Һурвдгч әңгнь Сорлһн.

Олн зүсн сөрлһн бәәнә. Нег үлү кү сорҗ үзлһн. Келн-әмтН чнгн сорлһнлә харһдг мөн. Нам бүкл орн-нутгт чигн чидлән сөрх саам учрдг. Тиим сөрлһн — дән.

Дэн.

Советин олн келн-әмтнд, мана эңкр Төрскнд ик сөрлһн ирв.

Хыыжг теегин үрд өшәтнәс һазр-усан харсхар зергзевән лубц- пд, зүркндән өшэ мөсләд, һартан бууһан атхад, дәәнд мордв.

Хальмг шүлгч Церн тер догшн өдрмүдт бичв:

II

Эңкр иньгән дәәнд Эндр мордулҗ бәәнәв,

Диилвр делдҗ ирхинь

Дурдад дуулҗ бәәнәв.

_Менд йов, иньг минь, Махссн хортан дар, Күмн амулң делгрәхд Күчән бичә әрвл.

Дәәсән бичә өршә,

Деврәд орад йов, Тохм таслл уга

Торүц

бичә ир.

Дааҗасн үүличн һартан Дурта иньгчңь авхв, Иньгин таалан чамдан Илгән-илгән бәәхв.

Менд йов, иньг минь,

Махссн хортан дар, Әмтни амулң делгрэхд Әмэн бичә әрвл.

Фронт. Тыл. Эн хойр үг — негнд тохрв. Немшин фашистн- риг дорацулхик төлә — залус дәәнә һалд ноолдв, күүкд улс ар һазрт гүҗрв. Нурһн — хавсндан түшв, хавсн — нурһндан түшв.

Күн, хаҗуһас хэләхлә, уйн болҗ медгднэ. Болв күүнәс бат юми беркньдогшн дәәнә кемд йнлһрв. Нег үлү — советин күн, Советин күн — аль халхарн чигн ончта. Зөргәрн чигн. Ча-

151

Алдр Октябрьск революцин хоөн Төрскән харсгч дэя эклц

Советин Күүнә тосхсн, делдсн, дүңгәлһсн тоот олн. Тавя ад

зурас. Индустриализац. Коллективизац. Эн тоотын эзя Совеяпг Күн дәәнә цагла чигн өврмҗ үзүлв.

Дән — һарута болдг. Дән — зовлңта болдг. Дәэнэ цама- күнд, күчр учрдг. Болв күн тер тоотыг дааҗ, диилҗ, һэтлц

чаддг.

Төрскән харсгч Алдр дәәнд баатр йовдл үзүлсн дәәчяряй нерн олн. Теднә кесгиннь өрчиг Алтн одя кеерүлв. Бадмяи Ма- нҗ Алтн од эс зүүдг болвчн, орн-нутгиннь сулдхвр харсҗ зддо. Түүнә эцк Геслә Бадм, эврә сән дурар мордад, фащязмня ея-

нәс ноолдад, Испаня һазрт цогцан оршалһсн болдг. ТнмофеЙ

наснь ирәд, Киштә гемин зүүһәр сәәһән хәәцхәв.

Әәдрхн Кизляр хоорндк төмр хаалһ, болд тасм мет, Сээи

Экнә өөгәр һотьхлзҗ суняна. Тер хаалһд көдлдг Кермэ ҖоваЛ' гин өндр деер һархларн дуулна:

Асхн намрин сөөднь

Ардаснь салькн вдәнә.

Эң салькна айсар

Эрвң күүкн гейүрнә.

Нүудлә, Нүүдлә, Нүүдлә, Нүднчн сәәхн Нуүдлә, Саңҗ бнчә ууль, Сальк өрҗ дуул!

Кермә удл уга рельс эвдсн хортнла харһхан урдаснь медси уга билэ.

БҮЛ —- КИШГИН КӨРҢ

4

«Негн, хойр... Шулун, шулун леитенант Бадмин Манҗ, бичкн 152.

