MD hám PQJ / Qaraqalpaq publicistikasında tálim-tárbiya máselesiniń sáwleleniwi
.pdf
Bul saladaǵı processlerdi Portul-post xızmet rubrikası astında 2013-jıl 23aprel sanında Ǵ.Berdibaevtıń “Tártip intizamdı bekkemlew jolında” dep atalǵan maqalasında berilgen. Onda usı basqarmanıń basshısı podpolkovnik
M.Qudaybergenov penen sáwbetinde: Jınayatshılıqtıń aldın alıw hám puxaralardıń qáwipsizligin táminlew ilajları haqqındaǵı is barısı, taraw xızmetkerleriniń belsendiligi hám Ishki isler uyımları tárepinen ótkerilgen hár qıylı operativ ilajlar nátiyjesi haqqında keńmaǵlıwmat bergen.
“Jıl dawamında ótkeriletuǵın, jınayattıń aldın-alıwǵa baylanıslı ilajlarda basqatarw xızmetkerleri menen birgelikte jámiyetlik tártipti saqlaw maqsetinde keń kólemdegi jumıslar iske asırıladı.Yaǵnıy, puxaralardıń qawipsizligin saqlaw, neshebentlik, urlıq basqınshılıq, tonawshılıq hám basqa da illetlerge qarsı kúnitúni gúres júrgiziledi. Ásirese, respublikalıq kólemdegi ilajlarda, bayram sánelerinde xızmetkerlerimiz sergeklik hám qıraǵılıqtı asırıp ózlerine bekitilgen wazıypalardı juwapkershilik penen atqaradı"78.
Insaniyat payda bolǵannan berli onı basqarıwǵa jámiyet turmısın turaqlı ráwishte tártipke salıp turıwǵa kúshli zárúrlik bar. Bulsız turmıstı bir qálipte tártipke salıp bolmaydı. Bunday bolmaǵanda adamlar ortasında zorlıq, jawızlıq, fizikalıq hám aqıl kúshin tek ǵana óz mápleri jolında qollanıw, jámiyette iyelegen ornın nızamsız jollarda paydalanıw kúsheyip ketedi. Bulardıń bári aqibetinde rawajlanıwımızǵa keri tásirin kórsetedi.
“Tınıshlıq saqshısı” gazetasınıń 2013-jıl 26-mart sanında “Nızam, ideologiya hám ruwxıylıq”79 maqalasında jámiyetti basqarıw, adamlar ortasındaǵı múnásibetlerdi turaqlı túrde tártipke salıwdıń jolları, huqıqıy mámleket dárejesine nızamlar turmıstıń qansha
78Berdibaev.Ǵ Tártip intizamdı bekkemlew jolında «Tınıshlıq saqshısı» 2013-jıl 23-aprel
79«Posta» gazetasınıń 3013-jıl 16-mart kúngi sanınan alınǵan. Nızam, ideologiya hám ruwxıylıqTınıshlıq
saqshısı 2013 26-mart
qatlamlarına hám qanshelli dárejede tereń kirip barǵanlıǵına baha berip, nızam, ideologiya hám ruwxıylıq sózlerine anıqlama bergen.
“Insan xızmetlerine baha beriwdiń jol-jorıǵı, usılı, quralı kóp. Biraq, olardı ulıwmalastırıp, yamasa ilimiylestirip alıwǵa májbúrmiz. Juwmaq sonnan ibarat, jámiyetti úsh negiz-nızam, ideologiya hám ruwxıylıq basqaradı”- delingen, al juwmaǵında bolsa:
“Nızam, ideologiya hám ruwxıylıq dialektikasına erisiw, rawajlanǵan mámleketler qatarınan orın alıw, mámlekette joqarı turmıs dárejesin támiyinlewge qádem taslap atırǵan Ózbekstanımızdıń sanalı jolı esaplanadı”80,- dep baha bergen .
