Keńesbay Raxmanov - Edige

Gúzar jolıń batıl bolıp baratır,

Edigege ótip baratır dáwran.

Toxtamıs:

-Qáne, maǵan aqıl-keńes berińler,

Bunnan qutılıwdıń ne imkanı bar?

Kenjembay:

- Onı tez arada aldırıw kerek,

Jasamaǵı lazım kóz aldıńızda,

Sonda da is tutsa, óz bildiginshe,

Dárkardur ómirin qárep áylemek.

Qarashash:

-Ózim qutqaraman onday dońızdan!

Toxtamıs:

-Erkekler bir jolın tappay atqanda,

Bar bolsın hayalǵa tentekti qurtpaq!

Qarashash:

-Bilmeysiz be, iyem, jalǵız qatınnıń,

Makkarlıǵı qırıq eshekke júk bolar.

Toxtamıs:

-Bul jaǵın házirshe qoya turayıq,

Meniń kóz aldımda igri júrmes ol,

Ǵázeplidur jılqı baqtırǵanıma,

Ashıw menen islep júrgendi bárin,

Kenjembay, ornına bir jalshı tawıp,

Onı kelin menen kóshirip ákeliń,

Xan atań saǵınıp qalıptı deńler!

Kenjembay:

-Lábbay,taqsır xanımız!

(Keyni menen básip shıǵıp ketedi)

(Ariya№ 9)

Qarashash:

-Álle, qashan sır aldırıp dushpanǵa,

Ǵanımlardıń kewlin xoshlap júrseń, xan,

Gújim ediń eńseń biyik, sayań mol,

Endi shaqalarıń sına basladı,

Xan iyem-aw, búgin sonsha salmaǵıń,

Qulıńnıń tasınan jeńil kelmekte.

Xalkıńnıń tutqası ediń ǵoy, xanım,

Usınsha abıray, mártebeń menen,

Altın basıń menen Edige kirip,

Sálem berse, nege turıp alasań?

Dana ediń ǵoy sen aqılı asqan.

Bul jáhánde qaysı patsha, qaysı xan,

Túrgelip sálemlesedi óz qulı menen?

Xan iyem-aw, búgin sonsha salmaǵıń,

Qulıńnıń tasınan jeńil kelmekte…

Sálem berse, nege turıp alasań?

Ya, aytshı, xanım…

Toxtamıs:

-Salpıldama, Qarashash!

Men otırıp sálemlesemen mudam.

Qarashash:

-Kóremiz sálemge keledi házir…

Edige:

-Assalawma aleykum, xan ata!

-Jılqıńdı úsh ese kóbeyttim dem de,

Taǵı da qaysınday xızmet bar maǵan?

Toxtamıs:

-Azı-kem dem al da, oral bul jerge!

Qarashash:

-Balam, saǵan arnap uytıp qoyıppan,

Eki tabaq qatıǵıńdı iship ket.

Edige:

-Qatıq bolsa qashpas,kelermen azdan,

Buwırshın atımdı baylap keleyin. (shıǵıp ketedi)

Toxtamıs:

-Qarashash! Durıs eken seniń aytqanıń,

Jazǵırǵan ekenmen seni bostan-bos,

Aqıllı ekenseń sen rasında,

Al, men…topas, axmaq ekenmen!

Qarashash:

-Qáyteyin aldıńda ótirik sóylep,

Endigiden bılay námártlik etpe,

Turma dep jabıstı gilemge shekem…

Men onı tap házir bayqadım, hayal!

Bunı bayqap, sezip júrmesin hesh kim,

Bul bir jaman awhal boldı, Qarashash,

Qanday ilajı bar bunı kelmeske jiberip,

Ím-jımsız bildirmey kózin qurtıwdıń!?

Qarashash:

-Bawırındı ezip, qayǵılanba hesh,

Gúm qılaman tabaǵınan jazǵırıp,

Qaydan, qanday ájel kelgenin hátte,

Bilmesten qaladı adam balası.

(Edige kirip keledi)

Keldiń be, balam?

Edige:

-Keldim, anajan.

Qarashash:

-Qatıǵındı alıp keleyin seniń,

Maǵan uw bergendey ne gúnam boldı.

Ózgege isleseń bolmay ma bunı?

Masqara bolasań ele, iyshalla,

Wayranıń, wayranıń shıǵadı ele,

Meni óltirgendey gúnam ne edi?

Sútińiz aynıptı, Qarashash ana,

Shapshaǵıńız qańsıp ketipti júdá,

Buzılıp ketipti ıdısıńız da,

Erteń azanda men kelgenge shekem.

Tazalap, pısıqlap qatıq uytıp qoy!!!

(Tabaqtı jerge tartıp urıp shıǵıp ketedi.)

