3 Билет

1.Антиген құрылысы ,анықтамасы, ерекшелігі

2.Комплменттің классикалық жолы

3.ИТЖ жіктелу,патогензі

3 Сурак

ИТЖ-иммундық жауап қайтарудың бұзылысына ,әртүрлі антигендерге ,бірінші орында –жұқпаларға қолайлы емес иммундық жауаптың дамуына немесе төмендеуіне әкелетін ,иммундық жүйенің негізгі компоненттерінің функционалдық белсенділігінің төмендеуі.

ИТЖ анықталуы:1.Ағзалардың жұқпаларға қарсы қорғанысы нашарлайды

2.Иммундық реактивтілік төмендейді

Жасушалық иммунитет жүйесінің зақымдануы басым болатын ИТЖ бактериялық жұқпаларға қосымша шартты патогенддік флорамен,мысалы Кандида саңырауқұлақтармен,вирустармен \герпес,цитомегаловирус ,аденовирус\жасушаішілік бактериялармен шықырылған жұқпалы аурулар дамиды. Комплемент компенентерінің ақауы (альтернативтік жолының С3,С5-9 және т.б)инкапсулалық микроағзалармен шақырылатын қайталамалы жайылған жұқпаларға әкеледі,Жиі жүйелі қызыл жегі кездеседі.Фагоцитарлық жүйенің ақаулары стафилококтар және клебсиеллалар шақыратын созылмалы гранулематозды аурулар кезінде ,терінің және паренхиматозды мүшелердің жұқпалы зақымданулар түрінде болатын клиникалық түрінде болатны клиникалық көрініс береді.Жиі ИТЖ аутоиммундық және аллергиялық аурулардың дамуымен жүреді.ИТЖ бар науқастарда гемобластоздар,лимфопролтферативті аурулар,Капоши саркомасы.

Жіктелуі:біріншілік немесе туа пайда болған және екіншілік немесе жүре пайда болған деп бөледі.Біріншілік ИТЖ –бұл иммундық жүйенің туа пайда болған бұзылыстары,иммундық жүйенің бір немесе бірнеше компонеттерінің атап айтқанда :гуморалдық,жасушалық иммунитеттің ,комплемент және фагоцитарлық жүйенің генетиқалық ақауларымен байланысты.

Біріншілікті ИТЖ көбінесе тұқым құалайды,гентикалық ИТЖ деп атайды да.Барлық ИТЖ түрлерін 3 топқа бөледі:

1.Т жүйесінің зақымдану басым болатын біріншілік ИТЖ(II,VI бөгет)

2.В жүйесінің зақымдануы басым болатын біріншілік ИТЖ(III,IV,VБөгеттер)

3.Аралас (Т және В)бір уақытта (I,V-VIбөгеттер)

Біріншілікті ИТЖ жіктелуі:

I.Гуморалыдық иммунитет жүйесінің зақымдануы басым болатын біріншілік итж

1.Х хромосома мен тіркескен агамма глобуленемия-Брутон ауруы

2.Жалпы өзгермелі иммундық жетіспеушілік –жалпы өзгермелі гипогаммаглобуленемия.

3.Балаларда кездесетін транзитолық гипогаммаглобулинемия

4.Иммуноглобулиндердің таңдамалы тапшылығы(селективтік lgА тапшылығы)

II.Жасушалық иммунитет жүйеісінің зақымдануы басым болатын біріншілі ИТЖ

1.Ди Джорджи синдромы(Тимустың гипо-,аплазиясы$

2.Созылмалы шырышты терілік кандидоз.

III.Аралас Т және В иммундық тапшылықтар

1.Ауыр аралас иммундық жетіспеушілік

a)Х тіркескен

б)аутосомды рецессивтік

2.Атаксия –телеангиоэктазия (Луи Барр синдромы)

3.Вискотт-Олдрич синдромы

4.Lg M жоғары деңгейдегі иммундық тапшылық (Х хромосомамен тіркескен)

5.Ергежейллікпен өтетін иммундылық тапшылық

IV.Фагоцитарлық жүйенің тапшылықтары

1.Созылмалы лимфогранулематоз

2.Чедиак –Хигаси синдромы

3.Гипер lg Е синдромы (Джоб синдр)

V.Комплемент жүйесінің тапшылығы

1.Комплемент компонеттерінң тапшылығымен негізделген біріншілі ИТЖ

2.Комплемент жүйесінің инактиваторлартапшылығымен негізделген біріншілік ИТЖ

Екіншілікті ИТЖ- иммунды жүйеге түрлі зақымдардын ісер етуінен қалыптасатын клиникалық иммунологиялық синдром.

