Документ

У НАЦКАМІСІЮ ЦВК БССР.

Д а к л а д н а я з а п і с к а.

“Аб становішчы кітайскага калгасу “Маркавічы”.

Інструктара Белкалгасцэнтру

Б Э Р Г А К.І.

У 1928 годзе у вёскі Барановічы, Ніколаўскага сельсавету, Віцебскага раёну, у цэнтру былога маёнтка, пад кіраўніцтвам кітайца сябра КП(б), тав. Джан-ван-фуля організаваўся кітайскі нацыянальны калгас “Маркавічы”.

У пачатку у калгас запісалася 7 кітайскіх сем”яў, з іх 7 працаздольных мужчын, 3 жанчыны, з агульным ліком едакоў - 20.

Пад калгасам мелося зямлі усяго 17 га: пахаці - 2 га, лугоў - 5 га, садоў - 8 га і лесу 2 га. Так як пад калгасам зямлі было вельмі мала, а маладыя калгасьнікі мелі у себя добрых садаводаў і гароднікаў, на агульным сходзе калгасьнікаў парашылі організаваць садова-гароднічаскую арцель, галоўную увагу удзяляючы гароднічаству.

Ад сяброў калгасу сабралі 697 р. уступных і паявых узносаў, атрымалі 2065 рубл. крэдыту, купілі самы неабходны сельска-гаспадарчы інвэнтар і пачалі працу.

У самых цяжкіх умовах працы і клясавай барацьбы, вытрымліваючы тады шэраг нападкаў з боку кулакоў і падкулачнікаў, якія прыкладалі усе сілы, каб разваліць малады калгас, апашні скончыў першы гаспадарчы год здавальняючы і меў валавога прыбытку 3109 рубл.

У другі год існаваньня калгас паказаў яшчэ лепшых вынікаў і меў валавога прыбытку 6822 рубл., галоўным чынам ад гародаў (ад капусты -2579 р., ад агурцоў - 2137 р., і ад памідораў - 400 рубл.). Калгасьнікі расплаціліся з доўгамі, купілі неабходную цягавую сілу і малочную дробную жывелу (7 кароў, 6 коняў і 6 сьвіньняў) і па бальшавіцкі рыхтаваліся скарыстаць зімовы час для падрыхтоўцы да вясеньняга севу.

На 1/I-1930 г. калгас “Маркавічы” меў наступнае становішча: зямлі - 17 га, гаспадарак - 9, працаздольных: мужчын - 9, жанчын - 6 і усяго едакоў - 27.

Канёў - 6, кароў - 7, сьвіней - 6 і усяго інвэнтару на суму 5308 рубл. Акрамя гэтага, кожны працаздольны калгасьнік пры размеркаваньні ураджаю атрымаў - 200 руб. грашыма.

У пачатку калгас “Маркавічы” організаваўся па статуту сельска-гаспадарчай арцелі, а праз 2 гады свайго існаваньня фактычна перашоў на статут с/г камуны. Усе будынкі, дробная і рогатая жывела і коні былі абагульнены, мелося агульная сталоўка і усе, як працаздольныя, так і не працаздольныя сталаваліся у ёй на аднолькавых правах і толькі частка астатку ад валавога прыбытку разьмерковалося паміж працаздольнымі калгасьнікамі. Калгас меў чырвоны куток, радые і культасьветная праца велася на роднай мове, таксама канцэлярскія кнігі веліся на роднай мове.

У 1930 г. у час суцэльнай колектывізацыі кітайскі нацыянальны калгас быў ліквідаваны і арганізаван камбінат.

Пасьля атліву у час вясеньняй сяўбы інтэрнацыянальны калгас “Маркавічы” меў наступнае становішча: угодзьдзяў - 180 га, з іх пахаці - 80 га, сенажаці - 60 га, садоў у раскіданым відзе - 20 га, гародаў - 16 га і 4 га лесу. Калгас з садова-гароднічаскага быў рэарганізаван і зьменены з ухілам садова-гароднічаскім-малочным. У калгасе пасьля атліву засталося 21 гаспадарка і маемасць на суму 17369 рубл. <…>

ад кітайскага нацыянальнага калгасу было атрымана маёмасьці на суму 5308 рубл., ад уноў уступіўшых калгасьнікаў абагуленай маёмасьці на суму 2454 рубл. і ад раскулачаных кулацкіх гаспадарак перадана калгасу маёмасьці на суму 3607 рубл. і млын вадзяны, каштоўнасьцю – 6000 рубл.

Соцсклад калгасьнікаў здавальняючы, а таксама кіруючых ворганаў калгасу, што відаць з наступнай табліцы: