- •1.Гістарычная граматыка бел.М. Як лінгвістычная дысцыпліна, яе прадмет і задачы.
- •2.Бел.Мова сярод славянскіх моў.
- •3.Фанетычныя асаблівасці сучаснай бел.Мовы.
- •4.Граматычныя асаблівасці сучас-най бел.Мовы.
- •5. Гістарычныя ўмовы ўтварэння і развіцця бел.Мовы.
- •6. Крыніцы вывучэння гісторыі бел.Мовы.
- •8. Значэнне дзейнасці ф.Скарыны, с.Буднага, в.Цяпінскага, л.Зізінія, м.Сматрыцкага, п.Бярынды і інш. У станаўленні бел.М.
- •9. Тэндэнцыі ў старажытнай бел. Пісьмовай мове.
- •10.Звесткі з палеаграфіі. Графічная сістэма ў гіст. Бел. Пісьменства.
- •11.Сістэма галосных гукаў у старажытнасці і сучаснай б.М. Іх класіфікацыя і характарыстыка.
- •12. Галосныя гукі ў пачатку слова.
- •15.Асаблівасці складу ў стара-жытнасці.
- •14. Характар старажытнага націску, інтанацыя ў старажытнасці.
- •17.Лёс спалучэнняў зычных з наступным (й).
- •22.Спалучэнне рэдукаваных (ъ), (ь) з плаўнымі ў становішчы паміж зычнымі.
- •18.Змяненне спалучэнняў(гт).(кт) перад галоснымі (ь)(і). Дысіміляцыя ў спалучэннях дт,мм і звязанае з ёй чаргаванне.
- •19.Развіццё паўнагалосся. Беларускі варыянт поўнагалосных спал-учэнняў.
- •21. Гіс-ыя ўзнікнення “беглых” га-лосных, з’яўленне прыстаўных га-лосных, падоўжаных галосных (о), (э) у новых закрытых складах.
- •23.Вынікі страты рэдукаваных (ъ), (ь) у кансанантызме.
- •24.Насавыя галосныя ва ўсходне-славянскай мове.
- •25.Фанетычныя змяненні, не абу-моўленыя стратай рэд-ых.
- •26.Граматычныя катэгорыі назоў-нікаў у старажытнасці.
- •27.Старажытная сістэма скланення назоўнікаў.
- •28.Лёс старажытнай сістэмы скланення назоўнікаў.
- •32.Гісторыя скланення асабовых займеннікаў і зваротнага сябе.
- •33.Гісторыя скланення неасабовых займен. Станаўленне форм займ-аў вьсь, вься,вьсэ.
- •34.Утварэнне займеннікаў той, тая, тое. Паходжанне сучасных склона-вых форм гэтых займеннікаў. Скланенне пытальных займеннікаў къто, чьто.
- •35.Прыметнік. Кароткія (іменныя) формы, іх гісторыя.
- •36.Займеннікавыя (поўныя) пры-метнікі, іх утварэнне. Дыферэ-цыяцыя сінтаксічных функцый прыметнікаў.
- •37. Прыналежныя прыметнікі ў гісторыі беларускай мовы.
- •39.Станаўленне лічэбніка як самас-тойнай часціны мовы. Простыя лічэбнікі.
- •38.Ступені параўнання якасных прыметнікаў. Іх утварэнне і ўжы-ванне.
- •41.Сістэма дзеяслоўных форм да-пісьмовага і пачатку пісьмовага перыяду.
- •42.Змяненні ў формах дзеясловаў цяперашняга часу.
- •43.Гісторыя прошлага часу дзеяс-ловаў.
- •44.Гісторыя форм будучага часу дзеясловаў.
- •45.Умоўны лад дзеяслова. Утва-рэнне і станаўленне форм умоўнага ладу.
- •46.Загадны лад дзеяслова. Утварэнне і станаўленне форм за-гаднага ладу.
- •47.Іменныя формы дзяслова.
- •48.Станаўленне сістэмы дзеепры-метнікаў у бел.Мове.
- •49.Гисторыя дзеепрыслощя у бел. Мове.
- •50.Фарміраванне прыслоўя як час-ціны мовы.
- •51.Просты сказ у старажытнасці.
- •52.Складаны сказ у старажытнай бел.Мове.
1.Гістарычная граматыка бел.М. Як лінгвістычная дысцыпліна, яе прадмет і задачы.
