
- •6 Әрәсән номин академий хальмг сойл-тууҗ шинҗллһнә күрәлң Монран Михаил Хальмг келнә синонимсин толь Дааврта редактор — филологическ номин кандидат Убушин Николай Элст, 2002
- •Чилгч см. Сүл, үзүр; тәәһн см. Ноха и т.Д.
- •2) Блюдо из творога и молока
- •0 Сүмсен алдх - смертельно перепугаться; ам алдх - проговориться, обещать
- •Әәсн күрәд, яах-кеехнь медгдхшл энчнь (д.Б.)
- •Сд. Синомимоь калм. Ял,
- •Балта; балта-шикр, кампадь, үүрмг шикр, хамхлсн шикр, дөрвлҗн шикр, хәәлсн шикр, нуһл шикр -1) пряник
- •2) Сладости
- •0 Баран деернь һарх - злоупотрөблять чужой добротой (букв.: залезть на сложенноө имущество, сложенные по- стельные принадлежности)
- •2) Восставать, поднимать бунт
- •Поминки по умершему
- •Невинный, безвредный 3) ничего, пусть
- •2) Белая полоса на лбу (у животных) 0 һалзн үнн - голая правда
- •2)Прогрессировать
- •2) Счастье
- •Зуух - II. Яма-очаг
- •Сломанный, с изъяном
- •2) Вместе спать, класть перед собой
- •Разобщаться, расходиться
- •2) Товарищ по клятве
- •Тата;тонг- упряжь
- •2) Распределять поровну тегдһр (тегдеһер), ахр - короткий, укороченный тедү, эдү - столько, столь; сколько
- •2) Происхоҗдение; вознйкновение; род, порода
- •2) Пөрен. Свергать
- •2) Опережать, обгонять, расставаться
- •2) Толпиться
- •Хууль; закан, йосн -1. Закон
- •Шахх (шаххы); дарх; хавчх -1) жать, давить 2) теснИГь'' “* 3) прижимать 4) перен. ПритесняТь, зажимать !
- •2) Отодвигаться ,
- •4) Пересоленный
- •Би эгл хөеч бишив (Тач.А.)
- •Экәрә тиим билә.
- •2) Свободный, великоватый 3) перен. Свободно, спокойно
- •2) Открываться (о глазах)
җилмәх,
целмх;
сарулдх - быть ясным, чистым
Теңгр
җилмәһәд,
сәәхн
гидг цеңкрдсн өңг
һарад одв (Докр.Б.)
җим,
цувг
- тропа, тропинка
Би
теднәс дөтләд, дораһур оддг җим
хаалһар һарч ирв (Д.Б.)
җимих,
үмих
- сжимать губы
җинҗр
(җинҗир):
гинҗ, цев, шинҗүр - цепь, цепочка
җиң,
киитн, зекүн, серүн - холод // холодный
Төрсн
гернь - буурха, түүгәрнь җиң салькн
цуурддг хальмг ишкә гер бәәҗ (О.У.).
җиңнх
(җиңнехе),
киитрх - 1) усиливаться, крепчать, трещать
(о морозе) 2) звенеть, гудеть
Намд
үг келх хоорңднь дәкн телефон җиңнв
(Д.Б.).
җирв
(җирве),
җерв, шавһ - жрөбий
Җирв
татлдан
болҗана (Т.герл).
җирһл
(җирһел),
бәәдп-җирһл; өлзә, кишг -1) жизнь
Күүнә
җирһл
хүүрә
теегин һувлар гүүҗәх усн мвт
болна
(Б.А.).
җирлзх
(җирелзехе),
эрвлзх, торлзх - мелкать, рябить перен.
мчаться,
спешно пронестись
Халһрад,
һазрин ур һарад, маңһар талрад, җирлһн
җирлзҗ
көөлдәд
бәәв (Д.Б.).
җирклң
(җиркелең),
үүрмг - мелкий
Җирклң
хурньорна
(Җ.).
җирмәхә,
җирмег,
үүрмг заһсн - малек, молодь (рыбы) җиртң
(җиртең);
хол һазр, ууҗм - даль
Зовх
ноха бийән барна гишң, һазрин җиртң
-
нутгюрад йовх (Т.А.)
җисән;
көндрлһән
- движение
җитх
(җитхе),
уңг, уңг-җитх, түңг, йозур -1. предки,
происхожде- ние
җитх
(җитхе)
- II. суть, сущность
Эн
санаһин җитхднь
сәәнәр
Манҗ күрҗ йилһәд уга
бәәтл,
Бакдгүгән цааранднь келв (Д.Б.).
җолм
(җолым),
ууль, мөәхн см. деглә
Нимән
экнь хамхрсн герән хәрү эс босхҗ ядад
җолм
бәрнә
(Сус.А.)
җомба,
цә
- чай (калмыцкий)
Җомбаһас
талдан
хот уухшив, җораһас талдан мөр
унхшив
(Х.ү.).
772) Счастье
җооту;
аару,
җеерү, шаһа; -альчик
Нә,
җоотус, сәәнәр бөлдцхәтн, би сахан
сөенер эрчмҗ авсв, - гиҗ Мууда баһчудыг
шуугулв (Д.Б.)
җулһдг
(җулһыдыг),
ноосн уга, хоосн, юмн уга - голый; со-
дранный; без ничего
...гелң
күн гер-мал уга, җулһдг
болдгиг
эс меднчи? (Д.Б.).
җулдр
(җулдыр);
җуук, җуульк; андн - пройдоха, жулик
Җулдг
җуук
үлү үзәд җилвтҗ, теднә җирһлиг харла
(Куук.А.) Хәләһит эн җуук андиг, харлад,
медә бәәхинь үзлт энүг (Д.Б.).
җуңһар,
җирлһн;
маңһар - мираж, марөво
җурм
(җурым),
диг-даран - порядок; рөжим
-3-
зааврч
(заавырчи),
сурһмҗпач - наставник
Эднә
һардачнрин болн зааврчнрин
негнь
зоотехник Та- мара Николаевна Титова
болҗана (Д.Б.).
зааг,
завг;
завср, цав -1) щель 2) промежуток; свободное
вре- мя
Заагар
үг
ордг, завгар
салькн
ордг (Х.ү). Хаана күүкн заагтнь
орад,
тархаһан авад одв (Җ).
зааглх
(заагылхы);
әңглх; салһх - отдөлять; раздвигать,
дис- танцировать
заагрх
(заагырхы);
әңгрх - раздваиваться, раздвигаться
пө-
рен.,
обособляться, дистанцироеаться
Әмтнә
нүднәс зөвәр зааград
һарчкад,
Баатутокт тусад, өвгн тал хөләһәд зогсв
(Д.Б.).
заагта,
завгта;
цавта - щелистый
Заагта
юмн заагта, зааргин өндгн цоохр (Х.ү.)
заальх
(заальхы);
нәехлх, гекх - качать головой
Хәәҗ
ирсн күн тер зәңгиг соңсчкад, толһаһан
зааляд...
һарч
йовв (Д.Б.).
заарг
(заарыг),
цоохр - рябой
Заарг
чирәте
Цаһан эндәснь келҗәнә (Б.А.).
заах,
үзүлх
-1. указывать, показывать 2) учить
Тер
бәәгсн хар уурц тер, - гиһәд зааһад
өгв
(Җ.).
заах
- II. дарить
Сүүлдән
өттә ирг нанд аавинм орс нәәҗ бичкндм
заала
(К.Д.)
заа,
чөлән, цол, сул цаг - досуг, свободноә
время Зав
чигн
болхш, - гиҗ Арвн инәмсглҗ Санлур
хәләв(Җ.А.)
78
зава,
му үнр; үмкә үнр - неприятный (о запахе)
Давҗ
одсн тер хамгиг ода цуһар амни зава
һарһгч, амрсн
чинр уга уршгудт тохраҗ келлдв (Д.Б.).
завг
(завыг) - см. зааг завдх (завдыхы); хурһарн
завдх, нудрман үзүлх; мод, ташмг үзүлх
- грозить, угрожать; хлестать
Чөдрәрн
завср уга завдад, хашң бор мөрнә хатрлар
йо- ва-йовҗ, удл уга Бакдга ардк зоод
өөрдәд ирв (Д.Б.). завср
(завсыр),
зав-завср; түдлт, дамҗг - перерыв, пауза
Әрвҗгон
зуур завср
кеһәд,
хувргуд дамҗг
авна.
Эн цаг- ла дүләңд ирсн харчуднь бас
дамҗг
авна
(Б.А.).
завха;
цалдң, садр - распутный, пошлый
загзһр
(загзһыр), лиглһр; маштг - коренастый,
приземистый; низкорослый
заглюн;
чаңһ; серглң - достаточно крепкий,
бодрый, моложа- вый
Заглюн
ээҗ
Нәәмш захин бернд биилҗәнә... хумхл шар
зүстә
заглюхн өвгн
келв (Б.Х.).
зад,
чиг, боран, хур, цасн, салькн, зуд, боран
- ненастье, непо- года
Задта
үвл
цаарлҗ, идтә дулан хаарлҗ (Д.Б.).
задһа,
задһа - зәәдң; секөтә, ил; задрха -
открытый, раскры- тый; обнаженный
Задһа
бииз
өмссн Татьяна хашаһур һарч ирв
(Д.Б.)....ора уга, терз-үүднь задһа-зәәдң
болхла,
төвкүн седклтә сууҗ болхш (Бд.А.).
задта,
чиггә
- бората, хурта, цаста, салькта, зудта,
мөндртә - ненастный
закан,
йосн, хууль, цааҗ- закон, власть
Та
кедү хәәкрәд бәәдг болв чигн, тана келсн
манд закан
биш.
Деөрөс ирсн заавр манд закан... (Д.Б.).
закрх
(закырхы),
үгдән орулх, харъялх, эврәһәрн болһх,
һартан орулх - подчинить
Би
тиигхләнь: Хаҗһр келҗәнәт, тиим улсиг
келәд, керлдәд закад, закрад
сурһҗ
авхмн, - гивв (Көк. Э.). зала,
цацг
- кисточка 0 залаһан таслх - упорно стоять
на своем залач; һардач, ахлач, медәч,
закрач, җолач -1) шофер
2)
управляющий, заведующий
Зүсн-зүүл
аца // Залач өдртән зөөнә // Кесн көдлмштнь
төөнә // Күн болһн бахтна (Шугр.В.). Боган
Санҗ тер фермин залач
болҗ
көдлҗөсн бәәҗ (Д.Б.).
79
залһан,
зәңдә,
төрәсллһн, дегәллһн, ниилвр; холва -
соединение, связь; сцеплениө
залһлдх
(залһыдхы),
ниилх; негдх; холвгдх - соединяться;
сращиваться
залһлдата
(залһылдата),
ниилсн; негдсн; холвгдсн - соединен-
ный; сращенный
Андрей
Иванович колхозин фермд бәәх улсла
залһлдата,
түүг
селәнә толһа сәәнәр меднә (Б.А.).
залһх
(эалһыхы),
нитклүлх; зәңдх, төрәслх, негдүлх; холвх
- соединять; сращивать
Хун
шовунд хүвләд әм залһлав
(Җ.).
залрх
(залрыхы);
ирх, күрч ирх-1) прибывать, явиться :
2)
восседать
Багшнь
ахлад, залрад
орксн,
хурл хурҗасн бәәҗ (Д.Б.).
Очка
зәәсң залрҗ аашна (Бем.Т.).
залу,
эр
киистә; эр, эзн залу күн; аваль - 1) мужчина
2) муж, супруг
Залуһиньзөргәсүүл
бүтдг (Х.ү.). Залуһин келсн негхн үг
даашго күүг, гергн гихв (Б.А.).
залута,
күргтә,
эзтә күүнд һарсн (одсн) - замужняя залху,
хуурмг;
оцл, хашиң - лентяй//ленивый, нерадивый
Өөр
залху-хол зовлң (Х.ү.). ;
заль;
һал,
дөл - пламя
Яңхл,
зальнь
буурад
беәсн нүдәрн ардаснь, гериннь һазаһас
күчлҗ хәләһәд, герүрн орв (Д.Б.).
зальврх
(зальвырхы),
сүзглх, мөрггх - рел.
молиться
Мааньдан
зальврҗ,
танань
менд эрлго, манд талдан юн күсл бөәх
билә, чавас! (Д.Б.).
зальгдг
(залигдыг),
уудг, җалмдг, доладг, әркнч, эдлдг -
пьяни- ца,'выпивоха
Залхуһин
мал зунар зутдг, зальгдгин
хоол
хагсад йовдг (К.С.).
зальгх
(зальгыхы);
уух, эдлх, җалмх, долах, ам
күрх,
балһх - глотать; пить залпом
Үлмҗ
эргәд наадҗаһад, үстә донҗгла харһв,
үкс балһҗ зальгв
(Д.Б.).
зам;
хаалһ, җим-хаалһ, җим, замин улан хаалһ
-1. тракт; доро- га, путь
Ачсн
зөөринь һазр даана, алтн замар
адһад
һарна (Ну- ур.В.)
зам
-
II. кухня; повар
80
Нег
һартан нүр һадр бәрсн, нег һартан уста
донҗг бәрсн замшурдорад ирв(Т.герл).
замрсн
(замырсын);
тенг, зүгдг, зөнгтсн - дряхлый занч
(занчи), кемнг, көдрһ, немнә - накидка
Иргч
хурас бийән занчар халхлхар седҗәх
дүртәт... (Д.Б.).
занчлх
(занчилхы),
көдрх, немнәлх - набрасывать накидку,
бурку
заң,
заң-бәрц, заң-бәәр, әвр - характер, нрав
Зуг
махмуд цогц зовад гемтхлә, күүнә заң-беөр
сулддг
болхв, аль Сергей таасгдсн болхв (Б.А.).
заңһрх
(заңһырхы);
нәәхлх, дәәвлх, темтрх, кальчклзх, ко-
очклзх - качаться, шататься, раскачиваться
заңһх
(заңһыхы),
дайлх, заах, үзүлх, докъялх, гекх -
размахи- вать; делать знак, сигнализировать
;
Цаачн, һаза, Захарин эмгтә бәәх, - гиҗ
эцкнь өргәрн :
< үүдн тал заңһв (И.Л.).
заңнх
(заңныхы),
эрклх, будглх, әврлх - капризничать
заңшал;
заң-авъяс,
заң-үүл, кезәңк хуучна йосн, хуучн авъяс,
шин авъяс - традиция, обычай
Боврг...
Әмтнә үгәс далаһар зөрҗ һарч чаддгонь
заңшал болад бәәсн (Д.Б.).
заңзих;
гурних,
атих, ятих, авзгнх, мирких - иметь
недовольный вид
заппу,
элквч; өмневч, белкүсч - фартук, передник
зар, соңсхл - объявление; оповещение
Әмтголархураҗүзхмн.
Иигҗ соңсхх зар
тәвгдв
(Д.Б.). заратрх
(заратырхы),
безглх, даарх, киит урсх, чичрүлх,
эгзннүлх - знобить, лихорадить
зарлх
(зарлхы),
соңсһх, зар тевх, дуудвр дуудх - объявлять,
извещать
Кегшн
зәәсң Өлзәг // Авхар олнд зарла
(Х.п.а.)
зарм (зарым), сөг - просо, крупа
...хот
эс идсн такан зүүднднь зарм орна гидг
билү (Эрд.Б.).
зарх
(зархы); яльчлх, илгәх, йовулх, көдлүлх
- использовать как батрака
Ноха
сүүлән зардг
(Х.ү.).
заргдх
(заргдыхы); яльчлгдх - батрачить зарц
(зарцы), ялч; көтч көвүн, күүкн - слуга,
батрак, служанка
Бакдгин
зарцнр - Ишкин Яман, Лаша, хэөч Анҗа ахта
(Д.Б.).
81
засг
(засыг),
цааҗ - наказание
Мини
герт закан угаһар оргсн күмн
засгин мууһар за- сгддгиг эс
меддвч? (Җ.)
засх
(засхы),
цааҗлх - наказывать
Засҗ
ду һарһаҗ эс чадв, альвлхлань - эрвҗ уга
за- сла (Д.Б.).
зах;
ирмә, көвә - 1) край, окраина, кромка //
крайний; отдален- ный 2) воротник
заян;
зурасн;
ачур, хөв -судьба, предначертание
Яһлав,
өвгн, шулудтн, ю заяна заясинь авч иртн,
- гиҗ эмгнь селвг өгв (Х.туул.). Эн үгиг
соңсад... деед ламдан, бурхн багшин
гегәнд, заян-сәкүсндән
зальврад
бәәнә (Д.Б.).
зә,
орм,
бәәрн - место; пространство
зәәдңнх
(зәәдеңнехе),
унх, мордх - садиться верхом
Ольда
дундк дүүһиннь көвүг дуудҗ авад, мөрндән
зәәдңгәр
мордулад йовулчкад,
бийнь герүрн орҗ ирв (Д.Б.).
