3.Ұйымдастырудың әлеуметтануы

Әр үйымның адамдар жасаган табиғаты бар. Үйым өз қүрылымын және технологияларын күрделендіруге үмтылады. Үйымнын арнаулы органы оның мүшелерінің мақсатгарын қамтамасыз етіп, олардың үмтылыстарын реттейді. Осы қызметті басқару деп атайды. Басқару ұйымның барлық бөліктерінің қызметінің бағытын қамтамасыз етеді. Мемлекеттік мекеменің әр бөлімінің жүмыскерлерінің жұмыс уақытын, олардың жүмысының саны мен сапасын реттейтін мөлшерлері мен ережелерін жасайды. Болімнің басшысы басқару қызметін атқарып, осы мөлшерлер мен ережелердің орындалуып. Бақылауды жоне мадақтау мен жазалау тәсілін қолданады. Ұйымды басқарудың алғашқы синаттауларын г.файоль бел-гілеген. Жалпы сипаттамаларына әрекеттің жалпы бағытын жоспарлау және алдын ала кору; адамдық және материалдық қорларды үйымдастыру; жүмыскерлердің іс-эрекетінің оңтайлы тәртібін сақтау үшін үйгарымдар беру; ортақ мақсатқа жету үшін эр түрлі іс-әрекеттерді үйлестіру және бар ережелерге жэне қалыптарга сойкес үйым мүшелерінің жүріс-түрысын бақылау.бүл - xx ғ. Басындағы басқару үдерісінің сипаттаулары. Қазіргі үйымдардың құрылымы элдеқайда күрделі, технологиясы аса күрделі, жүмысшы күшінің біліктілігі жоғары; оның үстіне ұйымдар қазіргі нарықтың күрделі қүрылымында әрекет етеді. Сондықтан бүгінгі басқару - өнерге, ойынға, жоғары гылымға тән. Қазіргі басқару жүйесінің жобасы мынадай: 1) үйымдасқан бірлестіктің жетекшісі мен бастаушысы ретінде; 2) озара әрекет-түйісулерді қалыптастыру жэне қолдау; 3) ақпаратты қабылдау, іріктеу және тарату; 4) қорларды үйлестіру; 5) жүмысшы кадрлардың а»ымын жэне бүзушылықтардыц алдын алу; 6) келісім жүргізу; 7) жаңалықтарды ешізулерді жүргізу; 8) жоспарлау; 9) бағынушылардың іс-қимылдарын бақылау мен багыттау. Бүдан басқа да басқару эрекеттері бар: жарнамамен шүгылдану, қосымша қаражатты табу жэне т.т. Нагыз басқарушы жогары білікті маман болуы керек. Басқару тобына кеңсешіл әкімшілік кіреді.

13-билет.

1.Керітартпа әдет әлеуметтануы.

Қоғамдағы индивидтердін әлеуметтік тәртібі шартты түрде нормативтік және нормативтік емес болып бөлінеді. Нормативтік тәртіптің сакталуы кезінде адамның әлеуметтік тәртібі қоғамда үстемдік етіп тұрған нормалармен, мәдениет қүндылықтарымен реттеледі. Нормативтік емес тәртіп белгілері байқалған кезде адамның әлеуметтік тәртібі қоғам ұсынатын нормаларды орындаудан бас тартады, елемейді не касақана бұзады. Қогам ұсынатын нормалардан бас тартатын индивидтердің тәртібін дебианттық қылық деп атайды. Девианттык қылыққа маскүнемдік, нашақорлық, жезөкшелік, жемқорлық, жалған банкнот жасаушылық, сатқындық, кісі өлтірушілік, т.б.жатады. Қоғам оның мүшелерінің көпшілігі орныккан нормаларды, мәдени қүндылықтарды қабылдап, басқа индивидтердің күткеніне сай іс-өрекеттер жасағанда ғана орнықты өмір сүре алады. Қоғамның өзгеруімен бірге оның нормалары мен қүндылықтары да өзгеріп отырады. Күні өткен дәстүрлер бірте-бірте қалып, жаңа өміршең нормалар қалыптасып, адамдардың сана-сезіміне орныға бастайды. Сонымен бірге қылмыс, маскүнемдік, жезөкшелік, нашақорлык сияқты түрлі келеңсіз күбылыстар қоғам дамуына кедергі жасауы мүмкін. Мысалы, кісі өлтіру мен өзін-өзі өлтірудің басым көпшілігі алкогольді ішімдіктер мен наркотиктер қолдану салдарынан жасалынады. 1997 жылы казақстанда психикаға қатты әсер ететін есірткі заттар қолдану салдарынан психикалық және тәртіптік ауытқушылыққа ұшырағандар баршылық, оның ішінде алкогольді ішімдік қолданғандар бар. Темекі шегудің адам организміне зиянды екенін жүрттың бәрі біледі: ол өкпе рагы және басқа да аурулар түрін көбейтеді. Соған қарамастан қазақстанда ерлердің 50-55%-і темекі шегеді . Мүндай аса қауіпті әдеттің, әсіресе, әйелдер мен жасөспірімдердің арасында кеңінен тарай түсуі ойлантпай қоймайды. Сонымен, девианттық қылыктарды төмендегі жүйемен жіктеуге болады:а) іріткі (деструктивтік) қылыктар — жұрт кабылдаған әлемуметтік-адамгершілік нормаларына сай емес әрекет түрлері.ә) әлеуметтік індеттер — маскүнемдік, жезөкшелік, нашақорлық, т.б. Б) құқыққа қарсы бұзақылықтар — ұрлық, кісі өлтіру, т.б. Қылмыстар.

Сонымен, әлеуметтік тәртіп дегеніміз индивидтердің іс-әрекеттері көрінісінің сыртқы түрі екен. Әлеуметтік тәртіп аркылы жеке адамнын түлғалық сапалары, оның медени деңгейі, мінезі, қажеттіліктері, наным-сенімі, көзкарасы, талғамы, сондай-ақ оны қоршаған әлеуметгік өмірге, бас­ка индивидтерге және өзіне өзінің қарым-қатынастары көрініс береді.