негн, хойр». Гвардий күүкд мет, вагона төгән

цоклһн болһниг эн үгмүдәр давтад йовна. Ю ухалв чи- гн, жән дацшлһн терүнә саноиг давтсн болҗ медгднә.

Олн хонгшн туршарт хаалһд йовлһн махмудыг бул- раж оркв. Шавин хөөн хәрх заквр авад, вагонд түрүн суукд байрта билә.

Болв улм цааран йовх дутман, (инәдн, шуугВн ахрдв. Эрпядән һазр халцхарад, илҗрсн шавта махмуд мет,

М1ЛТ0Н нүкн_г шатсн селән, хамхрсн балһсд харгдна. Эн

тоотыг нүдәрн үзәд иовхла, зүркн заядар шарклҗ өв- дна. Энд-тенд улан одта авас үзгднә — тер мана дәәчн-

рин цогц оршагдсн 'һазрмуд. Тиигх дутман. нарта сәәхи

едр будар бүркгдснлә әдл, чееҗ харңһурад, зүркн хор- дад йовна.

Кесг хонг йовад, Иҗл һолыг һатлад һархла, седкл невчк төвкнв. Болв эн һазриг дән эс дәврсн бийнь, дә- әнә Даамһа шав ил: термүдин эрсмүд далҗиһәд, хаша- хаац хамхрад, эн җилмүдин туршарт нег чигн күүнә һар эс күрснь темдгтә.

Зүсн-вүүл тоолврмуд күн болһиг эзлнә.

«Негн, хойр... цуһар,, мендвт!..»

Манҗ бичкндән герин эрсд өлгәтә часин цоклһн бо- лһнигдахҗ, «мана мал... сән тохмта» гиҗ давтдган ода санад, мусг инәв.

Әәдрхн өөрдх дутман Манҗ бийән дарҗ эс чадад, нег босад, нег сууһад йовна. «Көвүм ода дөнтә болх... келтә, ухата... зуг нама, эцкән, таньш уга... Кермә... Сә- эииньгм...» Манҗ эңкр гергән санхларн, зүркнь бульг- лад,лоезд арһул йовсн болҗ медгдәд, суусн ормасн бо- сад, секәтә йовсн теплушкин үүднә өөр одад, ээмәрн ва- гона эрс түшәд зогсв.

Манж Кермә хойр дуран тевчҗ ханьцла. Манҗ пеД-

Сәәни Экнд багш болҗ ирхд, Кермә

р

училящ чилэһә

бас баахн күүкн билә. Нег дәкҗ колхозин клубд болсн

эк-эцк1нрин хургт, медәтә әмтн дунд һанцхн баахн күүкн ирв. Манҗ күүкиг үзн алң болв. Хург чилснә хөөн багш куүкнүр өөрдҗ сурв:

—Тана үрнтн кёмби?

—'Уга, 6и эк бишв,болв. Күүкнә чйрәнь улаһаД, бийнь буру хандв’.

— Тииклә. медәтә әмтн дунд юн кергтә йовсмт? — гиж Манҗ өврҗ сурв.

ь- Би школД орДг нёг дүүтәв. Эк, эцк угав...

153

I

Булһниг ик сәәхнд тОолҗ болшго билә. Төгрг хавтха чирәтә. коткр товч хамрта, галгр хар ыүдтә, ик өргн кү- мсгтә болдмң. Хоир урлнь сәәхн нимгн болчкад, булңнь хотхрта. Дәкәд нигт торһн үснь төрхәрә отхта болсн уч⁴ рар, хойр ээминь цокад саглрад бәәдмн. Булһн дундын иур’һта болдмн, йбвдлнь тогтун болн саг. Тер учрта.

