КªНегªЛ¥р

1. Нокталар урынына сºзл´р куегыз:

1. Минем … килºемне ничек белде¼?

2. Минем хатыным безг´ аш … куяр.

3. Син шушы к¿нг´ … минем куян … белм´де¼мени?

4. Аны¼ акылы безне¼ мулланы¼ … кад´р.

5. ¥ мин тавык шулпасын ашарга ….

6. Х´зер кайт та … ´йт, ул безне¼ … п´р´м´ч ³´м тавык … пешерсен.

7. Ху¢а бел´н бай Ху¢а ¿ен´ керº …, ¿ст´лд´ге … бел´н тавык шулпасы кºрг´нн´р.

8. ¯ст´л … тыныч … утырган куянны да кºрг´нн´р.

9. Й´, Ху¢а, сине¼ куяны¼ чыннан да … ик´н.

10. ¥г´р мин сине¼ … й¿з … бирс´м?

11. ¥ Ху¢а … ºз сºзенд´ тора.

12. Ярый инде, дуслыгыбыз … сатсам … инде.

13. Шуннан бай куянны¼ колагына нидер … да чыгарып ….

14. Й´, хатын, без … ашлар пешерелдеме?

15. Со¼, … ´йтм´г´ч, ул сине¼ ¿е¼не ничек белсен?!

2. Тºб´нд´ге сºзл´р ³´м сºзтезм´л´р бел´н ¢¿мл´л´р т¿зегез:

борчылырга онытырга акыллы юл´р ышанырга риза булырга ачуланырга

тыныч мог¢изалы зин³ар иск´ т¿шерерг´ ´йтеп куярга укып чыгарга бара кºрм´

3. ªрн´кл´р буенча эшл´гез ³´м т´р¢ем´ итегез:

а) ªрн´к: Син бу г¿мб´ле ашны ашама.

Син бу г¿мб´ле ашны ашый кºрм´!

Не вздумай есть этот грибной суп.

1. Син бу хатны укыма.

2. Ирт´г´ сез институтка килм´гез.

3. Син ул ´йтк´нне эшл´м´.

4. Син а¼а моны ´йтм´.

5. Бу киноны карама.

б) ªрн´к: Х´бирне¼ компьютер алсы кил´. Аны¼ алиы ме¼ акчасы юк.

Х´бирне¼ алты ме¼ акчасы булса, ул компьютер сатып алыр иде.

Если бы у Хабира было шесть тысяч рублей, он бы купил компьютер.

6. Иск´нд´рне¼ ашыйсы кил´. Лекциял´р бетми.

7. Маратны¼ Швейцарияг´ барасы кил´. Аны¼ акчасы юк.

8. Р´мзияне¼ авылга кайтасы кил´. Аны¼ вакыты юк.

9. Х´бирне¼ бакчага барасы кил´. Ул авырый.

10. Куянны¼ байга кайтасы кил´. Ул аны¼ адресын белми.

4. «Ч¿нки» сºзе бел´н башлап, сорауларга ¢авап бирегез:

ªрн´к: Ниг´ Иск´нд´рне¼ лекцияд´ ашыйсы кил´?

Ч¿нки ул ирт´ бел´н ашамаган.

1. Ниг´ Х´бир менюны¼ у¼ ягын карый?

2. Ниг´ ярлыны¼ хатыны тагын б´р´¼ге пешерг´н?

3. Ниг´ ч´йг´ шик´р салалар?

4. Ниг´ баш министр б´хетле тºгел?

5. Ниг´ ф´кыйрь кеше б´хетле?

6. Ниг´ Х´бир ¥лфияне¼ туган к¿ненд´ б¿тен ш´³´рне ´йл´неп чыккан?

7. Ниг´ Ху¢а аучыдан ике тере куян алып кайткан?

8. Ниг´ куян бай ¿ен´ кайтмаган?

9. Ниг´ Марат киного барган?

10. Ниг´ Маратны¼ кинодан со¼ елыйсы килг´н?

5. Берсе артык:

¢´й	авыл	к¿з
кад´р	бел´н	тамак
кебек	шикелле	матур
т´м´ке	¿й	аракы
¿чен	керº	таба
ч´нечке	пычак	п´р´м´ч
чынаяк	с¿т	ит
г¿б´дия	йомырка	кыстыбый
токмач	кашык	каймак
камыр	чºпр´	ч¿гендер
кыяр	т´линк´	суган
патша	кораб	карак
мулла	бай	куян
акыллы	³аман	ачуланырга

Егерме тугызынчы д¥рес

Эт ¿р´, м´че мыраулый. Тычкан чиный, ат кешни, сыер м¿гри, ´ к´¢´ бел´н сарык б´элдил´р. ¥ балык берн´рс´ д´ ´йтми.

Эт М´че Тычкан чыпчык	Сыер Ат Сарык тавык	¿рº мыраулау чинау чыркылдау	М¿гр´º Кешн´º Б´элд´º Кыткылдау
Собака кошка мышь воробей	Корова Лошадь Овца курица	Лаять Мяукать Пищать чирикать	Мычать Ржать Бляеть Кудахдать

¥лфия: Минем ´ни м´чебезне бик ярата, шу¼а кºр´ минем бºген песиг´ н´рс´ д´ булса аласым бар. Р´мзия, син минем бел´н кибетк´ барасы¼мы?

Р´мзия: Ярар, барырмын. Л´кин без авылда м´чег´ кибетт´н берн´рс´ алмыйбыз.