Гістарычная грам.бел.мовы – адна з дзвюх частак гісторыі бел.мовы; другая частка – гіст.бел.літ.мовы.мэта ізадачы курса гістар граматыкі – паказаць, як ішло развіццё бел.м.,як складалася яе фанет.сістэма, яе граматычны лад, марфалогія, сінтаксіс. Дысцыпліна разглядае станаўленне фанетыкі і сінтаксісу сучаснай б.літ.мовы. Назва яе недакладная, паколькі разглядае не толькі марф. і сінтаксіс, але і фанетыку. Толькі на гістарычнай аснове,праз вывучэнне гістарычнай фанетыкі,гіст.словаўтвар.,гіст.грамат.,можна глыбока ўразумець і навукова засвоіць сучасную бел.мову, яе фанетычную сістэму, яе граматычны лад.
2.Бел.Мова сярод славянскіх моў.
Бел.мова належыць да славянскіх моў, якія ўтвараюць 3 гр.:
усходнеславянскую: бел.,рус.,укр-я м.; заходнеславянскаю:польская, чэшская, славацкая, верхнялужыцкая, ніжнялу-жыцкая мовы;
паўднёваславянскую: балгарская, сер-бскахарвацкая, македонская, сла-венская мовы. Тры славянскія моўныя гр. склаліся гістарычна. Славянскія моўныя гр. выдзяляюць на аснове агульных асаблівасцей, уласцівых мовам, што ўтвараюць пэўную групу. Ва ўсіх слав.мовах ёсць вялікі пласт лексікі, якую называюць агуль-наславянскай. Гэта галоўным чынам словы, што былі яшчэ ў далёкі дапісьмовы час у так званай агульнаславянскай мове-аснове. І другое: асновы граматычнага ладу славянскіх моў агульныя.
3.Фанетычныя асаблівасці сучаснай бел.Мовы.
4.Граматычныя асаблівасці сучас-най бел.Мовы.
5. Гістарычныя ўмовы ўтварэння і развіцця бел.Мовы.
1 перыяд існавання б.м. ВКЛ – “Залаты перыяд” 14-15 ст.(літоўская метрыка, зараз у Вільні).
2 пер.(1920-1930) –“Залаты перыяд”- станаўленне і функцыянаванне многіх дакументаў.
3 пер. З 26 студзеня 1990г –б.мова., з 1995г – двухмоўе.
Нац.мова адна-бел.мова. Дзяржаўных 2(бел. і рус.)
6. Крыніцы вывучэння гісторыі бел.Мовы.
Асноўная крыніца: пісьмовыя помнікі. Пач. пісьма ва усх.славян датуецца 1049 г. Першы пісьмовы помнік “Астрамірава евангелле”(1056-1057). Архангельскае евангелле – 1082г. Наўгародскія служэбныя менегіі (1095-1097). Мсціславава грамата (1130г).
7. Бел. помнікі пісьменства, іх жанравая разнастайнасць. Вучэбная літаратура. У 13 ст на бел. павялічваецца колькасць пісьмовых тэкстаў, яны становяцца больш разнастайныя зместам. Да нас дайшлі гандлёвыя ўмовы, граматы, богаслуж-ыя, рэлігійныя творы. У пісм. тэкстах 13ст сустракаемся з адлюстраваннем асаблівасцей, хар-ых бел.мове. у 14 ст., пры Аргальдзе, мова продкаў сучасных бел-аў стала афіцыйнай мовай канцылярыі і справаводстваў ў ВКЛ. Гэта спрыяла пашырэнню т развіццю бел.піс. да нас дайшло каля 600 кніг Літоўскай метрыкі. Як прыклады заканадаўчых дакументаў, напісаных на б.м., можна назваць Судзебнік караля Казіміра Ягелонавіча (1468), Статут ВКЛ (1529,1566,1588). Вядомы з таго часу і літ.-маст. творы на б.м.: празаічныя – “Ліст ла Абуховіча”, “Прамова Мялешкі” і інш., вершаваныя – вершы Сімяона Полацкага, Андрэя Рымшы). Багатае наша летапісанне. Пачынаецца яно на тэрыторыі суч. Бел. яшчэ ў эпоху Кіеўскай Русі. Беларускія лет-сы 15-17ст. называліся літоўскімі або літ.-беларускімі.