зәәлх
(зәәлхе); цавдх -1. полоскать, ополаскивать;
промывать Ам
зәөлх усн
олдл уга бәәв (Х.үнн).
зәәлх
(зәәлхе)
-II. давать (освобождать) место, сторонйться
һурвн му заятнас зәөлҗ (Җ.).
зәәль;
һудмҗ, уульнц - улица; переулок
Тер
бәәшнгүд, зәрмнь хойр-һурвн бәәшң
зерглдҗ, зәрмнь тавн-зурһан бәәшң бәрәд,
хотн олн зәәль,
һудмҗ
һарһсн (Бд.А).
зекрфч;запач;
һардач, ахлач, закрач -правитепь
Арднь
Әрәсәд үлдсн хальмгудыг хаана йосна
зәкрәчнр
хаша
дотр бәәсн малмуд кевтә бәрд бәәсмн
(Бд.А.). зәмлх
(зәмелхе);
зәмләд суух, суух - сидеть, скрестив
ноги
Хар
деед бийдән хурмш деерән зәмлв (К.С.).
зәңг
(зәңге), зәңг-зә; чимән; медән - новость,
весть, известие Холын зәңгхолвадан
(Х.ү.). Ямаран бәәнәт, зәңг-зөәһэс юн
бәәнә? - болҗ Яков эклв (Н.М.).
зөңгдә
(зәңгедә),
зәңгә, бооһа, уйа - узел
Тенүгән
эргүләд... зәңгә кеһәд... дала әәмшгтә
бурхд залата бәәнә (Э.К.).
зәңглх
(зәңгелхе);
медүлх, соңсһх, зарлх - сообщать, извещать
Көөүн мөрдиг үзчкәд, ахнртан ирҗ зәңглдг
болна (Х.туул.).
зәрм
(зөрем),
зәрм-зүрм, зөрм-зүүһн - некоторый,
частичный; кое-что
82
Дөнтлин
бичснхамгиг умшв, манахсас зәрм-зүүһинь
умшв
(Д.Б.).
зәрмдән
(зәремдән), хая-хая; бәәҗ-бәәҗәһәд,
игҗәһәд- игҗәһәд - иногда, кое-когда
Зәрмдән
арвн
дөрв, арвн тав күргәд начн, нохас ху-
радмн (Д.Б.).
зввсг
(зевсег), зер-зев; мес, селмн -1) оружие;
вооружение
2)
орудие, инструмент
Дәәнь
олн зүсн зер-зевэн
агсад
(Җ.).
зедлх
(зеделхе); ховах, әңглх - делить,
распределять зеерг
(зеерег),
зершг; җоҗг - нелюдимый
зекүн,
серүн;
зекрүн - прохладный; свежий
Өдрин
эклц каңкнсн өрүни зекүн аһар... нөөрин
үлдп көөнә (К.Д.).
зекүрх
(зекүрхе),
серүтрх; киитрх - становиться прохладным
зелән, ноһан - зеленый
Цаг
дәәвлҗәх цагт .... цаһан, улан, зелән
...
(К.С.). зелих,
гилих;
ширтх - смотреть пристально
Фермин
залач зелисн
нүдәр
ах хөөчин ардас хәләв (Д.Б.).
зелкә,
хулха,
хулха-була - воровство
зелкәлх
(зелкалхе),
хулхалх, хулха-була кех - воровать,
красть зелкәч,
хулхач
- вор
зеллх
(зеллехе);
цувх; даралдх-1) тянуться; вытягиваться
ве- реницей 2) привязывать к веревке
Үүрән
ясҗ шовуд зеллэд, зепләд
нислдв
(Б.А.). зелмн
(зелмен),
ундн, аршан - напиток зелмнх
(зелменхе),
ундан һарһх, хәрүлх - напиваться, утолять
жажду
зем,
гем; буру-1. вина, проступок
Эс
ирдмн болхла, тер цагт земән
бичә
эртхә (Д.Б.). н зем -II. падаль зембл
(зембел),
арг - корзина
Хойр
чиндһиг нәрхн бураһар кесн земблд
төвҗ
өгв (Б.А.).
земгә,
гемго, му биш; бузһу - неплохой // неплохо
«Кормление
с воза» гидгтн земгө ервн юмн бәәҗ...