“Tınıshlıq saqshısı gazetasınıń 2013-jılı 22-yanvar 2 (383) sanında
U. Sitmuratov, QR ıIM TB nıń aǵa tergewshisi, kapitan, Ǵ. Berdibaev jurnalistiniń avtorlıqlarında “Aq ájelge aralasıp” atlı maqalasında neshebentlik penen uslanıp huqıqiy buzıwshılıqqa jol qoyǵan Samarqantlı puxaralar Húsnixan hám Dúrdana ismli hayallardıń qılmısın ashkaralaydi. Hayal atalmısh bul eki insannıń nápák isleri, miynetsiz tabıs tabıwǵa umtılıwı iske aspadı.
“Basqa adamlardıń taǵdirine biyparwalıgı qıńırlıq isleri bolsa nızam aldında juwapkershilikke tartılıwına sebepshi boladı. Húsnixan menen Dúrdana Ózbekstan Respublikasınıń Jınayat kodeksiniń tiyisli statyaları menen qılmısına ılayıq jazasın aldı” 81-dep jazadı avtor. Haqıyqatında da ózi hayal, ana bola tura bunday isler menen shuǵıllanıwın esitiw adamdı túrshiktiredi.
Maqalanıń sońında avtor keń ǵalabaǵa:
“Hayallıq iybesin adamgershiligin joytqan olar ele kóp oylansa kerek”82- dep sorawlı hám oylandırarlı etip pikir taslaydı. Maqalanı bunday etip juwmaqlaw oqırman qálbinde huqıqıy mádeniyattıń qáliplesiwine tiykar jaratadı dep oylaymız.
80Sonda
81Sitmuratov U, Berdibaev.Ǵ Aq ájelge aralasıp «Tınıshlıq saqshısı» 2013 22-yanvar
82Sitmuratov U, Berdibaev. Ǵ Aq ájelge aralasıp «Tınıshlıq saqshısı» 2013 22-yanvar
Gazetanıń usı sanında “Qoldı qıyǵan nemquraydılıq” atlı B. Urımbaev Jınayat isleri boyınsha QR Joqarǵı sudınıń sudiyası hám jurnalist Ó Esenbaevtıń maqalası berilgen.
Onda endi balalıqtan jaslıq dáwirine ótip atırǵan Nadır ismli jigittiń jeńil pul tabıw maqsetinde jorasına qastıyanlıq qılmaqshı bolıp, huqıq buzarlıqqa jol qoyǵanlıǵın sóz etedi.
Yaǵnıy onda: “Waqıya menen tanısqan hár qanday insan jańa ǵana 20 jasınan ótip atırǵan bul jigittiń bunday jawızlıǵına qáhári keleri anıq. Onı bul jınayatlı waqıyaǵa ne jeteledi?-degen sorawǵa juwap izlewi sózsiz.”83-degen sorawlı gápler menen birge óziniń analizin maqalanıń sońında sóz etedi.
“Biz ómirdegi azlı kem qıyınshılıqtı tek hadal miynetimiz benen jeńip’ shıǵıwımız kerekligin hesh waqıtta umıtpawımız tiyis. Eger bunday bolmasa joqarıdaǵı waqıya sıyaqlı mehir-múriwbet sónip aqıbeti awır jınayatqa alıp keleri sózsiz”84.
Bul gazeta joqarıda aytıp ótkenimizdey huqıqıy gazeta esaplanıp onda búgingi kúndegi huqıq salasında jınayatshılıqtıń aqıbetlerin sáwlelendirip ǵana qoymastan, olardıń aldın alıw boyınsha da tálimtárbiya jumısları menen de shuǵıllanadı.
“Kadrlardı tayarlawdıń mámleketlik milliy baǵdarlamasıbilimlendiriwdiń jańa modeli jámiyette biyǵárez pikirlewshi erkin insannıń qáliplesiwine alıp keledi”-dep Prezidentimiz I.Karimovtıń atap ótkenindey, shınında da mámleketimizde ámelge asırılıp atırǵan reformalar “…eń dáslep insan ushın, onıń abadan turmısı ushın xızmetetedi”.
