Орташа калориялы бейорганикалық жанғыштар.

Жылуды көп бөлмейтін құрамдағы жанғыш ретінде марганецті, вольфрамды, молибденді, хромды, сурьманы, сонымен қатар түтінді құрамдарда цинк, темір, қарапайым заттар және кейбір бейорганикалық қосылыстар қолданылады.

Пиротехникада жанғыш ретінде қарапайым заттар мен метал балқымаларынан басқа бейорганикалық қосылыстарда қолданылады. Пиротехникада жанғыш ретінде қолданылатын қосылыстар жылуды көп бөлмеу керек.

Таблица

Органикалық жанғыштар.

Сұйық көмірсутектер – бензин, керосин, мазут, мұнай және де басқа мұнай өнімдері тұтандырғыш қоспаларда ауадағы оттек есебінде қолданылады.

Скипидар қарағайлы ағаштардың смоласынан алынады, оның құрамын негізінен пинен (С₁₀Н₁₆). Скипидар шекті көмірсутектерден жылдам тотығуымен, сонымен қатар концентрлі азот қышқылы мен әрекеттескенде оңай тотықсыздануымен ерекшеленеді.

Егер жоғары температура арнайы эффектіні төмендететін болса, онда жанғыш ретінде көмірсулар қолданылады. Жиі қолданылатын көмірсулардың аттары келтірілген:

Крахмал (С₆Н₁₀О₅)_n; Сүт қанты С₁₂Н₂₂О₁₁*Н₂О; Қызылша қанты С₁₂Н₂₂О₁₁; Ағаш ұнтақтары (С₆Н₁₀О₅)_n; Стеарин С₁₇Н₃₅СООН; Нафталин С₁₀Н₈; Парафин С₂₆Н₅₄; Уротропин С₆Н₁₂N₄; Дициандиамид С₂N₄Н₄; ТиомочевинаCS(NH₂)₂.

Цементаторлар Байланыстырғыштардың (цементаторлардың) рольі.

Құрамның мықтылығы жоғары болу үшін жоғары қысымда қысып (престеп) мақсатқа жету мүмкін емес.

Заттың мықтылығын арттыру үшін құрамға байланыстырғыш енгізеді (кейде оларды цементаторлар деп атайды). Цементатор ретінде жасанды және табиғи смолалар, каучук және басқа да органикалық заттар қолданылады. Егер цементатор бірдей уақытта жанғыш болса, онда жану процесі баяулайды және құрамның химиялық тұрақтылығы артады.

Мықтылықты анықтау үшін оны бұзатын күштің мөлшерімен анықталады. Ол үшін пиротехникалық құрамнан тұратын цилиндрлі үлгіні арнайы сынақ машиналарында бұзады. Үлгіні (әдетте диаметрі 20 мм ұзындығы 30 мм) екі болат пластина арасына орналастырып, екі болат пластинаны тұрақты жылдамдықта, баяу қозғалыста бір-біріне жақындатады. Осы кезде үлгіні бұзуға кеткен күш бойынша мықтылығын анықтайды.

Үлгінің мықтылық шегін деп белгілеп, келесі формуламен анықтаймыз:

 = P_max/S

P_max– үлгіні бұзуға қажет күш

S – үлгінің көлденең қимасының ауданы см².

Мықтылыққа әсер ететін факторлар

Қысылған (престелген) заттың мықтылығы келіслерге тәуелді:

1. тотықтырғыш-жанғыш негізгі қоспаның қасиетіне;

2. байланыстырғыш қасиетіне және оның құрамдағы мөлшеріне;

3. компоненттердің ұнтақталу дәрежесіне;

4. құрамға байланыстырғышты енгізу тәсіліне; құрғақ түрде, ерітінді түрінде (лак), ерітінді концентрациясына және тағы басқалары;

5. қысудың (престеудің) меншікті қысымына және қысымда ұстау уақытына;

6. құрам тығыздығының биіктігіне және биіктік пен диаметр қатынасына.

Заттың қысылуы қысылудың меншікті қысымынан 20-25 % артық болмайды. Ұзындығы диаметрінен 1,5 еседен артық болмау керек.

Құрамның ішіндегі қысымды келесі формуламен анықтаймыз:

Р_һ= Pе^-Аһ

р – пуансон қысымы

е – натурал логарифмнің негізі

А – пропорционалдық константа