Бул-һниг бичкнднь экнь өңгрхлә, эцкнь талдан герГ авсми. Түрүн җилд шин эк ээлтэ билә, болв җйл ирвәс терунә заңнь хүврәд, ярдад, оньдинд залуһан чигй, күү- киг чигн шооддг билә. Булһна эцк йирин дун уга к*үн, түрун аваль гергән өңгрснә хөөн улм тагчг мунхг болж одв. ’

,.:<г^ХӨ»һ^ Ш^акка' дегд ууртан бутхләрн, бичкн Булһ- ниг иләр цокхдан залуһасн хөргдәд, медмҗән угаһар 154 * ^г

бмш.

Булһнд ухан орх дутм, җил ирвәс, насн батрвас, кү- укиг Шаккан зовалһп, харалһн,, зарл'һн дегд догшн бо- лад ирв. Тер хоорнд, күүкиг арв күрәд уга бәәтлнь, ор- члң деер һанцхн хәләсн эцкнь садв гемәр өңгрҗ одв.

һалв салькнд теңгс дунд җилк 'уга үлдсн оңһц кев- тз, Булһн нүдндән доһлң нульмста, чееҗдән һашута зо-

ьлцта болв.

Хеөт экин һарт өсси күүкдт эрт ухан орна. Булһн хажудк гермүдиннь бичкн күүкдиг һартан сумкта, шуу- глдаД» ннәлдәд, байрта дууһан дууллдад, школ талан одж йовсиг үзхләрн, кеҗ йовсн көдлмшән мартчкад, тедяә ардас хәләһәд кесгтән зогсдмн. Галгр хойр нүднә- оь заядар нульмсн асхрад,, бичкн өнчн зүркнь өрч дот- ряь бульглад, шүлсән зальгад, хамрасн һооҗсн нусиг ханцарн арчад, көөркү, тер гёрүрн <ирдмн.

— Хара зөңгдән уульх, кишго му-йорта домбр, гертә- си һар! — гиһәд Шакка һ.азр девсҗ хәәкрәд, күүкиг, аивдан орсарн харал тәвҗ, худрн-чичҗ цокдмн.

Булһн хумсан зуусн мис мет, ээмән арһул хүмҗ, нү- днәняь булңгар хөөт экин эргсн эргц болһниг гетәд бәә- дмн- Күнд нудрмарн Шакка кезә күзүһәр цокна гиҗ (игакн куүкн санхларн, кеҗ йовх көдлмшән яһҗахан чи- гн медл уга бәәдг саам чигн харһдмн.

Нег дәкҗ, хойр туһлан хәләл үга көкүлҗ гиһәд, ши- ләврәр цокад, хавоинь хамхлсн болдг.

—Минн үкрин үснәс килврч, иишго домбр, чи нанд буг болҗанач, — гиҗ хәәкрәд, урлнь тесрҗәх халута, ге- рнн иргд кеөтә ишкә деер зовад, түңшәд кевтсн өнчн күүкиг кедү дәкҗ де<вссн »болхв!

Булйн өсх дутман мухлаллһна мууһар мухлалгдҗ, күзүцә харалд зүүләд ирв.

*~һәргтәч, кишгоч, домбрч, анднч, — гиҗ келдг ав- рлт уга хөөт экин үгмүд чикнднь дасгдад, зүркнднь ха- дгдад, цогцлань махмуд болв. Арвн дола күрхләрн, Бу- лһя эврәннь бәәдләсн җигшәд ирв. Хавр, зун, намр һур- внд нүцкәр йовлһнас көлтә, көлнь темәнә тавпин бәәдл һарад балциһәд, зузарад, әәрстәд, зәрмдән дегд ярдхла- рн, тесрәд-тесрәд цусн һарад,, шарх болдмн. Алсн үкрин толһан арсиг өвчәд, үвлднь бийнь буршмг кеҗ авдмн. Деернь өм'сдг хувцңа тускар келәд -керг уга. Салврха,

155

эврәннь үр көвүд, күүкдлә шуугад, үүрләд җирһхнь гиҗ нег чигн санан ордго билә. Ташр деернь, тер зерлгшәд, әмт үзхләрн зулдг, бултдг болв. Тернь зөвтә. Булһниг ур күүкднь ч/игн_г хаҗудк әмтнь чигн керглдг уга билә. Дэ- кәд болхла, -Булһнла әдл му хувцта күүнд, әмтнә шуу- ганд одх биш, өдрәр 'һаза һарч болшго.