Mámleketimizde ámelge asırılıp atırǵan sud-huqıq reformaları hám olardıń nátiyjeliligin e le de arttırıw baǵdarındaǵı is-ilajlardıń óz
83Urımbaev.V, Esenbaev.O Qoldı qıyǵan nemquraydılıq «Tınıshlıq saqshısı» 2013 22-yanvar
84Sonda
waqtında hám tolıq orınlaniwı belgili bir dárejede yurist kadrlarǵa da baylanıslı ekenligi búgingi kúnde ayqın kóriniske iye bolıp barmaqta.
“Tınıshlıq saqshısı” gazetasınıń 2013-jıl 26-mart sanında “Diniy aǵımlardıń jámiyetke qáwipi”85 maqalası járiyalanǵan. Onda dúnyanıń ayırım orınlarında din bayraǵı astında talan-tarajlıq hám basqınshılıq, terrorshılıq hám qoparıwshılıq háreketleri júz berip, jámiyetke hár tárepleme zıyan keltirip atırganlıǵı tuwralı sóz etiledi.
“Bunday háreketler sociallıq turaqlılıqtıń búzılıwına, milletler aralıq hám dinler aralıq alawızlıq, milletshilik hám diniy ayırıwshılıq kóz qaraslarınıń qáliplesiwine sebepshi bolmaqta”-dep avtor, “sol kózqarastan qaraǵanda, házirgi kúnde adamlardı joqarıda kórsetilgen zıyanlı, unamsız apatlardan saqlaw bársheni jánede sergeklikke shaqıradı”86-dep maqalaǵa juwmaq jasaǵan
Prezidentimiz I. Karimov jer júzinde júz berip atırǵan bunday apatlardıń hár qanday kútilmegen aqıbetlerge alıp keliwi múmkinligi haqqında óziniń “Joqarı mánáwiyat-jeńilmes kúsh” shıǵarmasında bılay deydi: “Hámmemizge belgili ayırım waqıtları islam dini hám diniy aǵımlar túsiniklerin bir-birinen parıqlay almaw, yamasa ǵárezli maqsette olardı teń qoyıw usaǵan jaǵdaylarda kózge taslanbaqta. Sonıń menen birge islam dinin nıqap etip , unamsız islerdi ámelge asırıp atırǵan ǵayrı kúshler ele sanası qáliplesip ulgermegen, tájireybesiz jaslardı óz duzaǵına ildirip, bas kózin aylandırıp , olardan óziniń nápák maqsetleri jolında paydalanbaqta. Bunday unamsız háreketler eń dáslep muqaddes dinimizdiń abıroyına daq bolıwın, nátiyjede ruwqıy dúnyamızǵa unamsız tásir kórsetiwin bárimiz tereń túsiniwimiz hám sonnan juwmaq shıǵarıwımız zárúr”- dep kórsetken edi.
Demek ulıwmalastırıp aytqanda elimizdiń huqıqıy gazetası esaplanǵan “Tınıshlıq saqshısı” gazetasınıń tálim-tárbiya salasındaǵı
85«Posta» gazetasınıń 3013-jıl 16-mart kúngi sanınan alınǵan.Diniy aǵımlardıń jámiyetke qáwpiTınıshlıq saqshısı 2013-jıl 26-mart
86Sonda
ahmiyeti girewli. Sebebi joqarıda kórsetilip ótilgen “Diniy aǵımlardıń jámiyetke tásiri”, “Nızam, ideologiya hám ruwqıylıq”, “Órt qáwipiniń aldın alayıq”, maqalaları kúnniń actual temasına qurılǵan.
Al, jınayıy waqıyalardı sóz etiwshi maqalalarda bolsa, jınayat jazasız qalmaslıǵın úgitlep, haqıyqat báribir húkim súrip atırǵan suverenli el ekenligimizden derek beredi. Hár bir oqırman kewline gá úgit-násiyatlap gá qorqınısh oyatıwshı búgingi kúndegi waqıyalar menen tanısar eken, bul oqırman sanasına az da bolsa jınayatshılıq islerinde profilaktika jumısin óteydi desek qátelespegen bolamız.
