Кад´р, х´тле, чаклы

1. Марат Иск´нд´р кад´р укыймы? Юк, Марат Иск´нд´р кебек кºп укымый.

2. ¥лм´тт´н Казанга кад´р нич´ километр? = ¥лм´тт´н Казанга х´тле нич´ километр?

3. М´ск´ºд´н Казанга чаклы сигез й¿з километр.

Бел´н

1. ¥лфия ´ти-´нил´ре бел´н Казанга барды. Бу китап р´семн´р бел´нме?

2. Х´бир Казанга автобус белды. = Х´бир Казанга автобуста барды.

Кебек, шикелле, т¿сле

Безне¼ кебек эшл´. = Безне¼ шикелле эшл´.

Р´мзия ¥лфия кебек матур киенерг´ яратмый. = Рамзия ¥лфия т¿сле матур киенерг´ яратмый.

Таба

Бу автобус Казанга барамы? Юк, ул Казанга таба гына бара. Казанга барып ¢итми. Бу автобус Алабугага кад´р бара.

Турында

Х´бир Казан турында аз с¿йл´де, ч¿нки аны Иск´нд´р бел´н Марат бºлдердел´р.

¯чен

Бу китап студентлар ¿чен язылган. Минем ¿чен бу авыр тºгел.

Бирле

Быел майдан бирле я¼гыр яумады. Х´бир автобуста Мамадыштан бирле йоклап кайтты.

Башка

1. Р´мзия ¥лфияд´н башка беркая да бармый.

2. Башка ´йт´се сºзем юк, сау булыгыз.

Со¼

1. Казаннан автобус бел´н барганда, Алабугадан со¼ Чаллы булыр. (со¼ – после).

2. Син кич´ футбол карады¼мы со¼? = Син кич´ футбол карады¼мы? (со¼ – частица: ли).

3. Иск´нд´р лекцияг´ ирт´ килде, ´ Марат со¼ килде. Ул еш со¼га калып кил´. (со¼ – поздно).



– Н´рс´ якынрак: Аймы, ´лл´ Америкамы?

– ¥лб´тт´, Айга кад´р якынрак.

– Ниг´ шулай дип уйлыйсы¼?

– Ч¿нки мин Айны ³´р т¿нне кºр´ алам, ´ Американы кºрг´нем юк ´ле



– Сезне¼ балаларыгыз бармы?

– ¥йе, минем улым бар.

– Ул т´м´ке тартамы?

– Юк, тартмый.

– Бик ´йб´т. Т´м´ке кебек агуны ¿йг´ кертерг´ ярамый. ¥ ул аракы эч´ме со¼?

– Юк.

– Бик ´йб´т. Аракы – кеше ¿чен бик зарарлы н´рс´. ¥ кич бел´н улыгыз ¿йг´ вакытында кайтамы?

– ¥йе.

– Сезне¼ улыгыз бик акыллы ик´н. А¼а х´зер нич´ яш со¼?

– Бºген ун ай була…



– Ниг´ бºген син со¼га калды¼ со¼?

– Мин ¿йд´н со¼ чыктым.

– ¥ ниг´ ирт´р´к чыкмады¼?

– ¥ ирт´р´к чыгарга мин ¿лгерм´дем.

КªНегªЛ¥р

1. Кир´кле сºз куеп ¢´ял´рне ачыгыз:

1. Мин Алабугага (кад´р, бирле, турында) автобус (кебек, тагын, бел´н) кайттым.

2. Х´бир Казан (бел´н, турында, ¿чен) бик аз с¿йл´де.

3. Р´мзия базарга (кебек, кад´р, таба) (автобус, автобустан, автобуска) бел´н барды.

4. Автобус Казаннан Чаллыга (кад´р, аша, таба) барганда Мамадыш (шикелле, турында, аша) ºт´.

5. Бу поездлар (М´ск´º, М´ск´ºг´, М´ск´ºд´н) (кебек, аша, таба) барамы?

6. Алексей Марат (турында, бел´н, шикелле) футбол карарга ярата.

7. Марат, самолетка утырып, М´ск´ºд´н (башка, бирле, таба) Бегишево аэропортына (х´тле, башка, со¼) йоклап кайтты.

8. Иск´нд´р авылдан (бирле, башка, со¼) беркайда да булмаган.

9. ¥лм´т З´й ш´³´ренн´н (бирле, башка, со¼) булыр.

10. Марат (кебек, х´тле, бел´н) Иск´нд´р яздан (х´тле, башка, бирле) кºрешм´г´нн´р.

2. Т´р¢ем´ итегез:

1. Я не видел своего друга Сергея с зимы.

2. Ильдар в июне был в Москве, но там Марата не встречал.

3. Зато Альфия с Рамзией были в татарском театре, на рынке и в цирке.

4. В Казани тяжело ездить на трамвае или троллейбусе – очень много людей.

5. В Казани Хабиру очень понравилось, он узнал там много нового, познакомился с новыми людьми.

6. Когда приехал в Москву, то очень удивился.

7. Оказывается, футбол – весьма опасная игра.

8. Автобус из Казани в Челны проезжает через Елабугу.

9. Все, кроме Марата, летом уехали из Альметьевска.

10. Он до Стамбула (Истанбул) долетел на самолете.