'Болв бүтү чееҗ өөрлсн шарх мет, кезә болвчн хаһр- дг зөвтә!

Нег дәкҗ Җуугна Өлзәт Булһниг ус авч йовтлнь үзч-

күцҗ ирәд, хаалһинь тордҗ келв:

— Булһн, зогсҗа. Нанд чамла күүндх үг бәәнә... Зо- гсхнчн?.. Суулһеан һазрт тәвчк.;.

Өлзәтин эрәтә шеемг бүшмүд, салькна үләлһнд шил-

винь цокҗ эр.влзәд, кевтә-янзта цогцинь улм кеерүлҗ, Булһна зүрк өвдкәв. Булһн суулһта усан буулһл уга, йовн йовҗ Өлзәтәс сурв:

— Нанла юн кергтәвт?.. Келти!.<

— Булһн, амрхнчн... хоюрн седклән күүндий.,.

Булһн ээм'деерәсн карамсан буулһад, суулһта усан

зерглүләд тәвчкәд, шиңкән Өлзәтүр чик хәләцәр хәләв.

—- Булһн, сууй, — гиҗ ур күүкнь ээлтәһәр келәд, Бу- лһниг, торһн мет җөөлкн, ноһан деер суулһв.

Арвн Долан җил|ин туршарт нег чигн иим бүлән, үнтә үгмүд Булһн соңсад уга би>лә. Тер соңсҗах бийән чигн,

келҗәх Өлзәтиг чигн иткл уга, үр күүкнәннь келсн үг-

мүд зүүднднь орсн болҗ м.аһдлгдв.

' — Булһн, юңгад чи нанас зулнач? Бидн чини үүрмүд бәәнәлмн,, — гиҗ келәд Өлзәт Булһна атхр хар үсинь илв. Күүкн киртә тол-һаһасн нег ичн, келҗәх үгинь иткл уга, Өлзәтин һариг чаңһар түлкв.

— Бичә, Булһн, юмнас ә, бидн чини үүрмүдвДн, ча-

маг эврәннь зергләнд авхар седҗәнәвдн.

— Уга, уга! Баав соңсхларн нама алх! — гиҗ әәмсг- лҗ Булһн келәд, суусн ормасн босад, усан үүрәд, Өлзә- тд нег чигн чик хәрү үг өгл уга, герән хәләһәд_г\ суулһта усан үүрәд, бөгчң-бөгчң гиһәд йовҗ одв.

150

болд тасм сунҗ орҗ ирҗ.

Өндр-өндр толһасиг керчәд, хотхр-хотхр 1һазрмудыг тегшләд, тәвсн төмр хаалһ Манҗин өмн кесг дуунад, нарни герлд гилвкҗ үзгднә. Пассажирск поезд тесҗ кү- ләж чадшго болад,. Маиҗ түрүн харһсн товарн поездин платформ деер сууһад һарла. Паровозин өткн хар утан паанцклад, хамрар, амар орад йовна. Ташр деернь нүү- ргсяә үүрмг хог-бог хурлзҗ дахад, өврәр кегдәд, нүд заядар анюлад, эргндән 'һәәххд харш болад йовна. Тер биннь Манҗ, доран сууҗ чадад, ик-шкәр ховдгар кии- һән авад, пилоткан һартан 'бәрчкәд, байрлҗ бахтв:

—Төрскн һазрм, мендвчһ. Хальмгин теегм, сән бә-

кч!.. — Манҗин хәәкрсн хәәкрлһн поездин шууганла не-

гдҗ бийднь әрә соңсгдв.

