6.2 Схеманың таңдалуы және жүргізу тәртібі

"Электр жабдықтың сертификаттау ережелерi" және "Кабелдiк өнiм сертификациясының ретiмен" сәйкес, кабелдiк өнiмнiң мiндеттi сертификаттауы 3а немесе 5 сериялы шығарылатын өнiм схемасы және өнiмнiң партиясы үшiн 7 схема бойынша жүргiзiледi (Г қосымшасы). 3-шi схема, тiркелген сынау зертханасындағы бiр типтегі үлгiнiң сынауларын өткiзу және куәлiк берiлген өнiмге келесi ипспекциялық бақылау, куәлiк берiлетiн бұйымдардың сапаның нақты бағасын бермейдi, сынау өйткенi типтiк өкiлдерiнде жүргiзiледi - қысқа үлгiлер және технологияның нәтиже болатын тұрақсыздықтарының барлық мiндерiн үлгiдегi анықталулар ықтималдығы нөлге жақын. Олардың пайдалануы да, кабелдiк бұйымдардың жасауы да нақты шарттарда бiрнеше метрлерден он шақты және километрлердiң жүздiктерiне дейін өлшемнің құрылыс ұзындықтарымен iске асады. (3-ші схема) өндiрiстiң күйiн талдау және оның тұрақтылығының ипспекциялық бақылауы кабелдiк өнiмнiң сертификациялары бойынша өткiзiлетiн орталықтар (зауыттар, шағын кәсiпорындар) кәсiпорындардың қатарында өндiрiстiң тұрақтылығының керектi шарттары қамтамасыз етiлмегенiн көрсеттi. Бұның көптеген себептері қойылатын материалдардың бiртектi еместiктерi болып табылады, сонымен бiрге нормативтiк және технологиялық құжаттаманың толық комплектiнiң қабылдау-өткізу сынақтарының өткiзуi, изоляторлардың ақауы жоқтығы үшiн операциялық бақылау және процедураларының қаталдандыруы. 3а схема 3-шi схемаға қосымшаны ескередi - сертификат беру кезеңіндегідей, сол сияқты ипспекциялық бақылау кезеңде де куәлiк берiлген өнiм өндiрiсiнiң күйi талданады. Сонымен бiрге өнiм сертификациясына өндірушінің шығындарын едәуiр төмендететiн өндірушінің сынау базасында өткiзiлген ипспекциялық бақылауды өткiзу процесіндегі оң нәтижелердiң өндiрiстi талдауларының сынақ хаттамаларын қарауға рұқсат етiледi. Осы жағдайда ипспекциялық бақылау куәлiк берiлген сапа жүйесiнiң бақылауы жолымен жүргiзiледi. Тiркелген сынау зертханасындағы көрcетiлген сертификат сынау хаттамаларымен бiрге қаралатын, дайындаушыда сертификаттың сериялы шығарылатын өнiмдерi болған жағдайда сертификация сапа жүйесiне 5-схема бойынша жүргiзiледi. Сынаулардың қажеттiлiк және көлем куәлiк берiлген сапа жүйесiне өнiмнiң сертификаттау жөнiндегi органын анықтайды. Тiркелген сынау зертханасындағы жасалған өнiмнiң партиясынан үлгiлердiң iрiктеуiнiң сынауларын ескеретiн, электр жабдықтардың өнiмінiң партиясын мiндеттi сертификаттау 7-схема бойынша жүргiзiледi.

Кабелдiк өнiмнiң сертификациясын жүргізу реті:

Өнімді сертификаттауға мыналар кіреді:

1) сертификаттауға өтінім беру және оны қарау (Ғ қосымшасы);

2) өтінім бойынша шешім қабылдау, оның ішінде схеманы таңдау

(Д қосымшасы);

3) сертификаттау бойынша жұмыстарды жүргізуге арналған шарт жасасу;

4) үлгілерді іріктеу, сәйкестендіру және оларды сынау(Е қосымшасы);

5) өндіруді бағалау (егер бұл сертификаттау схемасында көзделсе);

6) алынған нәтижелерді талдау мен сертификат беру туралы (беруден бас тарту туралы) шешім қабылдау(Ж қосымшасы);

7) сертификатты мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінің тізілімінде тіркеу;

8) сертификат беру;

9) сертификатталған объектіні инспекциялық бақылауды жүзеге асыру (егер бұл сертификаттау схемасында көзделсе);

10) сертификаттау нәтижелері туралы ақпарат ұсыну.

Сертификатталған өнімнің инспекциялық бақылауын (егер бұл сертификаттау сұлбасында қарастырылған болса) сәйкестік сертификатын берген орган жүзеге асырады. Инспекциялық бақылау кезіндегі өнім сынауын өткізуге сәйкестікті растау органы сынау зертханасын тартады.