3. ¡¿мл´л´р т¿зегез:

1. Мин, карамыйча, барып, футбол, кад´р, Казанга, кайтаммы?

2. Х´тле, туйганчы, ял, иттем, мин, кичк´, туган, ирт´д´н, авылымда.

3. Дустым, Чаллыга, уеннарына. «Камаз», футболга, бардык, без, Алексей бел´н.

4. Бел´н, Марат, яздан, Иск´нд´р, бирле, кºрешм´г´нн´р.

5. ¡ыелдылар, безне¼, каршында, студентлар, таныш, институт.

6. Р´мзия, очратмаганнар, бел´н, ¥лфия, Х´бирне, Казанда.

7. Аптырап, килг´ч, Х´бир, Казанга, китк´н.

8. Агуны, т´м´ке, кебек, кертерг´, ярамый, ¿йг´.

9. Улыгыз, ¿йг´, кич, вакытында, бел´н, кайтамы?

10. Бºген, калды¼, со¼га, ниг´, син?

4. Бº сºзл´р бел´н ¢¿мл´л´р языгыз:

Алабуга турында Казанга х´тле ¡´йд´н бирле Дустым бел´н Автобус бел´н Институтка кад´р Минем дустым шикелле

Чаллы аша Минем кебек Марат ¿чен М´ск´ºг´ таба Автобустан башка Мамадыштан со¼ Казаннан бирле Иск´нд´р кад´р

5. ªрн´кл´р буенча языгыз:

а) ªрн´к: ¡´й ¢ит´. Х´бир Казанга кит´.

¡´й ¢итк´ч, Х´бир Казанга китте.

1. К¿з ¢ит´. Марат институтка кил´.

2. Марат ашый. Марат ч´й эч´.

3. Автобус Мамадыштан ºт´. Автобус Алабугага кил´.

4. Лекция бет´. Иск´нд´р ашхан´г´ бара.

5. Студентлар ¢ыела. Х´бир Казан турында с¿йли.

б) ªрн´к: Марат ¿ен´ кайта. Я¼гыр ява.

Марат ¿ен´ кайтканчы, я¼гыр яуды.

6. Марат ч´й эч´. Марат ашый.

7. Иск´нд´р ашхан´г´ бара. Иск´нд´р лекцияд´ утыра.

8. Я¼гыр ява. Студентлар институтка кер´л´р.

9. К¿з ¢ит´. Марат ял ит´.

10. С´гать унике тула. Х´бир китап укый.

ЕГЕРМЕ АЛТЫНЧЫ Д¥РЕС

Аш-су

пычак кашык ч´нечке т´линк´ чынаяк	ит ак май йомырка ипи, икм´к с¿т	б´леш кыстыбый г¿б´дия п´р´м´ч ¿чпочмак	аш ботка токмач тавык каймак
нож ложка вилка тарелка чашка	мясо сливочное масло яйцо хлеб молоко	бялеш кыстыбый губадия перемяч учпочмак	суп каша лапша курица сметана

Иск´нд´р: Тизр´к бетсен иде бу д´рес!

Марат: Ниг´? Профессор бик кызыклы с¿йли бит.

Иск´нд´р: Ашыйсым кил´.

Марат: Син ирт´ бел´н ашамады¼мы ´лл´?

Иск´нд´р: Юк шул. Мин бºген йокыдан со¼рак тордым, кич´ семинарга озак ´зерл´ндем.

Марат: ¥ кич´ безне¼ б´йр´м булды. Абыйны¼ туган к¿не. ¥ни бик кºп т´мле ´йберл´р пешерг´н иде. Шу¼а кºр´ мин бºген ирт´ бел´н итле б´леш, ¿чпочмак ³´м баллы ч´й бел´н т´мле г¿б´дия ашадым.

Иск´нд´р: ¥йд´ ашау турында с¿йл´шмик ´ле!

Марат: ¯чпочмагы майлы иде, ´ б´лешен ашап туймассы¼, бик т´млу!

Иск´нд´р: Тукта инде, син с¿йл´м´с´¼ д´ ашыйсы кил´.

Марат: Их, ´ д¿геле, й¿земле, кортлы г¿б´диясен кºрс´¼! Аны кабып караса¼! Ирт´ бел´н бºген кºп ашап булмады, сыймады. Мен´ х´зер булса, мин тагын бер кис´к ашар идем.

Иск´нд´р: Мин д´ бик ашар идем д´ бит…

Марат: Ниг´ бераз алып килм´дем ик´н? Вак б´леш булса да алып кил´се калган.

Иск´нд´р: Ярар, ашау турында туктыйк ´ле. Туктамаса¼, х´зер ºзе¼не ашыйм.

Марат: Алай булса, лекцияд´н со¼ безг´ барыйк.

Иск´нд´р: ¯чпочмакны майлы дисе¼ме?

Марат: Бик майлы шул.

Иск´нд´р: ¥ итле б´леш ашап туймаслык дисе¼ме?

Марат: Син аны ашап караса¼!

Иск´нд´р: Алай булса, лекцияне¼ бетк´нен к¿тмик, х´зер ºк китик. Барыбер бу ач х´лд´ башка ашаудан башка берн´рс´ керми…