“Jınayat jazasız qalmaydı”, Kimgedur qılǵan jamanlıgıń álbette ózińe qaytadi”-degen súrendi hár bir insan kewline túyip júrse gazetaǵa oray bolıwshı maqalalar járiyalanbasa, mámleketimizde huqıqıy tálimtárbiya jumıslarınıń jedel rawajlanǵanlıǵınan derek berip, huqıqıy bilim iyeleri jetisip shıǵar edi.
Bunıń ushın insan ózinde huqıqıy sananı qáliplestiriw lazım.
Sońgı jılları mámleketimiz benen húkimetimiz basshılıǵınıń ayrıqsha dıqqat-itibarı nátiyjesinde turmısımızdıń basqa da tarawları sıyaqlı baspasóz hám ǵalaba xabar qurallarında da biraz unamlı jańalıqlar júzege aspaqta.
“Adam sırtqı ortalıqtı, jámiyetti turmıstı tek ámeliy xızmet barısında biliw menen ǵana sheklenbeydi. Adam olardı kórkem estetikalıq seziwler, pikirlewler arqalı da úyrenedi, yaǵnıy sırtqı ortalıq, jámiyet, sociallıq turmıs, adam tuwralı túsiniklerdi kórkem obrazlar járdeminde de beredi.”87
“Ádebiyat” ataması arab tilindegi “adab” sózinen alınǵan bolıp, sózlik mánisi boyınsha jaqsı minez-qulq” degendi ańlatadı”88.
87Járimbetov. Q Ádebiyattanıwdan sabaqlar Nokis “Qaraqalpaqstan 2012 7-b
88Járimbetov. Q Ádebiyattanıwdan sabaqlar Nokis “Qaraqalpaqstan 2012 9-b
“Ádebiyat degen atama keń mániske iye boladı. Ulıwma xatqa túsirilgen hám jámiyetlik mazmunǵa iye shıǵarmalardı ádebiyat degen termin menen júritedi”89.
“Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2010-jıl 26-fevraldaǵı Ózbekstan Jazıwshılar awqamı janında “Ijod” fondın dúziw haqqındaǵı Qararınıń shıǵıwı shayır –jazıwshılarımızdıń turmısındaǵı jáne bir úlken jańalıq , quwanıshlı waqıya boldı.
Qaraqalpaq ádebiyatı maydanında jıllar boyı jalǵız at shawıp júrgen “Ámiwdáryanıń janında birge at salısatuǵın jańa basılımlardıń binyat etiliwi respublikamızdıń mánawiy turmısındaǵı ájayıp qubılıslardıń biri boldı.
Úlken kewil tolıwshılıq penen tilge alıwǵa arzıytuǵın bul waqıyalardıń, bul islerdiń ámelge asıwı álbette, elimiz basshılıǵınıń ádebiyatqa, mánawiyatqa itibarınıń, olardı rawajlandırıw boyınsha alıp barıp atırǵan siyasatınıń nátiyjesi.
Bul, qaraqalpaq ádebiyatında da ayrıqsha kózge túspekte. Bıyılǵı jılı
Qaraqalpaqstan Jazıwshılar awqamı janınan “Dóretiwshilik fondı” bóliminiń ashılıwı, xalqımızdıń, kóp sanlı oqıwshılarımızdıń úlken arzıwármanlarınıń biri
“Qaraqalpaq ádebiyatı” gazetasınıń, “Qarlıǵash” balalar jurnalınıń shólkemlestiriliwi ádebiyatımızǵa kórsetilip atırǵan ǵamqorlıqtıń kórinisi, ǵárezsizlik sharapatı menen qolǵa kirgizilgen jetiskenligimiz bolıp tabıladı90.