— Ниицән, Ниицән!..—гиҗ, тер «Төл» колхозин-һаз-

риг харвҗ, нур<һ.ндан үүрсн хувц-хунр тәвдг мишгән ээмәсн буулһчкад,, хойр һаран делҗ хәәкрв.

■ Нүүргснә утаг цецгәсин үнр дарҗ каңкнад, Манҗд кесг олн тоолврмуд санулв. Нёг алг керә поездин ардас

удан көөлдәд нисҗ йовад, толһан кецүр эргәд геедрҗ одв. Холд ик хар һәрд деләд, нег ормдан эргҗәһәд, ген- ткн, шивсн шавр мет, (һазрур кийсв.

«Бас нег аңгин әмнд күрв» гиҗ санад, Манҗ кес- пән һәрдин унсн һазрур, терүг хәрү өөдән нисҗ һар- хинь күләһәд хәләһәд йовб. Болв һәрд дакҗ өөдән һар-

сн уга.

Өмннь, төмр хаалһ уга цагт, эн улан хаалһар Манҗ мөр чигн унад, темән терг чигн зүүһәд,. район тал, Халь- мг Базрур оддг билә. Ода болхла хая-хая, энд-тенд цөн-цөн үкрмүд, мөрд, темәд харгдна. Нег чигм хөөнә

хош харһсн уга.

Асхн үдлә Манҗ З^дгч разъездд, Хар Усна деед экнд,

Нрҗбуув. Урд эмнг бәәсн һазрт шин-шин гермүд бошн шар харһа вокзал тосхгдҗ.

Удан картузта, өндр һошыпг нурһта, хар улан чирәтә баахн күүкн деҗуркас һарч ирәд, һартан йовсн шар да-

рцгарн докъя өгчкәд, өмнән бәрв. Манҗин ирсн поезд

157

— Сәәнн Экн

Күүкн, цаһан гар хәрү өгв:

тал альк хаалһар одхмби?

цасн шүддән цәс Пиҗ инәчкәд, хальи-

— Та хальмг күүкмбт? — гиҗ Манҗ сурчкад, шин харһсн күүкән өврҗ^лгиртв.

Өмннь төмр хаалһ гидг юмиг хая үздг хальмгудаи инм түргн, талдан шин көдлмшин аац дасх гиҗкёнса- нла? — гиҗ Манҗ ухалад, күүкнә нүдәрн дуудсн дууд- врт, ардаснь дахад, дежуркур орв.

Үүтхн, нег терзтә хорад, станцирнн аппаратын өмв, нәрхн ут стол деер кесг телефон бәәнә. ■

Дежурн күүкн Манҗ хойриг орҖ ■ирлһнлә, станиионн аппарат ә һарчаһад,. нег бичкн төгрг х.авхуг секгдәд, но- һан һал ш^тв. Күүкн аппаратын бәруләс авад эргул- җәһәд, телефона трубкд келв:

— Негдгч пост... Тавн зун далн хойрдгч поездиг дав- хла, һурвдгч белн хаалһиг зөрлцх поезд һархд оелд.

Күүкн, трубкан өлгчкәд, Манҗур эргәд, оаңрта инэ дтәһәр сурв:

— Цергәс хәрҗ йовнт?

Манҗ ода ирҗ эн күүкнә хәләцлә зөрлцхләрн, өмсҗ йовсн хувц-хунран, нүр-һаран ямаран бәәдлтәв гиҗ санв.

Кевтә өндр цогцднь дигтә, цергин -шар_ киилгин зах, ханцн хамгнь һашун көлснд киртәд бәәҗ. Өргн улан -оүс нәрн белкүснднь шигдәд, Манҗиг улм өндр кеҗ. Гвар- дий лейтенантын зүн өрчднь кесг олн орден, медаль нег- иегнләһән харһад, ә һарлдад бәәцхәнә.