Кабель өнімі жабдықтарының инспекциялық бақылауы келесі жұмыс түрлерінен тұрады:

• сертификатталған өнім туралы түсіп жатқан ақпараттарды талдау;

• тұрақты сапалы өнім шығаруға қажетті шарттардың сақталуын тексеру;

• өндірістің метрологиялық қамтамасыздандырылуын;

• нормативтік құжаттардың жағдайын талдау;

• өнім сынауларын жүргізу және олардың нәтижелерін талдау;

• бақылау нәтижелерін рәсімдеу және шешім қабылдау.[16]

7 Техникалық-экономикалық негіздемелер

Электротехникалық зертханасың бақылау өлшеу құралдарының жаңалауға кеткен жалпы шығындарды есептеу. Жалпы шығындар:

- жобаға қажетті құралдарды сатып алу;

- негізгі өндірістік қорды есептеу;

- қажетті жалақы-жобаға қанша адам қатысады, олардың мамандығы, айлық жалақысы, кеткен уақыт бекітіледі;

- әлеуметтік салық (21 пайыз барлық еңбекақы қорынан);

- жобаны жасағанда кететін үстеме шығындар;

- электрэнергия және жылу энергиясын есептеу;

- орталық зертхананы аккредиттеу қаражаты;

- жобаның жалпы шығынын есептеу.

Электротехникалық зертханасың бақылау өлшеу құралдарының жаңалау үшін келесідей салыстырып тексеру құралдары сатып алынады (9.1-кесте).

7.1-кесте - Құралдар кестесі

№	Құрал атауы	Саны	Бағасы, теңге	Барлығы, теңге
1	Механикалық шамаларды өлшейтін құралдар	10	700 000	7 000 000
2	Физикалық шамаларды өлшейтін құралдар	10	710 000	7 100 000
3	Электротехникалық шамаларды өлшейтін құралдар	10	715 000	7 150 000
4	Химиялық шамаларды өлшейтін құралдар	10	705 000	7 050 000
5	Барлығы			28 300 000

Энергетикалық жабдықтар-бұл жабдықтарға жұмсалатын қаржының 10 пайыз алынады.

Электронды есептеу техникасы-бұл зертхананың компьютермен жабдықталуына қаржының мөлшерін сынау жабдықтарының құнынан 9 пайыз алынады.

Өндірістік және шаруашылық инвентарлар-өндірістік инвентарларға жататындар–желдеткіш, стеллаждар, т.б., шаруашылыққа-үстелдер, шкафтар, орындықтар және т. б. жатады. Бұлардың шығын мөлшерін жабдықтардың жылғы сомасынан 20 пайыз мөлшерінде алуға болады. Сондағы аталған негізгі өндірістік қордың элементтерін есептегеннен кейін нәтижелері 9.2-кестеде келтірілген.

7.2-кесте - Негізгі өндірістік қор

№	Аталуы	Жалпы сомасы, теңге
1	Салыстырып тексеру құралдары	28 300 000
2	Энергетикалық жабдықтар	2 830 000
3	Электронды есептеу техникасы	2 547 000
4	Өндірістік және шаруашылық инвентарлар	5 660 000
	Барлығы	39 337 000

Зерттеуді өткізу үшін жобаға қатысатын қызметкерлердің жалақысын есептеуіміз керек (9.3-кесте).

7.3-кесте Еңбекақы кестесі

№	Жобаға қатысатын маман	Зерттеуге кеткен уақыт, ай	Айлық жалақысы, теңге	Барлық жалақы, теңге
1	Менеджер	2	80 000	160 000
2	Инженер технолог	2	75 000	150 000
3	Инженер метролог	2	75 000	150 000
4	Лаборант	2	75 000	150 000
5	Барлығы			610 000

Әлеуметтік салық еңбекақы қорының 21 пайызын құрайды. Әлеуметтік салық төмендегі формуламен анықталады:

Ә_с=ЕАҚ0,21=610 0000,21=128100, (7.1)

мұндағы Ә_с-әлеуметтік салық;

ЕАҚ-еңбекақы қоры.

Ал үстеме шығындар келесі формуламен есептеледі:

Ү_ш=0,8ЕАҚ=0,8610 000=488000, (7.2)

мұндағы Ү_ш-үстеме шығын;

ЕАҚ-еңбекақы қоры.

Электротехникалық зертханасы бақылау өлшеу құралдарының электр энергиясымен қамтылған. Электр жарығына бір айда кететін шығынды (9.4-кесте) былай есептейміз:

Ш_Э = АЭУБ_Э  700,07517610 = 9 240 (7.3)

мұндағы А–жарықталатын аудан, м²;

Э–бір шаршы метрге бір сағатта кететін энергияның көлемі;

У–бір айда жағылатын жарық уақыты, сағат;

Ш_Э-электр шығыны;

Б_Э –электр энергиясының бағасы, 10 тг/кВт·сағ.

Жылу энергиясы электрэнергиясының 20 пайызын құрайды, оның мәнін төмендегі формуламен анықтаймыз:

Ж_эн=Э_эн·0,20=9240·0,20=1848,тг (7.4)

мұндағы Ж_эн-жылу энергиясы;

Э_эн-электр энергиясы.