Екіншілік ИТЖ қалыптасуына себепкер келесі факторлар:1.Физиологиялық ,2.Ауруға шалдығу 3.Ятрогенді ф 4.Экологиялық ф 5.Өмір салтының қауіпті факторлары.

Патогенезі:патогенді вирустардың ,бактериялардың,саңырауқұлақтардың және қарапайымдылардың тұрақты шабуылынан ағзаның қорғануында иммундық қорғаныстық төрт негізгі компонеті қатысады:фагоцитоз,комплемент,В жасушалық антидене және Т жасушалық иммунитет .Әрбір осы компонент тәуелсіз,бірақ көбінесе,олар тығыз кешенді байланыста қызмет жасайды.Берілген заенолардың туа пайда болған ақауы кезінде ,жалпы тұрғыда ағзаның қорғаныс қызметнің бұзылысына әкелу нәтижесінде біріншілік иммундық тапшылықтың әртүрінің клиникалық көрінісн береді. Мысалы төбеде аталған синдромдар.

Мысалға Брутон ауруның негізінде В лимфоциттердің белсенуінде және плазмалық жасушаға айналуында ядросы белгі беретін цитоплазмалық тирозикиназа ферментінің ақауы жатыр.Сондықтан иммуноглобулиндердің өндірілуі мүмкін емес.

4-билет

3.Иммунды ферменттік талдау әдісі радиоиммундық талдау(РИТ) әдістерінің қағидасына сәйкес негізделген, тек бұл кезде радиоактивті белгілердің орнына ферментті(хрен пероксидазасы, сілтілі фосфатаза, глюкозидаза) қолданылады. Осы ферменттің әсерінен бояуы өзгерген субстраттың негізінде, серпіліске түскен белгіленген антидене немесе антигеннің саны анықталады. ИФТ сынама жуйесінің антиденелері үшін аналитикалық нысана ретінде А,М,G,Е иммуноглобулиндері, гормондар, тасымалдаушы және құрылымдық нәруыздар, липопротеиндер гликопротеиндер т б жогары молекулалық биологиялық қосылыстар жатады.Сезімталдығы және арнайлылығы блйынша РИТ және ИФТмен ан ұқсас себебі осы көрсеткіштер белгілердің сапалылығымен емес, антиденелер және антигендермен анықталады. Бірақ РИТ-ға қарағанда ИФТ кеңінен қолданады, себебі ИФТ үшін реагенттер мәнді:

-сақтау және тасымалдау кезінде тұрақты

-РИТ-ға қарағанда қауіпсіз,өйткені РИТ кезінде радионуклеидтер қоладанылады

-нәтижені субъективті микросопия арқылы емес аспап арқылы бақылау фотометрия

ИФТ негізінде екі биологиялық феномен жатыр-антиденелердің жоғары арнайлылығы және химиялық серпілістің ферменттерімен көп мәрте күшейту. ИФТ 2варианты: гнтерологиялық және гомогенді. Гомогенді-төменгі молекулалық заттарды анықтауға арналған ал гетерогенді вариантта антиген немесе антиденені қатты фазада иммобилизациялайды. Қатты фаза ретінде қолданылатын –пластик. Иммунологиялық зерттеу дәрігер тәжірибесінде:

-адамның иммуны статусын нәтижесін анықтау үшін

-Науқастың иммундық жүйенің зақымдалу деңгейін анықтау үшін

-келесі тексерулерге дейін науқастың екіншілік иммундық тапшылық жағдайының себебін анықтау үшін