Маңнаднь болн нүднәинь булңгар тогтсн хурңясдзц- цн шовһр чирә деернь зургдҗ, үзсн догшн күчриг күцц медүлр^. Зеегтә хар нүднәннь зовк деерк нәрхн хар кү мсг һо хамриннь деер ирҗ ниилҗ. Дорк урлыннь барун оочин өөр шавин сөрв үлдҗ. Барун чикн деерән цохтсн пилоткин дор, гедр цокҗ самлсн үснәннь захар, цзһан- цаһан үси бас үзгднә.

— Ханҗанав,— гиҗ келәд Манҗ, куүкнә һаоиг чан- һар атхад, станцас деед емн _үзг хәләһәд һапп ^{Р Н}

Зуурнь харһсн әмтс Манҗиг, җ_ӨӨЛн

^элн хәләцәр тосад, 158

Булһн Өлзәт хойран түрүн болҗ харһҗ күүндсн ца- гас авн хойр җил болв. Булһниг ода күн таныпго. Үр куүкднь цуһар дөңнәд хувц авч өгәд, колхозин көдлмшт иҗлдуләд, әмтн дунд йовдг дасхв. Тер бийнь Булһн мух- лад дассн төләдән, хөөт экәсн салҗ талдан күүнә герт бәәхдән дурго болв.

Шакка түрүн авгтан куүкиг әмтнлә өөрдүлш уга са- наһар аздлҗ-аздлҗ, болшго болхла, Булһниг талданар харадг болв.

— Кишго көгшн домбр, залу хәәһәд, гертәсн зулхар бәәнчи? Чамд залу хәәДгичн өгсв!..

Нег дәкҗ Шакка уурлхдарн, Булһнд үр күүкдиннь авч өгсн бүшмудиг барун ээмәснь татад, хорма күртлнь шуулв. Тер бийнь Булһн тагчг. Дасчкҗ. Болв бәәх дут- ман, өдрмүд, сармуд, җилмүд ирх дутман күүкнә нүднь. мийсин кичгүдин нүдн мет, баах-баахнар ээгдәд йовҗ, әм- тнә бәәДлиг, әмтнә хүвиг күцц эдлх сана зүүдг болв. Бу- лһна зүркн, удан унтсн нөөрәсн серсн мет, күгдлҗ покв Өмннь даңгин зовлңгар дүүрң чееҗнь уудад, о^ьдинд харңһу болҗ медгддг орчлң — герлтәд, зүсп-зүүл санан* седкл делврәд, айста Дууһар җиңнв.

160

I

лад, дольглад бәәв.

Көвән өвснә хадлһн эклхлә, баһчуд хадлһнд һарх бо

лҗ нмргв.

— Баав, би баһчудла хамдан өвснә бригадт һарч бә- әнәв, — гиҗ Булһн нег дәкҗ Шаккад келв.

— Яһнав, яһнав гинчи?..— Шакка уутьхн хойр нү- дан цәэлһәд, хойр һарарн зүн хәврһән бәрәд, тәмк җаҗ- ллһнас көлтә, хойр оочарнь даңгин шар шүлсн һооҗад бэадг амнаснь цаһан көөсн цахрҗ, дор ормдан пол деер күрд у»в. Булһн ән тусхларн, яахан медҗ эс чадад, дөң-

«х кү дуудхар үүдн тал гүүҗ иовад, генткн серл орсн мет, хәрү эргәд,. хөөт экиннь өөр: «Баавм», — гиһәд ки-

асв.

Күүкн экән өргәд орн деер тәвчкәд, адһн-шидгн ус буслһад, тос самрв.

Шакка кедү дүңгәһәр зоваһад, хараһад бэәсн бийнь, Булһн терүнд цань уга иҗлдҗ. Аш сүүлднь Шакка ши- ргж одсн оңһрха нүдән секхлә, Булһн байрлн тусҗ келв:

, эн усиг уучктн, 6'ЙЙТН сән...

— Би ус яһад уух биләв!.. җомбаһим 'ас!.. Кишго!..