“Qaraqalpaq ádebiyatı” gazetasınıń 2011-jıl № 8-9 sanlarında “Ǵárezsizlik hám mánawiyat sabaqlıqları” atlı Sh. Usnatdinovtıń maqalası berilgen.
“Prezidentimiz 1994-jıl 23-apreldegi pármanı menen Ózbekstan Respublikası “Mánawiyat hám máripat jámiyetlik orayı dúzildi. Onıń
Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar hám Tashkent qalasında bólimleri
89Sol miynette 9-b
90Dauletnazarov .X Garezsizlik sharapatı «Karakalpak adebiyatı» 2011 Avgust-sentyabr №8-9
shólkemlestirildi. Bul, “milliy ideya” degen sóz birikpesin sóylew aylanısımızǵa kirgizgen waqıt edi. Mánawiyatımızdaǵı bul jańa burılıs elimizde jasap atırǵan 130 dan aslam millet wákillerin usı ideya átirapına tıǵız jámlestiriw ushın usınday oraydıń, jámiyetlik atlanıstıń zárúrliginen tuwıldı”91- dep maqalasın baslaydı.
Ǵárezsizlik bergen jemislerin: -“Joqarı málimleme texnologiyası menen qurallanǵan ǵalaba xabar quralları misli kórilmegen múmkinshiliklerge (radio, televedenie, internet,kino) iye bolıp, informaciya keńisliginde qálegen ideya yáki málimlemeni sol zamatında pútkil dúnyaǵa tarqatpaqta. Eń uzaq awıllarda jasap atırǵan puxaralar da kabelli yakı parvolik antennalı televedine, yamasa ınternet arqalı hár bir xabar yaki kinonı Vashington Moskva, Tashkent hám Nókiste jasaytuǵın puxaralar menen bir waqıtta kóriw múmkinshiligine iye boldı”92-dep aytqan. Bulardan tısqarı elimiz ǵárezsizligin kóre almaytuǵın kimselerdiń topılısınıń aldın alıw ushın mánáwiyatınıń bay jetik insan bolıwı kerekligine toqtaydı.
Sońınan bolsa globallasıwdıń unamsız táreplerin, massalıq mádeniyat hám internettiń Chat baylanıs tarmaǵı, “Kutch” kompyuter oyınınıń “Pop” (populyar) muzikalardıń unamsız tásirkórsetetuǵınlıǵın sóz etedi.
“Bul házirgi globallizm shárayatında shegara tańlamay, ǵalaba xabar quralları hám joqarı texnologiya arqalı bizge bastırıp kelip turǵan ǵayrımádeniyattıń bir kórinisi93”,-dep baha beredi.
Sońinan bolsa Prezidentimiz kitabınan mısallar keltiredi.
“Prezidentimiz óz kitabında házirgi waqıtta atom urısınan kóre informaciyalıq topılıs ideyalıq urıstıń qáwpi kúshli ekenin, bombalar taslansa urısqan táreplerdiń kórer paydasıda az, ózleriniń de tiri qalıwına qáwip tuwılatuǵın zaman kelgenligin ayta otırıp: “ búgingi
91Usnatdinov Sh Ǵárezsizlik hám mánáwiyat sabaqlıqları «Karakalpak adebiyatı» 2011 8-9 san
92Sonda
93Usnatdinov Sh Ǵárezsizlik hám mánáwiyat sabaqlıqları «Qaraqalpaq adebiyatı» 2011 8-9 san
zamanda ideologiya poligonları yadro poligonlarınan da kóbirek kúshke iye...Mine usınday jaǵdayda adam óziniń erkin pikirine, zamanlar sınaǵınan ótken turmıslıq qádiryatlarǵa” iye bola otırip “...pikirgeqarsı pikir, ideyaǵa qarsı ideya, jáháletke qarsı maǵripet penen gúresiw hár qashanǵıdan kóre aktual áhmiyetke iye bolıp atırǵanı hámmemizge ayan” degen edi.94
“Dúnyaǵa ádebiyat kelgen kúnnen baslap adam balasınıń adamgershilik jaǵınan rawajlanıw waqıti baslanǵan” 95,-dep jazadı.