Иск´нд´р: Авылда шулай инде: этк´ д´, м´чег´ д´ ашарга кибетт´н аласы юк. М´чег´ авылда ³´рвакыт с¿т бар, ´ этк´ калган аш, с¿якл´р.

Х´бир: Мин д´, кызлар, сезне¼ бел´н барыр идем, л´кин бºген вакытым юк: концерт бел´н балалар бакчасына барасым бар…

ашатырга ашарга барырга уйларга кºрерг´ кºрс´терг´

ашатасы бар ашыйсы юк барасы бар уйлыйсы юк кºр´се бар кºрс´т´се юк

надо накормить нет необходимости есть необходимо идти нет необходимости думать надо увидеть нет необходимости показывать

Иск´нд´р: ¥ сине¼, Х´бир, эте¼ бармы?

Х´бир: ¥йе, безне¼ кечкен´ ген´ этебез бар. Тагын безне¼ тутый кошыбыз бар.

Марат: Минем ¿йд´ м´че ген´ бар, ´ мен´ минем З¿лфия апаны¼ бик акыллы эте бар иде…

¥лфия: Ниг´ «бар иде» дисе¼? ¥лл´ ºлдеме?

Марат: Белмим, эте ничектер, ´ Золфия апа ºзе ³´лак булды… Бу чыннан да булган х´лне сезг´ с¿йлисе бар ик´н.

Р´мзия: Нинди х´лне?

Марат: З¿лфия апа ³´м аны¼ эте турында. Ышансагыз ышаныгыз, л´кин бу чыннан булган х´л. Ты¼лагыз:

З¿лфия апа ºзе ген´ кечкен´ ш´³´рд´ яши иде. Пенсияг´ чыккач, аны¼ эше юктан эче пошты, ³´м ул сапаниель сатып алган иде. Мо¼а кад´р З¿лфия апаны¼ беркайчан да эте булмады, л´кин бу спаниельне ул ºлеп яратты. Этне¼ исеме Актырнак иде. З¿лфия апа ¿чен ул и¼ якын дус булып китте. Алар ³арвакыт берг´, беркайчан аерылмадылар. ¥ Актырнак бигр´к акыллы эт булып чыкты. Ул ху¢абик´сен гел ты¼лап тора иде. Х´тта бераздан со¼ аны¼ б¿тен х´р´к´тл´рен кабатлый башлады. ¥йтик, З¿лфия апа ч´й эч´рг´ утыра. Актырнак шунда ук аны¼ каршына урындыкка менеп утыра иде д´ аягы бел´н чынаяк алырга тырыша иде. З¿лфия апа телефизордан сериал караганда, Актырнак та кан´фид н´къ кеше сыман утырып, кºзл´рен экраннан алмый торган иде. ¥ сериалны¼ м´з´кле урыннарында ул авызын ачып к¿леп ¢иб´р´ торган иде…

Р´мзия: Марат, бу чыннан да булган х´лме?

Марат: ¥йттем бит инде. Бу чыннан булган вакыйга… ¥ со¼рак З¿лфия апага бер бик яхшы уй килде. Шуны ´йт´сем кил´: З¿лфия апага ³´рвакыт яхшы идеял´р, фикерл´р килеп тора иде. Мен´ шул чакта ул Актырнакны с¿йл´шерг´ ¿йр´тм´кче булды. Эт бит б¿тен н´рс´не З¿лфия апа артыннан кабатлый, ´мма с¿йл´шм´де ген´. ¥ З¿лфия апага с¿йл´шерг´ ´¼г´м´д´ш кир´к булгандар, дип уйлыйм… Озак уйлагач, апа, базарга барып, с¿йл´ш´ торган ¿ч-дºрт тутый кошларын алып кайткане да ³´м аларны Актырнакка бареп ашаткан. Л´кин бу да булышмаган.

Шулай бервакыт З¿лфия апа бел´н Актырнак балконга чыкканнар. Мен´ шул чакта килеп чыккан ул б´хетсезлек. З¿лфия апа балконда, урындыкка менеп, юган керне элм´кче булган, ´ урындыкны¼ бер аягы сынык булган ик´н. Актырнак Золфия апаны¼ егылып китºен кºреп «Сак булыгыз!» – дип ¿реп ´йтк´н. ¥ Золфия апа яраткан спаниелен´ сокланып ³´м аптырап караган да: «Абау! Этем с¿йл´ш´ башлады бит!» – дип кычкырган ³´м, урындыктан да, балконнан да егылып т¿шк´н. Кызганычка каршы, З¿лфия апа ¢иденче катта яши иде…

Р´мзия: Нинди кызганыч х´л!

Иск´нд´р: Бу чыннан да булган х´лме со¼, Марат?

Марат: Бу чыннан булган вакыйга… ¥ Актырнак ¿реп елап ¢иб´рг´н д´ аска карап: «Бигр´к кызык бу кешел´р! Алдан ºзл´ре с¿йл´шерг´ ¿йр´т´л´р, ´ со¼ыннан аларга ´йтк´нне ты¼ламыйлар!» – диг´н.

Иск´нд´р: Гомеремд´ ышанмыйм! Ничек инде эт с¿йл´шерг´ ¿йр´нсен инде?!

Х´бир: Марат, ´ син бу вакыйганы н´къ шулай булганын кайдан бел´се¼ со¼?

Марат: Бу булган х´лне ми¼а елый-елый Актырнак ºзе с¿йл´г´н иде…