Qarashash:

-Qostarım, bul dunya tarıldı maǵan,

Dushpanıń ózińnen ústem bolajak,

Jańaǵı baladan qutılıw qıyın,

Kórdiń be qatıqtı tórtke bólgenin?

Bul onıń aytqanı: qatıqtay uyıp

Otırǵan elińdi tórtke bólemen,

Qımızday piskeni, qatıqtay atlap,

Elińe topalań tiydirmekligi,

Paytax jurtıń tabanıńda taplanar,

Etken qıyanettiń kegin qaytarmaq…

Toxtamıs: (Awır oyda) - Qatın, seniń isin aǵatlaw boldı,

Ańgódek emes eken sen oylaǵanday,

Qoy, bul da pinhámı sır bolıp qalsın…

Qarashash:

-Qatıqtı ishkenin kórdiń be onıń?

Asırandı qulıń jalap-julap ishken sol

Maǵan qastın tikti ol júwernemek,

Elimdi, jerimdi qanǵa bılǵayjak!

Gellemdi alajaq,

Masqara etejaq asırandı qul!

Taxtımdı alajaq,

Ordamdı qurtajaq, asırandı qul!

Ekewi:

-Aman bolsın, mártebeli xanımız!

Biz bendeńiz, xızmetińe tayınbız.

Toxtamıs:

-Tolqınlaǵan Edil menen Jayıqtan,

Suw ornına qızıl qanlar aǵajaq,

Men ketsem, sizler de aman qalmaysız,

Gellemdi alajaq,

Masqara etejaq asırandı qul!

Taxtımdı alajaq,

Ózińdey qarasha ertip izine,

Ulısım uwlayjaq, asırandı qul!

Ekewi:

-Aman bolsın, mártebeli xanımız!

Biz bendeńiz xızmetińe tayınbız!

Qosnazar:

-Xanımız, bunshama hawlıǵa bermeń,

Biz ǵoy mıń túmenbiz, Edige-jalǵız,

Kópten seskenedi jalǵız jolbarıs.

Kenjembay:

- Qarashadan xannıń qorqqanı -ántek,

Xalqıń sezse bunı-masqarashılıq,

Dushpan sezse bunı topılıs baslar,

Keshegi qozǵalań az ba edi bizge,

Endi qaytalmaymız, qaytıw joq izge!

Satemirden alamız dep sansız qol,

Sol búlikti baslaǵan da Edige,

Bolmasa sol qanat nege selteńde,

Isenimi bir shıǵar-dá erteńge,

Biraq, biz kópshilik, bolmaspız bende,

Toxtamıs xan, bekkem buwǵıl belińdi!

Toqtamıs:

-«Jaman aytpay jaqsı joq» degen, begler,

Ottı óshirgen abzal lawlamay turıp,

Onıń shaqaların mıńǵa jetkermey,

Suwırıńlar tamır-pamırı menen!

Ele kelata eller, noǵaylı tegis

Dúnyada Edige barın bilmeydi,

Bunnan bılay tiri júrse Edige,

Bul jaǵaǵa dańqın jayadı máttal,

Xalıqtıń isenimi-alla sharapatıdur,

Xalıqtı izine ertse, wássalam deńler,

Biziń kúnimizdiń batqanı máńgi.

Kenjembay:

- Onı óltiriw qıyın qara kúsh penen,

Hiyle, tásil menen qolǵa túser ol,

Qosnazar:

-Xanımız men aytsam, bılay etińiz:

Erekke qurıń da boz ordańızdı,

Aqılǵoy, sárdarlarıńızdı jıyıńız,

Olarǵa bir aqsham zıyapat berip,

Saylı jıraw jırlatıńız ortada,

Edigeni xoshámetlep barınsha,

Etip qoyıń kópshilikke kesadar,

Merekeniń áyne qızǵan waǵında,

«Xannan sarqıt, ishiń, balam» dep,

Oǵan usınılsın bir kesa sharap,

Hámirdi tárk etpes, isher Edige,

Más bolar, sol waqta ústińizdegi

Qamqa tondı Edigege japqaysız,

Hám de qutlı bolsın aytıń, xanımız,

Qosnazar:

-Usı belgi bolsın, tap usı waqta,

Tumlı-tustan qanjar uramız oǵan!

Hammesi:

-Edige ushın! Xan ulı ushın!

Edige ushın! Xan ulı ushın!

Toqtamıs xan:

-Edige jan, jan balam

Xan atańnan sıylıq bolsın!

(Ústindegi qara tonın jabadı)

Hammesi:

-Qutlı bolsın, qutlı bolsın!

Kejembay:

-Xannan sarqıt!...

Qosnazar:

-Edige jan, Xannan sarqıt! Sharap ! (sharap usınadı)