(Җ.А.).
земдг(земдег),
кизәр, өесн; тасрха -1. лоскуты; обрывки
земдг
(земдег)
- II. дряхлый; старый
земдх
(земдехе),
гемшәх, бурудхх, бурушах - обвинять,
винить; укорять
81
земсг
(земсег),
шавхр, үлдл, хайгдл -1. остатки, объедки
земсг
(земсег)
- II. послед
Дәкәд
гүүнә земсг
олҗ
авдг болна (Х.туул). земш
(земеш),
зер-земш - плоды, фрукты зер,
аң;
гөрәсн - зверь
Хамгин
зерлг гисн зериг
Цүрмин
саадгин сумн күцдг бәәсмн (Д.Б.).
зерв
(зерве), җирв, җерв - жребий
зервк
(зервеке),
зерүк, галс гих, галс гиҗ хәләх - мельком,
ми- моходом
Зервк
үзхнь - зеерцн, зерглдәд ирхлә - яман
(Х.туул).
Зервк
хәләчкәд,
тагчг, зәрмнь хәврһшән һарна (К.Д.).
зерглән
(зереглән);
даран - ряд, ряды
...танкснь
нүүһәд-нүкшәд мана зергләһәр
орад
күрч ирв (Бем.Т.).
зерглдх;
даралдх
- становиться в ряд; стоять рядом
Эк
эцк хойриннь хоорнд һурвн бичкн көвүн
зерглдәд
сууцхана
(Б.Б.).
зерлг
(зерлег),
эмнг, ардг; зершг - дикий, необученный
(о жи- вотных)
Эн
зерлг
әмтиг
цуг әәмшгтә хамгас бидн уухньд бәәсәр
саний (Д.Б.).
зесг
(зесег);
йот; цувг - ров, канава
зеткр
(зеткер),
һашута йовдл, әәмшг; гүрм - несчастный
случай; беда
Зөвүртә
йорллһар эм дүүрдг, зеткр
болхиг
урдаснь күләдг (Д.Б.).
зо,
сер; шил, шиир - гребень; хребет, кряж
Дову
ишкл уга зо һарч болдг уга (Х.ү.).
зовк
(зовкы), аньсх - веки зовах, энүлх; генүлх
- мучить, страдать; терзать зовлһ
(зовылһы),
күш - падаль, труп; тощак
зовлң
(зовлың),
знллһн; гүрм - страдание, мучение; печапь
Бийд
уга зовлң
күүнд
медгддго (Х.ү.).
зовх,
(зовхы),
энлх; генх; муулян эдлх, түрх - мучиться,
стра- дать; печалиться
Зовх
ноха зуурдын кү дахдг (Х.ү.).
зог,
шог,
дог наадллһн -1. насмешка, шутка
Бакдг
тесҗ чадлго: яһҗанач? Нанар зог
кехербеехмбч?
(Д-Б.)
зог-11.
выс.
- кушанье, трапеза
...
нег күн гегәнд зоогин нег цеенг цә...
(Позд.).
84
зогдр
(зогдыр); дел - грива (у верблюда)
Зуухин
үмснә өөр зогдрнь үмтрсн атн (К.С.).
зодлдан,
цоклдан, ноолдан, гүвдлдән • драка,
потасовка Моома гидг өвгн бийнь каакнаха
әңгин күн тер зод- лданд
бийәчн
орлцсн санҗ (Д.Б.).
зодлцх
(зодылцыхы), цоклдх, ноолдх, гүвдлдх -
биться, драть- ся, принимать участие в
избиении
Эн
саамд бийләһән зодлцад, зуг өөрк улсасн
чигн биш, цуг орчлңгас онцрад һарад
чигн одна (Җ.А.).
зодх
(зодхы), цокх, сңичх, мәәсхх - бить,
избивать
Эн
модн заагтан авч одад, тер бәрҗ йовсн
төмр тайгарн зодхар
йовдг
болхий! (Э.К.).
зокал,
дүрм - правило
Школдан
тасрхан килмҗ өгч зүтклһн - өдр бүрин
авъяс, зокалнь
болад
тохрҗ одсн мөн (Д.Б.).
зокаста,
ирлцңһү;
наку- подходящий, соответствующий
зокмҗта
(зокымҗита)
см. зокаста
зокх
(зокхы), ирлцх, таасх- соответствовать,
гармонировать Нохад шар тосн зокдг
уга
(Х.ү.).