Prezidentimiz I.Karimov aytqanınday óz tariyxın bilmeytuǵın keshegi kúndi umıtqan millettiń keleshegi joq.
“Qaraqalpaq ádebiyatı” gazetasınıń 2011-jıl №2- sanında Qaraqalpaq
ádebiyatınıń tariyxı qayta jazılıwı zárúr (yamasa bul boyınsha usınıs pikirler)96 atamasındaǵı maqala ádebiyatımızsalasındaǵı aktual temaǵa qurılǵan.
“Jazıwshı ómirbayanı neǵurlım bay bolsa, onıń shıǵarmalarınıń taqırıbı waqıyası qaharmanlarınıń taǵdirlerı hár qıylı(álwan). Óytkeni qanday jazıwshı bolmasın, qay taqırıpqa qálem tartpasın tuwındılarına óz basınan keshken, sezingen jayların aralastırmay turmaydı. Birewden esitken qıyaldan shıǵarılǵan jaylardıń ózi jazıwshi kewliniń eleginen ótgen soń ǵana belgili ideyaǵa aylanǵa, shıǵarma orayına ózek boladı.97
Gazetanıń 2011-jıl №1-sanında T.Masharipovanıń “Bayawboslıq” maqalası járiyalanǵan. Bul maqala 1989-jıl “Erkin Qaraqalpaqstan” gazetasında járiyalanǵan edi. Jaqsı tovardıń qáriydarları kóp boladı delingenindey , aradan neshshe jıllar ótip bul maqala baspasózden jáne orın alǵan. Demek, jurnalisttiń tema tańlawındaǵı sheberliginen kórinip turǵanınday maqala mazmunın ashıp beriwde de kúshli detallardan
94Sonda
95Jaqsılıqbaeva R Publiсisttiń shıǵarmashılıq sheberxanası Almatı «Qazaq universiteti» 2011 b-106
96Bazarbaev J Qaraqalpaq adebiyatınıń tariyxı qayta jazılıwı zárúr «Qaraqalpaq adebiyatı» 2011fevral №2 97Jaqsılıqbaeva R Publiсisttiń shıǵarmashılıq sheberxanası Almatı «Qazaq universiteti 6-b
paydalanǵan. “Qızlar tvorshestvosı” rubrikası astında járiyalanǵan maqalanıń dóretiliwine bir qızdıń ishki sezimi, muxabbatı túrtki bolǵan.
“Qapı zárre jabılǵanda shep qaptalım shanshıp ketti. Sazırayım menen lal bolıp qala berdim. (Men ne degen aqmaqpan! Sen ne degen natıqsan!) Kerisinshe qarsı bólmedegi qızlar menen ájik-gújik tabısıp kettińiz”98. Bul qatarları arqalı juwapsız muhabbat waqıyası sóz etilip, ilahiy sezimge biyparwa menen qaraǵanlıǵı belgili.
“Bizlerde qaraqalpaqlarda, qızlar jalǵız bası yamasa bir dostı menen merekeme mereke qıdırıp júrse, gáp-sóz boladı. Ol qız tuwralı jaqsı aytpaydı”99- degen qatarlarında qaraqalpaq qızlarınıń iybeligi haqqında sóz etedi. Sonıń menen birge bul maqaladan hayal-qızlardıń shıdamlılıǵı ruwxıylıǵı kúshli hár qanday qıyınshılıqqa tótepki berip jasaw menen birge jámiyette óz ornına iye ekenligin maqala mańızınan bilip alasan.
