. № 438 бұйрығымен бекітілген.

25. М.А. Вахрушина. Бухгалтерский управленческий учет. Учебник. М. Омега-Л. 2003 г.

26. Н.П. Кондраков, М.А. Иванова. Бухгалтерский управленческий учет. Учебное пособие. М. Инфра 2003 г.

27. Т.П. Карпова. Управленческий учет. Учебник. М. Юнити, 2003 г.

28. Родостовец В.В., Родостовец В.К., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятий. Учебник. 1998 г.

29. Н.П. Кондраков. Бухгалтерский учет. Учебное пособие М. Инфра, 2000 г.

25