зокъял,
үүдәвр,
үүлдвр - произведение, творение
Эн
зокъял олнд икәр таасгдна, тернь тәәлвртә
(Э.К.) зокъялх
(зокъялхы),
үүлдх, бүрдәх - создавать, творить золһх
(золһыхы),
гиичлх - гостить; навещать
Тер
кевтән Очра Мергә: буйитн эрсв, түрд
гитн, золһий
(Х.туул.).
зольвн
(зольвын); елдң; тенүл - бездомный,
бродячий
Кениг,
кениг... Тана зольвниг!
(Б.А.).
зооглх
(зоогылхы),
шоглх, дөөглх, наад бәрх, наадлх -
насмехаться
зооглх
(зоогылхы)
- II. выс.
отведывать, вкушать
Наадкснь
бас тер метәр цәәһән зооглцхав
(С.-Б.Х.).
зооц
(зооцы); белг - преподношение, подарок
Кишг
баргдхла, зооц баргддг (Х.ү.).
зорһсн
(зорһысын),
зоңһсн - стружки; щепки .
зөв;
чик - право // правильный; впору
Зуһу
күүнд зөв
уга
(Х.ү.). Күүнә зев
күцәхлә,
эврә зөв
күцдг
(Х.ү).
зевлх
(зөвлехе),
зөрүлх, төвлх - 1) целить, целиться;
направ- лять 2) примерять
зевүр,
зовлң,
зөвүр-зовлң - страдание, мучение; печаль
зенг
(зөнег),
зүгдл - одряхлевший; слабоумие; маразм
85
Тер
өрүн Саңһҗ зөнг болад, монхрҗ одсн
толһата серв (Б.А.).
зөңдән,
хара
зөңдән; харҗахар - 1) беспричинно; напрасно
2) долго
Хойр
залу һарад, герин барун өмн бийд зеңдән
күүндв
; (М.Н.).
зөер,
элвг-делвг,
байлг, бәәхт - богатство
Күүнә
зөөр күчәр булаһад авчкдг йосн бәәдви,
тегад? - гисн дүн һарө (Д.Б.).
зөертә;
байн;
элвг, бәәхтә - состоятельный, богатый
зөөх;
күргх;
чирх, хурах -1) возить; таскать 2) копить
зөрг
(зөрег),
зүркн - смелость, отвага, храбрость
зөргтә
(зөрегтә),
зөрмгтә; зүрктә - смелый, отважный,
храбрый
Ноха
зөргтәд
хуцдг,
зөрг угаг шуучдг (Х.ү.), зөрлцх
(зөрлцехе),
харһлцх - встретиться (в пути) зөрмг
(зөрмег),
зөрдг, зөрснәсн хаҗидго - настойчивый,
упор-
ный
зөрх
(зөрхе), харһх -1. двигаться навстречу
друг другу
зөрх
(зөрхе),
зүткх; темцх - II. стремиться к чему-л,;
намере- ваться
Зөрсн
күн
зөргтә болдг (Х.ү.). Зөрсн
диилсндән
шаху (Х.ү.)
зөрц
(зөрце);
шишлң- преднамеренно, нарочно, специально
зуһу; һульдрлһн; җилһн - лесть // льстивый
зуд,
зад, хур, боран, шуурһн - непогода
Зуд
болхла, ноха тарһлдг (Х.ү.).
зузалх
(зузалхы),
давхрулх, деер деернь тәвх, давхрлулх,
бөдүлх - утолщать
зузан,
бөдүн, олн давхр, давхр-давхр - толстый
зузарх,
бөдүрх
- становиться толстым, утолщаться
зул,
шин җил, нас авлһн -1. новый год
зул
-
II. лампада
Ут
дууна айс өөдән һарчкад, тер даруһан,
бөкҗәх зуулин
герл
мет, дор орад одснь соңсгдна (Д.Б.), зулсн
(зулсын);
гүүсн, орһсн - беглый
зулх
(зулхы),
орһх; гүүх -1. бежать, обращаться в
бегство, уди- рать
Алтн
шарһин җола хайҗ оркад, тагтин амн тал
һарад зулв
(Җ.)
зулх
(зулхы)
- II. чесать (шерсть); раскладывать слоем
Түрүләд ноос зулна
(Д.Б.)
86