-иммунитеттті терапияны жүргізу қажеттілігн анықтау үшін

-жұқпалы аурулардың сатысын анықтау үшін

2.Жасушалық иммуниет жүйесіне (Т-жүйесіне) Т-лимфоциттердің дамитын орны –тимус,иммундық жүйесінің шеткі мүшелерінде басымырақ түрде Т-лимфоциттер орналасатын аймақтар(Т-тәуелді аймақтар), Т-лимфоциттердің әртүрлі субпопуляциясы(Т-хелпер киллер супресор) осы жасушалардан өндірілетін цитокиндер кіреді.Қызметі: 1. Жасушалық түрдегі иммунды жауаппен қамтамасыз ету Т-жүйесінің негізгі қызметі:Т-лимфоциттер генетикалық бөгде жасушаларға цитотоксикалық әсер етеді.Одан басқа Т-лимфоциттер кейбір антигендерге қарсы фагоцитарлық түрдегі жауапты қалыптастырады.2. Табиғатта кездесетін көпшілік антигендерді тануға және жасушалық гуморальды жауатың қалыптасуында басты қызмет атқарады.3. Т-жүйесі иммунды жауапты реттеуде маңызды рөл атқарады. 4. Т-жүйесі иммунологиялық төзімділіктің қалыптасуына және оны сақтап туруга қатысады. 5. Жетілген эффекторлы Т-лимфоциттер иммунологиялық зерде қызметін атқарады яғни организм нтигенмен қайталап әрекеттескен жағдайда иммунды жауаптың жылдам қалыптасуы. Т-лимфоциттердің антигентәуелсіздифференцировкасы: Сүйек кемігінде түзілген ізашар Т-лимфоцит қан ағысымен тимустың қыртысты аймағына келип орналасады. Тимустың субкапсулярлы аймағында Т-лим. Түзіледі, олар иммунды хабарлы болып тимустан шығу үшін бірнеше сатыдан өтеді.ізашар Тлим. Ден жартылай жетілген Т-лим-дің тимус ішінде түзілу үрдісі фенотиптік т-жасушалық маркерлер экспрессиясының өзгеруімен сиппатталады. Оладың негізінде беткей СД-антигендер жатады СД-антигендер-лимфоциттердің плазмалық мембранасында орналасқанТ-хелпер үшін маркер СД4, ал Т-киллер/супрессор үшін СД8. Антиегентанушы рецептор Т-Жасушалық рецептор негізгі маркер б.т. ол тимустың қыртысты қабатында алғашқы кезеңде пайда болады. Сүйек кемігінен келген ізашара Т-лимфоциттер лимфобласт б.т. олардың бетінде СД44 бар. Ізашар Т-лим мен субкапсуляры аймақтың стромасының әсерлесуі Т-жасушалардың алғашқы арнайы маркерлері СД2нәруызың пайда болуына әкеледі. Рецепторлары МНС-дің меншікті нәруыздарына сәйкес келмейтін клондар апатоз нәтижесінде жойылады.Тек МНС-дің меншікті нәруыздарныа сай рецепторлары бпр клондар сақталады.Сонымен өзінің организмінде жұмыс істеуге қабілеті бар Т-лим клондарының сурыпталуы өтеді Ол оң сұрыпталу деп аталады. Тимустың кортикомедуллярлы және милы қабаттарында оң сұрыпталудан сақталып қалған Т-лим-дің клондары циокиндермен тимимкалық гормондардың әсерінен пісіп жетілудің келесі кезеңіне өтеді ол теріс сурыпталу Теріс сұрыпталудан сақталған СД4 және СД8 Т-лим клондары тимустан шыгып шеткері лимфоидты мүшелердің тимустәуелді аймақтарына барады, мұнда сәйкес антигендермен кездесу нәтижесінде антигентәуелді дифференцировкаға ұшырайды

Т-лимфоциттердің антигентәуелді дифференцировкасы

Тимуста түзілген Т-лим қан ағысымен иммундық жүйенің шеткі мүшелеріне келеді. 4кезеңнен тұрады:1.функциональды жетілмеген Т-лим-мен антигендердің танылуы.2. Оларлың жетілген эффекторлы жасушаға дейінпролиферация мен дифференцировка түрінде антигенге қарсы серпілісі.3.Иммундық жауаптың эффекторлы кезеңіне-антигенді бейтараптаумен жоюға қатысуы.4.Т-зерде жасушалардың түзілуі