7.4-кесте -Энергияларға жұмсалатын шығындар

№	Аталуы	Жылдық шығын, теңге
1	Электр энергиясы	110 880
2	Жылу энергиясы	22 176
	Барлығы	133 056

Электротехникалық зертханасың бақылау өлшеу құралдарының орталық зерханасын аккредиттеу қаражаты

Электротехникалық зертханасың бақылау өлшеу құралдарының аккредиттеу бұл заңды тұлғаның жүзеге асыратын қызметін нормативтік құжаттар талаптарына сәйкес заң жүзінде растау. Аккредиттеуге кететін шығындар 7.5-кестеде көрсетілген.

7.5-кесте - Аккредиттеу кезіндегі шығындар

№	Жұмыстардың аталуы	Жалпы құны, теңге
1	СЭС қорытынды алу	1500,00
2	Зертхана жұмысшыларын аттестаттау	5 500,00
3	Лицензиялық жинақ	18 000,00
4	Тәуелсіз сараптамалық бағалауды және аттестаттық тексеруді өткізу	300 000,00
	Барлығы	325 000

7.6-кестеде Электротехникалық зертханасың бақылау өлшеу құралдарының орталық зертханасының жалпы шығындарының қосындысы келтірілген.

7.6-кесте - Зертхананың жалпы шығындары

№	Шығындар атауы	Жалпы сомасы, теңге
1	Материалдық шығын	28 300 000
2	Негізгі өндірістік қор	39 337 000
3	Зертхана қызметкерлерінің жалақысы	610 000

9.6-кестенің жалғасы

№	Шығындар атауы	Жалпы бағасы, теңге
4	Әлеуметтік салық	128 100
5	Үстеме шығындар	488 000
6	Энергияға жұмсалатын шығындар	133 056
7	Аккредиттеу	325 000
	Барлығы	69 321 156

Электротехникалық зертханасың бақылау өлшеу құралдарының жаңалауға кеткен жалпы шығындардың қосындысы 69321156 теңгені құрайды.

Жылғы жалпы пайда-бұл жылғы кірістерден шығындарды шегергенде қалған сома.

Жылғы жалпы пайда былай есептеледі:

Ж_п=100000000-69321156=30678844тг, (7.5)

мұндағы Ж_п-жылғы пайда.

Жылғы жалпы пайдадан 20 пайыз корпоративтік табыстық салық бюджетке төленуі тиіс. Қалғаны таза пайда болады, ол кәсіпорында қалады (Пт). Таза пайданы өндірісті нығайтуға, жаңа жабдықты алуға немесе сыйақыға жібереді.

Табыс салығы төмендегідей анықталады:

Т_с=30 678 844·0.2=6135 769тг, (7.6)

мұндағы Т_с-табыс салығы.

Таза пайда келесі формуламен есептеледі:

П_т=30 678 844-6135 769=24 543 075, (7.7)

мұндағы П_т-таза пайда.

Бағдарламаның жүйесін немесе құралдың жылғы таза пайдасын барлық шығындарға бөлсе тиімділік төмендегі формуламен анықтауға болады:

Т=П_т/Ш%, (7.8)

мұндағы Т-тиімділік;

П_т-таза пайда;

Ш-жалпы шығын.

Әлемдік тәжірибе бойынша тиімділіктің мөлшері 12 пайыздан кем болмауы тиіс.

Шығындардың өтеу мерзімі (тиімділіктің кері шамасы):

М=Ш/П_т, (7.9)

мұндағы М-шығындардың өтеу мерзімі.

Бұл көрсеткіш 8.3 жылдан кем болуы тиіс.

Зертханасының құралдарын жаңалау кезіндегі экономикалық көрсеткіштерді есептей отырып, біз келесідей қорытындыға келеміз: жоба орындалу үшін қажетті қор көлемін анықтадық және де жобалау кезінде құралдар құнына жұмсалатын қаржы көлемдерін анықтадық. Сонымен қатар жобаны енгізу кезіндегі жалпы шығындар мен пайда мөлшерін есептеп шығардық. Жобаның өзін-өзі ақтау мерзімі 2 жыл 8 ай, ал жоба рентабельдігі 35 пайызды құрайды. Қорытынды нәтижелер 9.7-кестеде келтірілген.

7.7-кесте -Техника-экономикалық көрсеткіштер

Көрсеткіштер	Мәні
Жалпы шығын	69 321 156
Жобаға кететін уақыт	2 ай
Жобаны жасаған адамдар саны	4 адам
Жылдық табыс	100 000 000
Жылдық пайда	30 678 844
Таза пайда	24 543 075
Тиімділік	35 %
Шығынның өтеу мерзімі	2.8

8 Еңбек қорғау

8.1 Өндірістік санитария

Өндірістік санитария – жұмыс істейтін адамдарға зиянды өндірістік (фактілерді) әсерлердің алдын алатын ұйымдастыру шаралары мен техникалық құралдар жүйесі.

Шу адамның негізгі өмірлік маңызды жүйелеріне әсер етеді және оның жұмыс істеу қабілетіне де ететін әсер мол.

Бөлмеде шу деңгейі берілген нормадан артпайды, өйткені қазіргі заманның компьютерлері тыныш жұмыс істейді, сондықтан олар жоғарыда келтірілген талаптарға сай келеді.