4. Паходжанне назвы "Белая Русь". Трансфармацыя ідэнтычнасці и саманазвы беларускага этнасу: русічы, русіны, ліцвіны, "тутэйшыя", беларусы.

1. Рамантычна-эмацыянальныя версіі: маўляў, назва паходзіць ад ко­ле­ру ільнянога адзення мясцовых жыхароў (В. Тацішчаў), ад колеру іх валасоў (Я. Карскі), ад вялікай колькасці рэк і азёр і іх чысціні (П. Крапівін), вялікай колькасці снегу і г. д.

2. Напрам­кі свету (поўнач­ – поўдзень, захад – усход) пазначаліся асноў-нымі ко­ле­ра­мі: адсюль – Чорная, Чырвоная, Белая Русь. Ёсць меркаван-не, што назва «Белая Русь» адбіла ў сабе рэлігійны аспект як проціпастаў­лен­не хрысціянства язычніцтву (Чорная Русь).

3. асобныя землі ко­ліш­няй Кіеўскай Русі, якія не былі заваяваны ман-гола-татарамі і таму быц­цам захавалі хрысціянскую чысціню.

Праблема ла­ка­лі­за­цыі тэ­ры­то­рыі «Белай Русі»

* Так, ан­г­лій­с­кі мі­сі­я­нер ХІІІ ст. пакінуў запіс аб Alba Ruscia, якая размяшча­ла­ся па­між Тура­вам і Псковам.

* Іта­ль­я­нец Гваньіні ў 1578 г. лакалізаваў Белую Русь у ра­ё­не Кі­е­ва, Мазы­ра, Мсціслаўля, Віцебска, Оршы, Полацка, Смаленска.

* Прывілей С. Баторыя ад 1581 г. дазваляў рыж­с­кім купцам гандляваць у межах «Ліфляндыі, Жмудзі, Літвы і Бе­лай Русі».

* У кнізе «Польшча, ці апісанне ста­но­віш­ча каралеўства По­ль­с­ка­га» (1632) у межах Белай Русі пры­гад­ва­ец­ца Наваградскае, Мсціс­лаў­с­кае, Ві-цебскае, Менскае, Полац­кае і Сма­лен­с­кае ваяводствы. Такім чынам, гэтая назва рас­паў­сюд­ж­ва­ла­ся то­ль­кі на ўсходнія тэ­ры­то­рыі ВКЛ.

Апісаная акалічнасць яскрава вы­я­ві­ла­ся праз 20 гадоў, ка­лі цар Аляксей Міхайлавіч у гонар пе­ра­мог над Рэч­чу Паспалітай уз­ба­га­ціў свой тытул словамі «Вялікі князь Лі­тоў­с­кі, Белыя Расіі і Па­до­ль­с­кі». Відавочна, што ён не ата­я­сам­лі­ваў «Белую Русь» з Расіяй.

Сам тэрмін «беларускі» ў дачыненні да яе тэрыторыі з’явіўся пасля па-дзелаў Рэчы Паспалітай, калі на яе ўсходніх землях была створана Беларус-кая губерня з цэнтрам у Віцебску, а пазней – Беларускае ге­не­рал-губернатар-ства. У далейшым іх месца занялі наз­вы «Паўночна-Заходні край» (з 1840-х гг.), «Паўночна-Заходняя вобласць (1917)», «Заходняя вобласць» і інш.

Трансфармацыя ідэнтычнасці и саманазвы беларускага этнасу: русічы, русіны, ліцвіны, "тутэйшыя", беларусы.

Аўтары крывіцкай канцэпцыі (В. Ластоўскі і інш.) лічаць, што продкамі беларусаў з’яўляліся толькі крывічы.

Аўтары крывіц­ка-дрыгавіцка-радзіміцкай канцэпцыі (М. Доўнар-Заполь-скі і інш.) лі­чаць продкамі беларусаў не толькі крывічоў, а і дрыгавічоў, і радзі­мі­чаў.

Аўтары балцкай канцэпцыі (В. Сядоў і інш.) лічаць, што бе­ла­рус­кая народнасць узнікла ў выніку асіміляцыі ўсходнімі славянамі бал­таў.

Аўтары канцэпцыі старажытнарускай народнасці лічаць, што беларуская, а таксама руская і ўкраінская народнасці ўзніклі пас­ля распаду Кіеўскай Русі і выніку раз’яднання адзінай старажытна-рус­кай народнасці.

М. Піліпенка лічыць, што ў ІХ­–Х стст. у выніку змешвання славян і балтаў узніклі крывічы, дры­га­ві­чы і радзімічы, і ў канцы ІХ – пачатку ХІ ст. яны з іншымі ўсход­нес­ла­вян­с­кі­мі плямёнамі склалі новую агульнаславян-скую этнічную супольнасць. Тэрыторыя іх сумеснага пражывання атрымала назву «Русь», а насельніцтва пачало звацца русічамі, русінамі і інш.

У межах ВКЛ і Рэчы Паспалітай сярод іншых назваў жыхароў існаваў этнонім «ліцвіны».

У ХVІІ ст. у расійскіх дакументах у дачыненні большас­ці насельніцтва усходняй часткі ВКЛ, выкарыстоў­ва­ла­ся назва «беларусцы». У больш позні час яна тран­с­фар­ма­ва­ла­ся ў «беларусы» і замацавалася за народам ужо пасля далучэння Бе­ла­ру­сі да Расійскай імперыі. Пры гэтым спатрэбіўся да­во­лі працяг­лы час (ХІХ–ХХ стст.), каб жыхары Беларусі пачалі ўсведамляць сваю на­цы­я­на­ль­ную ідэнтычнасць. Нават у пачатку ХХ стагоддзя частка іх назы-вала сябе «тутэйшымі». А частка, у залежнасці ад веравызнання, лічыла сябе «рускімі» ці «палякамі».