1.Иммунды жүйе-морфофункционалдық жүйенің бүтіндігі болып табылатын, ағзаның ішкі ортасындағы антигендік тұрақтылықты қадағалайтын,мигрция және рециркуляция жолдарымен байланысатын арнайы лимфоидтық мүшелер мен тіндердің жиынтығы. 3деңгейі бар: мүшелік, жасушалық молекулалық. Мүшелік:1орталық 2шеткі. Орталық мүшелері лимфоциттердің түзілуін қамамасыз етеді.Бұл жерде олар лимфоидтық бағаналы жасушалардан түзіліп,көбейеді,функционалдық пісіп жетіледі.Адамда 2орталық мүше сүйек кемігі және тимус. сүйек кемігінде В-лим-дің клондары түзіледі,сондықтан сүйек кемігі гуморальдық иммунитет жүйесінің орталық мүшесі Ал тимуста Т-лим колндары түзіледі ол жасушалық им жүйесінің орталық мүшесі. сүйек кемігі –иммунды жүйенің қан айналымы мен орталық мүшелердің қызметін біріктіретін мүше , ол көп қабілетті бағаналы жасушалардың,яғни барлық қан жасушаларының көзі болып таб. Гуморальдық иммуниттеттің орталық мүшесі алғашқыда құстарда фабрициус қапшығында табылған.Онда антидене түзетін лимфоциттердің дамуы жүреді

Тимус филогенетикалы ежелгі лимфоидтық мүше онда лимфоидтық жүйенің түзілуі мен реттелуі және жасушалық иммунитетің дамуы жүреді.Тимус алдыңғы көкірекаралықта төстің артында жүрек үстінде орналасқан қыртысты және милы заттан тұрады. Иммунды жүйенің шеткі мүшелеріне:көкбауыр, лимфа түйіні, ішектің пейер табақшасы,аппендикс, бадамша без,аденоидтар жатады. Шеткі мүшелерде антигендермен жанасу арқылы лимфоциттердің соңғы пісіп жетілуі антигенге тәуелді дифференциялануы жүреді нәтижесінде сәйкес антигендерге иммундық жауап шақыратын пісіп жетілген лимфоциттер түзіледі. Жасушалық деңгей 1топ-лимфоциттер; Лимфоциттер диаметрі7-9мкм дөңгелек немесе сопақша келген ядросы барциоплазмасы азкелген жасушалар.адамда мөлшері 10¹³ 2топ-антиген таныстырушы жасушалар(АТЖ)(макрофаг дендриттік жасушалар В-лим) АТЖ қызметі Т-лим-ге АТЖ бетінде орналасқан МНС гендерінің өнімдерімен байланысқан антигендерді өңдеуден таныстырудан тұрады.Молекулалық деңгей:1. В-лим түзетін Иммуноглобулиндер және олардығ түзілуін реттейтін гендер. Им-ң 5класы бар М GА ЕД; 2ауыр Н тізбек 2жеңіл L тізбектен тұрады 2.Медиатор көмегімен иммунды хабарлы жасушалар иммундық жауаптың қалыптасуына реттелуіне қатысады оларды цитокиндер деп атаймыз. Цитокиндер рецепторлық механизм негізінде әсер етеді 3. Негізгі гистосәйкестік кешендердің гендері Бұл гендердің өнімдері ағзаның барлық ядросы бар жасушаларының бетінде орналасқан. Олар антигендерді тануда және иммунологиялық серпілістердің дамуында маңызды рол атқаратын гистосәйкестік антигендері-гликопротеидтердің түзілісін бақылайды 4.Саралау кластерлері СД лимфоциттердің субпопуляциясының беткейлік маркерлі наруыздары үшін қолданылады

5Адгезия молекулалары Олардың көмегімен Т,В-лим-дің жасушааралық әрекеттесу деңгейі жоғарлайды 6. Лим-дің антигентанушы рецепторлары: В-лим-ң атж рецепторын иммуноглобулиндер аткарады;Т-лим-де Т-жасушалық рецептор 7.Тимус гормондары 8. Сүйек кемігінің миелопептидтері