Шакка хуучи авъясарн Булһниг харахар седчкәд, нульмста хойр нүдинь үзәд, терүнә җөөлн хәләцд зүркнь уйдад, күүкнүр ээлтәһәр хәләв. Күүнә дотрк сана-седк- лиг зүркәрн меддг Булһнас Шаккан тер ээлтә хәләц ал-;

дрсн уга — күүкнә өрнь җөөлдәд, зүркнь, тос

уусн мет

догдлҗ цокв.

— Баавай, уучктн, сән болх, — гиҗ келәд, орна өмн өвдглҗ сууһад, хөөт экиннь маңна илв. Цаадкнь, элкән илүлҗәх һаха мет, мөсн зүркнь генткн хәәлҗ чееҗнь та-

лваҗ инцклв.

— Баав, цә чанхв, аль шөл кехв? — гиҗ сурчкад Бу- лһн, ямана ңШк мет тогляд, хот кедг хораһурң орв.

Булһна үүрмүднь Шаккаг гемтхлә, өвснә бригадир Дорҗин Окнд келәд, терүг гертнь үлдәлһв.

һурвн сард орнасн босл уга кевтсн 'Шакка ода тол- һаһан өндәхлә, чинә-күч авхар бийән шөләр шахулв. Ода ирҗ тер көгшн зүгдгин өрнь Булһнур хаһрҗ, терүг бий- дән ямаран туста дөң-нөкдинь медҗ, өмн герә күүкиг элкнәсн һарснла әдл санҗана. Уурллһнас көлтә зүркн- дән гем авсң Шакка, яснь һарад, көл-һармуднь нәрдәд,

И Бмакмв

161

— Манҗ, мендвт,— гиҗ келсн үг соңсад, багш хәрү эргв. Хаҗуднь Җуугна Өлзәт,. Пүрвән Бося эдн инәлдҗ зогсҗасиг, нульмсн һатцас, гвардий лейтенант үзв. Те- рүнә уласн нүдиг хойр күүкн үзчкәД, нег-негән дораһар чимклдчкәд, Манҗур өөрдәд, һаран өгцхәв.

— Мендвт, мендвт, күүкд! — гиҗ келәд Бадмин Ма^ нҗ һарарн һазр түшәд, суусн ормасн босв.

— Бидн таниг түрүләд таньсн угавдн, — гиҗ Өлзәт, Манҗин сурхар седсн сурвриг кел.үлл уга, адһҗ цэәлһв. — Менд йовҗ ирвт?

— Ирвә... Өлзәт Бося хойр, мини экм хама бәәнә?.. Кермә яһла?.. Көвум, Элвгм, яһла? — гиҗ Манҗ менрж сурв.

Хойр. күүкн нег-негән гилс гиҗ хәлән, юн гиҗ хәрү өгхән медҗ эс чадад, Өлзәт келв:

— Элвгтн детдомд бәәнә...

Манҗин нүднь харңһутрад, көлнь эврән матиһәд, су* усн ормдан хәрү унад, хойр һарарн толһаһан түшәд ях- лв. Күүкдин негнь гүүһәд, гер талан зәңг өгв, наадк не-» гнь Манҗин өөр сууһад, эвлн гихдән әәһәд, тогтнулн гихдән эмәһәд, шуукрлһн, саналдлһн, яхлсн туңшлһинь дахҗ зовад, хаҗуднь хәрү|лв. , _ч

Удсн уга, кесг әмтн хурҗ ирәд, Манҗиг Җуугна тал орулад, нүр-һаринь уһалһв. Цуһар столын ард суусна хөөн, буурл сахлта Байра Бава өвгн иигҗ келв:

— Не, кукн, хбртан дарад, менд йбвҗ йрвч^ кевәр немшнриг көөҗ йовцханат...

Айта!

Әмтн тагчг, негнь орҗ ирәд, негнь герт шахр' бблад, һазаран һарад, үүдн нааран-цааран еЪкгдәд. хаагда^ бәәнә;

162