
- •Мазмуны
- •1.2 Сурет – Олшеу адистери сулбасы
- •2.1 Сурет – Олшеу кателиктерин топтау улгиси
- •2.2 Сурет – Ыктималдык тыгыздыктын кисыгы
- •3.1 Сурет – эоа-нын функционалдык сулбасы
- •3.4 Сурет – Курамалык шкала
- •3.5 Сурет – Биркелки емес шкалалар
- •4.7. Сурет – Электродинамикалык амперметр мен вольтметрлердин олшеу тизбектеринин сулбасы
- •5 №5 Дарис. Ондирис жагдайында туракты ток пен кернеуди олшеу
- •5.3 Сурет – Кернеуди олшеудин сулбасы
- •5.4 Сурет – Токты олшегендеги адистемелик кателиктер
- •5.5 Сурет – Кернеуди олшегендеги адистемелик кателиктер
- •6.1 Сурет – Бирорамдык олшеуиш тт
- •6.2 Сурет – Бурыштык кателик
- •6.4 Сурет Кернеулик трансформаторды косу сулбасы
- •7.1 Сурет – Цифрлык аспаптын функциялык сулбасы
- •7.2 Сурет – Уакытпен кванттау жане денгеймен дискреттеу
- •8.1 Сурет – Тизбектеп косылган кедергини олшеу сулбасы
- •7.2 Сурет – Кедерги олшеуиштин параллельдик косылу сулбасы
- •8.3 Сурет – Даралык копир сулбасы
- •9.2 Сурет – Айнымалы токтын копирлик схемасы
- •9.3 Сурет – Винанын олшеуиш копир сулбасы:
- •9.4 Сурет – Максвеллдин олшеуиш копир сулбасы
- •9.5 Сурет – Максвелл-Вина олшеуиш копир сулбасы
- •10.1 Сурет – Ваттметрди косу сулбасы
- •11.1 Сурет – Санагыштын жалпы кориниси
- •11.2 Сурет – Санагышты косудын электрлик сулбасы
- •11.3 Сурет – 3 фазалык санагышты косу сулбасы
- •11.4 Сурет – 3 фазалык санагышты жогары кернеули ру косу
- •11.5 Сурет – Электрондык санагыштын жалпы кориниси
- •12.3 Сурет – Кернеудин жиилик олшеуиштеги уакыттык диаграммалары
- •12.4 Сурет – Периодометрдин уакыттык диаграммалары
8.3 Сурет – Даралык копир сулбасы
Гальванометрдин олшейтин ен киши мани болып
min=
RX/RX/min
(8.6)
саналады.
Мунда RХ
– кедергинин олшейтин мани;
RХ
– осы кедергинин озгеру шамасы.
Метрологияда бекитилген, бул ман гальванометр аркылы отетин токка тен, егер ол гальванометрдин тилшигин бир болистин 1/10 улесине бура алса
I5min=Ci/10 (8.7)
мунда C1 – бир болис (нолден не он жакта, не сол жакта). 8.5 тендеуден белгисиз кедергини табуга болады
RX=R2 R3 /R4. (8.8)
Копирлик сулбанын ен колайлы сезимталдыгынын мани кандай болу керек, соны карастырайык.
Мысалы
салыстырмалы далдик шеги 10-3
болса, онда
min
10-6
га
дейин томендетудин ешкандай кажети
жок.
min
R2,
R3
жане
R4
мандеринин кателиктеринен пайда болатын
салыстырмалы кателиктен FRX
10 есе аз болу керек.
Салыстырмалы кателиктер
сонда
(8.9)
Гальванометр колданатын даралык олшеуиш копир сулбалардын олшеу аумагы: 0,1Омнан 106 Омга дейин.
Практикада реохордтык жане декадалык дара копир сулбалары колданады.
Реохордтык олшеуиш копир сулбаларынын ыйыктарында улгили кедергимен реохорд колданады. Бул кезде улгили кедерги аруакытта туракты манде болады. Копир сулбасынын еки йыгындагы R3 жане R4 кедергилер биркелки кедергили сымнан жасалады. Индикатордын бир кыспагы копир сулбасынын тендигин жасау ушин кедергили сымнын устимен козгалып отырады (8.4 сурет)
Козгалкыш кыспактын орны олшеуиш копирлик сулбанын иыктарынын катынасын корсетеди.
(8.10)
Белгисиз кедергинин мани Rx осы катынасымен улгили кедергинин манин кобейткенде табылады RX=bRN.
9 №9 – дарис. Реактивтик элементтердин параметрлерин олшеу
Даристин мазмуны:
1. Айнымалы токтын олшеуиш копирлик сулбалары.
2. Вина мен Шерингтин олшеуиш копир сулбалары.
3. Максвеллдин олшеуиш копир сулбасы.
4. Максвелл-Вина олшеуиш копир сулбасы.
Даристин максаты: сыйымдылыкты, индуктивтикти жане шыгындык бурышты олшеуге арналган айнымалы токтын олшеуиш копирлик сулбаларын игеру жане бир-биринен ажырата билу.
Электроэнергетикада электр желилеринин реактивтик кедергилерин, индуктивтик орауыштын жане сыйымдылыктын (конденсатордын) параметрлерин билу ар уакытта кажет. Мысалы индуктивтик орауыш кыска туйыкталу тогынын асерин томендетеди. Жогары вольтты конденсаторлар улестиру куралгысы РУ10кВ-та реактивтик куатты карымталау ушин колданады. Мунын бари электр сузгилерде колданады, ал ол оперативтик байланыс не жогары вольтты желилерди баскару ушин керек.
РУ10кВ-та колданатын конденсатордын баскы сыйпаттамасы: онын сыйымдылыгы мен диэлектриктеги шыгындык кедергилик (9.1 сурет).
Бир тизбектик сулба ушин шыгындык бурыштын тангенси
(9.1)
а)
б)
в)
9.1 Сурет – Конденсатордын эквиваленттик орнын басу сулбасы (а), векторлык диаграмма (б), кедергилер ушбурышы (в)
Индуктивтик орауышта осындай эквиваленттик орнын басу сулбасымен суреттеледи. Онын индуктивтик кедергиси
(9.2)
ал сапалылыгы
(9.3)
Конденсатордын не индуктивтик орауыштын параметрлери айнымалы токтын копирлик сулбасымен олшенеди.
Айнымалы токтын олшеуиш копирлик сулбасын ар уакытта туракты токтын копирлик схемасына келтируге болады. Сонда еки сулбанын да тепе-тендиги, сезимталдыгы жане олшеу далдиги бир есептеу катынасымен табылады, тек кана айнымалы токтын копирлик схемасында кернеу мен токтын амплитудасымен катар олардын фазалык катынасында еске алу керек (9.2 сурет).
| |
|
|