6 билет

Гуморалды иммунитет-антигендерге карсы антидене синтездеу кызметин аткарады.Гуморалды иммунитет жуйесинин негізгі жасушалары антидене синтезіне жауапты В лимфоциттер болып табылады.Ен алғаш гуморалды иммунитет жуйесінің орталык мушесі кустарда табылган.Соган байланысты гуморалды иммунитет жуйеси В жуйеси деп аталган.Гуморалды иммунитет жуйеси суйек кемигинде тузіледі.В жүйенің шеткі мүшелеріне көкбауырдың,лимфа түйіндерінің және т.б лимфоидты түзілімдердің тимустәуелсіз аймактары жатады.Шеткері канда В лимфоциттер 20 30% болады.Гуморалды иммунитет жүйесі жасушадан тыс бактерия мен вирустарга карсы белсенді болады,сондықтан оның негізгі кызметі инфекцияга карсы иммунитет куру болып табылады.Инфекцияга карсы әсеріне байланысты антиденелердің бірнеше топтары болады:

• Бактериалдық токсиндерді бейтараптаушы антиденелер

• Вирустың жасушага жабысуына карсы,вирусты бейтараптаушы антиденелер

• Комплемент катысуымен вирус жұктырган жасушага цитотоксикалық әсер корсетуші антиденелер

• Комплемент катысуымен бактерияны жойылуын шакуырушы

• Коздырғышты опсонизациялаушы және оның ферменттік жүйесін басушы

• Макрофагды опсонизациялаушы фагоцитоз кушейтуші

• Гелминттерге карсы полиморфты ядролы лейкоциттердің цитотоксикалық әсерін кушейтуші

В лимфоциттердің шыгуы мен дифференциялануы

1. Сүйек кемігінің коп кабілетті баганалы жасушалары

2. Лимфоциттердің бастаушы жасушалары

3. Бастаушы В лимфоциттер

4. В0 лимфоцит

5. В1 лимфоц

6. В2 лимфоциттер,

Сүйек кемігіндегі антигентәуелсіз дифференцияланудың кезеңдері:

Сүйек кемігінің коп кабілетті баганалы жасушалары, Лимфоциттердің бастаушы жасушалары, Бастаушы В лимфоциттер, В0 лимфоцит.Антигентәуелді дифференциялану кезеңдері: В1 лимфоц,В2 лимфоциттер.

В лимфоциттердің бастаушысы ,баска кан жасушалары тәрізді ,суйек кемігінің коп бағаналы жасушасына жатады.Барлық Т және В лимфоциттердің жалпы бастаушы жартылай бағаналы жасушалы кезеңі арқылы бастаушы в лимфоциттер пайда болады,олар жетілмеген В0 лимфоциттерге айналады.

В0 лимфоциттердің иммунологиялық жетілмеген лимфоциттер популяциясы.Олардың бетінде М класына жататын иммуноглобулиндік антигентанушы рецепторлар орналасады.Рецепторлардың тығыздығы В0 лимфоциттерде өте төмен болады,сондықтан олар антигендермен байланыса алмайды,шеткері канга иммуноглобулиндерді синтездемейді.

В1 лимфоц бұл шеткері В лимфоциттертердің жартылай жетілген дифференциялану кезеңі.М иммуноглобулиндер болады,бірак тығыздығы В0 лимфоциттерден жоғары сондықтан антигенге карсы шеткері канга иммуноглобулин М синтездейді.Бірак В1 лимфоциттер макрофагтармен және Т лимфоциттермен кооперацияга түсе алмайды,сондықтан тимустәуелді антигендерге антидене синтездей алмайды.СD5 маркері тән.

В2 лимфоц бул популяция жағынан коп иммунды хабарлы жетілген жасушалар.иммуноглобулин D рецепторлар пайда болады,Булар кез келген антигенге жауап кайтарды, және иммуноглобулиндерді синтездей алады,ол екіншілк иммунды жауаптың негізін курады.

В-лимфоциттердің негізгі рецепторлары: антигентанушы иммуноглобулиндік рецепторлары, тышқан эритроциттеріне, комплементтің С3 компонентіне сай рецепторлар, Эпштейн-Барр вирусына арналған рецепторлар, В-митогендерге арналған рецепторлар, HLA комплексінің белогына арналған рецепторлар болады.