Салтак юррисем
.doc
1.
Шурăм пуçсем килĕç те халь шуралса
Шур чаршавсем карсан-та чарăнас çук
Пирĕнь кайма вахăтсем килсе ситсен
Ылтăн-кĕмĕль парсан-та чарăнас çук.
2.
Кăмакари хăйăсем шалтартатать
Унăн сунас вăхăчĕ ситниккень
Пирĕнь тавансемехте шавлать-кĕрлеть
Пирень уйрăлас вахăтсем çитниккень.
3.
Шурă пула пулинь-те шывра çуреть
Сар хăмăшăн тĕпĕсене пăтратса,
Салтак ачи пулинте урамра çуреть
Аше-амаш чĕрине çунтарса.
4.
Самартанах илнĕте сарă çуна
Ларса юлнă Белебей урамне
Йĕс шанкăравчăк сасăнсем хут купăспек
Йанра юлчĕ Исель (ял) урамне.
5.
Исель ялĕнь ураме картлашкаллă
Юр çусасăн пĕтĕ-ха картлашки
Исель ялĕнь урамĕ пит илемлĕ
Эпир кайсан петĕ-ха илемĕ.
6.
Исель ялĕнь урамĕ питĕ тикĕс
Кулленех-те пар утсем чупаççĕ
Пар утсем те чупминте сар ут чуптăр
Эпир тăрас çаршывсем кунтамар.
7.
Тимĕрь-кавак лаша пулнă пулсан
Халех паратăмчĕ вĕт сасатка
Эпирех-те пуян ачи пулнă пулсан
Кайматăмăрчĕ-те сав салтакне.
8.
Хура вăрман хыçăньчен хура пĕлĕть тухать
Тăта мĕнь çăвассисем юлнăши?
Пĕчĕк-çĕпĕрь пуçăмсем çамрăк чунăçĕм
Тата мĕнь курассисем юлнаши?
9.
Хура вăрман виттĕрь пĕрь тухачухне
Çĕлекĕмсем çакланчĕç çусерень
Вунсакăра çитсе пынă чухне
Патша хуйхи ÿкрĕ манн пуç сине.
10.
Кайăк хурсем киртетте карти пеле
Кайри мала тесе те ан калăр
Эпирех те кунтан килсе кайсан.
Кайни лайăх тесе те ан калăр.
11.
Акашĕсем вĕçетте халь малалла
Симĕс тĕккисене халь вĕçтерсе
Салтак ачи пулинте çапах чупах
Хĕрлĕ юнĕсене юхтарса.
12.
Кайăк хурсем каятте каялла килеть
Киль хурĕсем каятте çухалать
Ăрăскалли каятте каялла килеть
Эпăраскалсăр кайсан килес çук.
13.
Хурамаран авнă хура пĕк
Сулл юппине çитсесĕнь хуçăлчĕ
Пĕчĕк-çĕпĕрь пуçăмсем, çамрăк чунçăм
Çын çуррине çитсень çын пултăм.
14.1
Самарая карăмта эп саккăрпа
Скрипка хăми эп суйлама
Скрипкă хăми эп суйланă чух
Ăмарткайăк йăви эп тĕль пултăм
14.2.
Ăмăрт кайăк йăвинче (пилĕк, ултă, тваттă) чĕпĕ
Пиллĕкĕшĕнчень пĕриях çунатсăр
Аттепеле аннен килĕнче (пилĕк, ултă, витççĕ) ача
Пиллĕкĕшĕньчен эпе çеç ăрăскалă (ăрăскалсăр).
15.1
Çуле тусем тарринче çавра кÿлĕ
Çавра кÿлĕ таврара сар хăмăш.
Сар хăмашăн тĕпнете вут хуракан
Пĕльменьшим вăл сар кайăк пурине
15.2.
….
….
Пĕриях-та çуратса ÿстерекен
Пĕльменьшим вăл самани йăвăрне.
16.1
Çулĕ тусем тăрринче çавра кÿлĕ
Çавра кÿлĕ тавра-та вĕт кайăк
……
Вĕть турпаспа персете ан сивĕт
16.2.
….
…..
Эпирех-те кунта килсе кайсан
Сив сăмахна каласа ан сивĕт
17.1
Çулĕ тусен тăрринче çавра кулĕ
Çавра кÿлĕ таврара сар хăмăш
Сар хăмашăн тĕпнете шыв витсесĕн
Савăнтан пĕлĕр çуркунне пулнине.
17.2
….
….
Пар ут-сене кÿльсете çавăрса тăратсан
Çавăнтан пĕлĕр юлташăр (тăванăр) кайнене.
18.
Çуле тусень тăрринче çавра кулĕ
Çавранайса ишсе-те пулмаре
Атте пеле -анне килĕньче
Йарăнайса ÿссе-те пулмарĕ.