“Sın tek kemshilikti aytıw menen sheklenbeydi. Ol ádebiyattıń rawajlanıw nızamlıqlarıń shayır jazıwshılardıń shıǵarmalarınıń ósiw jolların, tereń mánili kórkem shıǵarmalardı hár ta;repleme úyrenip, keń túrde ashıp kórsetıw arqalı da óziniń rawajlanǵanlıǵın kórsetedi”100
“Qaraqalpaq ádebiyatı” gazetasınıń 2012-jıl №4 (16) sanında Á. Atajanovtıń “Salmaqlı janrǵa sın kerek” atlı sın maqalası járiyalanǵan. Onda búgingi gazeta-jurnallarımızda járıq kórgen roman janrı haqqında óz pikirin bildirgen.
Ádebiy jıl juwmaǵı esabında berilgen bul maqala ádebiyatımızdıń iri janrlarınıń biri roman janrı haqqında óziniń sın pikirleri ádebiyatımızdıń aktual temasına qúrılǵan.
“Nelikten de roman janrınıń tábiyatınan awlaq, talabına juwap bermeytuǵın romansımaqlarǵa sınshılar jigerli, ótkir, qara qıldı qaq
98Masharipova.T Boyawboslıq «Qaraqalpaq adebiyatı» 2011
99Sonda
100Jaqsılıqbaeva R Publiсisttiń shıǵarmashılıq sheberxanası Almatı «Qazaq universiteti». 2011b-152
jarǵan, kewil qalıspaqdan qorıqpaǵan ádil, durıs hám paydalı pikir bildirmeydi.
Usı tım-tirıslıq, usı nemquraydılıq, kóńilge tiymew, qarsılastı kóbeytpeymen degen paydasız jaramsız beyimlesiw, jortaǵa kelisimpazlıq ádebiyattıń rawajlanıwına úlken zıyan beredi. Jazıwshılardıń dóretiwshiligin ósirmeydi ”101- dep jankúyerlik penen jırlaǵan.
Haqıyqatında da avtor tereń patriotlıq sezim menen kemshiliklerdi
áshkaralaǵan.
“Óytkeni sońǵı waqıtta roman-esse dep at qoyıp, qalıń-qalıń kitaptı jazatuǵınlardıń qatarı kóbeyse kóbeydi, sira azaymadı”- degen gáplerine qosılamız. Sebebi avtor aytqanınday: “Málimleme ásirinde ilimbilimniń joqarı rawajlanǵan dáwirinde tereń filosofiyaǵa iye emes, tiykarsız romanlardı oqımaydı”102.
Ulıwmalastırıp aytqanda maqalada avtor roman janrınıń talabınajuwap bermes birneshe romanlardaǵı ayırım waqıyalarǵa sın pikir bildiredi.Maqala
sońında |
bolsa, “anglishan |
jazıwshısı Djon Golsuorsidiń Forsaytlar |
||||
haqqında saǵa (bizińshe |
dastan |
atlı |
romannan |
ibarat) |
||
shıǵarmasın dóretip, |
oqıwshılar |
jaqsı |
qabıllaǵannan |
keyin |
“Bul |
|
(saǵası) meni máńgilik jaǵasına jetkeretuǵın pasportım” deptı isenimniń minarasına kóterilip”103-degen qatarları menen juwmaqlaydı.
2012-jıl №3 (15) sanında A.Ábdievtiń “Kishi janrǵa úlken dıqqatkerek” maqalası jarıq kórilgen.
Ádebiy jıl juwmaqları boyınsha dórelgen bul maqala baspasózimizde járiyalanǵan barlıq gúrriń janrındaǵı maqalalarǵa sholıw jasaydı.
“Redakciyalardıń gúrriń degenine isener bolsaq, ótken jılı qırqtanaslamı járiyalanǵan eken”104.
Demek, bunnan kórinip turǵanınday avtor maqalada sın kóz-qarasın bildiredi.
101Atajanov Á Salmaqlı janrǵa sın kerek «Karakalpak adebiyatı» 2012
102Sonda
103Sonda
104Ábdiev.A Kishi janrǵa úlken dıqqat kerek. «Qaraqalpaq ádebiyatı» gazetası 2012