19.
Хĕрлĕ тилĕ юртатьте хир-хир урлă
Çула тухассисем инче маар
Пирĕнь каяс вахăтсем çитсе килеть
Пирĕнь каяссисем инчех маар.
20.1
Çулĕ тусен çинелле хăпарнă чух
Çаврăнайса пăхрăм-та ял çине
Ял сем çине ялавсем халь çакниккен
Пирень каяс вăхăтсем çитниккень
20.2.
Анаткасри пахчара шур купăста
Çулçисене касмасан пуç пульмĕ
Эх, аттеçăм тетĕпь-те пĕр аннеçĕм *
(пиччеçăм тетĕпь-те пĕр инкуçăм)
(аппаçăм тетĕпь-те пĕр иснаçăм)
(куккаçăм тетĕпь-те пĕр инкуçăм)
Сире пуç çапмасăн-та чис пульмĕ.
20.3.
Шăпар-кăна шăпар çăмар çăвать
Эп чупами çĕмĕртĕнь айнелле.
Эх аттеçăм тетĕпь-те пĕр аннеçăм
Эп ÿкеми сирĕнь –те урайне
20.4
Эх аттеçăм тетĕпь-те пĕр аннеçăм
Хăш урăртан тытса та пуç çапам
Сулахай урине тытса-та пуç сапсассăн
Мул ытать ку тесе-те ан калăр.
Сылтăм урине тытса –та пуç çапсассăн
Мул ытать ку тесе ан калăр.
21.
Угальчаран тухрам-та утăма çапрăм
Утсем пуçне уката пуçларĕç
Сыв пулах мĕньтесе-те эп каларăм
Тавансемкуçнешала пуçлареç.
22.
Пĕчĕкĕçĕ чулмекре чукун чулмек
Пиçетçке салтакăн яшкисем
Вĕсень кайăквĕçеттеçитмен çĕре
Ситет-ске-те салтакăнпуçĕсем.
23.
Кигак кăна кигак кайăк хур иртеть
Хăш вармана çитсе вырнаçĕ-ши?
Ушкан кăна, ушкăн салтак иртет
Хăш хулана çитсе вырнаçĕ-ши?
24.
Вуниккĕллĕ явната чĕнь нухайка
Явкаланать Хусан лавкинче
Пĕчĕк-çĕпĕр пуçăмсем, çамрăк чунăçăм
Авкаланать çичĕ ют аллинче
25.
Хуларан-хулана шур хут çуреть
….
….
Пирĕнь куççулсене çав тăкать.
26.
Ăçта вĕçень чĕкеçĕм, ăçта вĕçень
Çумăр виттĕр çунатна йĕпетсе.
Ăçта каян тăванăм, ăçта каян
Çуралса ÿснĕ çăршывран уйрăлса.
ОТРЫВКИ из 4-х стиший
1.
….
….
….
Сума сумаç тесе-те ан калăр
2.
….
….
….
Ылтăн-кĕмĕль ытать ку тесе ан калăр
3.
….
….
Хура вăрман хыçăньчен хура пĕлĕть тухать
Тăта мĕнь курмаллисем халь юлнаши?
4.
….
….
Тур кĕнекисене-те уçса пăхсан
Унта çырнă сапăр халь тумашкăн
Всё тек пĕлмеп.
Пĕрре ка(й)рăм пасара
1.
Пĕрре ка(й)рăм пасара-та
Икке ка(й)рăм пасара
Виççĕмĕшне кайаймиарăм
Атте пачĕ салтака.
2.
П(ă)риёма кайнă чухне
Ваштăр-ваштăр çиль вĕрет.
Ваштăр-ваштăр çиль вĕрет-те
Атте сывлăш маар –ши çав.
3.
Приёма кĕленче алăк
Хыт ан хупăр, çĕмрĕлеть
Çĕм(ĕ)рĕлме мар çунса кайтăр
Çамрăк пуçа çав çийать.
4.
П(ă)риёма кĕрсесĕньте
Алăк хыçне тăратрĕç
Алăк хыçне тăратрĕç-те
Кĕпе-йĕме хывтарчĕç
5.
Кĕпе-йĕме хывтарчĕç-те
Виçе çине тăратрĕç.
Виçе çине тăратрĕç-те
Принял тесе каларĕç
6.
П(ă)риёмран кильнĕ чухне
Шăпăр-шăпăр çăмăр çăвать
Шăпăр-шăпăр çăмăр çăвать
Анне куçуль мар-ши çав.
7.
Пĕрре ка(й)рăм пасара-та
Икке ка(й)рăм пасара
Виççĕмĕшне кайаймиарăм
Атте пачĕ салтака.