MD hám PQJ / Qaraqalpaq publicistikasında tálim-tárbiya máselesiniń sáwleleniwi
.pdf
máseleniń túrli kórinisleri boyınsha M.V. Lomonosov atındaǵı Moskva mámleketlik universitetiniń jurnalistika fakultetinen E.P. Proxorov, V.D. Pelt, V.V. Uchenova, V.M. Goroxov, M.S. Cherepaxov, Peterburgtan E.I. Jurbina, Lvovtan V.I. Zdorovega, Ekateringburgtan V. Shandra, Tashkentten O. Togaev, R. Muhammadiev, F. Muminov, Yu. Hamdamov, Nokisten Q. Járimbetov, Q. Orazımbetov, Samarqandtan M. Xusainovlar bir qatar kitap hám maqalalar járiyaladı. Bul miynetlerde publicistika túsinigine, onıń teoriyası hámámeliyatına táripler berilgen.
"Jurnalistika" sózi bir neshe mánige iye. Birinshi náwbette, bul sociallıq áhmiyetke iye bolǵan informaciyanı jıynaw, qayta islew hám tarqatıwday dóretiwshilik, jámiyetlik-siyasiy xızmet túri.
Ekinshi mánisi – ǵalaba xabar quralları ushın operativ xabarlar jazıwshı adamlar kásibi (redaktor, xabarshı, juwaplı xatker, sholıwshı, avtorlar h.t.b.).
Baspasóz, radio, televidenie hám internet ushın tayarlanǵan reportaj, intervyu, sholıw hám basqa janrlarda jazılǵan shıǵarmalar bunıń úshinshi mánisin ańlatadı.
Tórtinshi mánisi bolsa – ǵalaba xabar quralları jıyındısı. Jurnalistikanıń besinshi hám eń áhmiyetli mánisi - ol jámiyettiń ayrıqsha sociallıq institutı dep qaraladı. Usı formada onıń qalǵan tórt mánisi uyqınlasadı9.
Publicistika. Publicistikanıń ne ekenligi haqqında da kóp tartıslar bolǵan.
Bul pikirlerdi tórt toparǵa birlestirse boladı. Birinshiden, ádebiy sınshilardıń pikirinshe, bul ádebiyattıń bir baǵdarı. Ekinshiden, jurnalistika tarawındaǵı qánigelerdiń túsiniginshe, bul jurnalistikanıń bir kórinisi, olar hátte kórkempublicistikalıq janrlar toparın ajıratıp, oǵan súwretleme hám ocherk, feleton hám pamflet, tımsal hám epigrammalardı kirgizedi. Úshinshiden, bul e ki topardan
ózin biytárep tutpaqshı bolǵan
9 Muminov F.A. Jurnalistika ijtimoiy institut sifatida. - T.: "Universitet", 1998 3,4,5-betler).
ilimpazlar publicistikanı dóretiwshiliktiń ayrıqsha, arnawlı túri dep táripleydi10.
Tórtinshi kózqarastıń tárepdarları publicistikanı belgili bir stilde orınlanǵan hám belgili bir stilde jazılǵan hám óziniń ózgesheliklerine iye tekstler dep esaplaydı. Bul máselede biz tórtinshitopar qánigelerge qosılamız.
Ádebiyat hám publicistikada ilimiy-dóretiwshilik aǵımlar
Insaniyat turmısı hám sanası (tafakkuri) kórkem ádebiyattıń túrli kórinislerinde óz sáwlesin tabadı. Bul baǵdarlar dástúriy (klassik, mumtoz) hám dástúriy emes (neoklassik, neomumtoz) dep atalǵan eki iri toparǵa birikken.
Klassik mektepler, aǵımlarǵa klassisizm (Fransiya, 17-ásir), sentimentalizm
(Ullı Britaniya, XVIII ásir), romantizm (Batıs Evropa, XIX ásirdiń baslanıwı: Novalis, Bayron, Shelli...), kritikalıq realizm (Evropa, XIX ásir: Balzak, Flober, Dikkens, Gogol...)ler kiredi. Bul aǵımlar ázelden belgili bolıp kelgen hám ádebyattanıw hám publicistika tarawındaǵı qanigelerge belgili bolǵanı sebepli biz olarǵa toqtamaymız.
Postklassik (neoklassik) baǵdarlarǵa názer awdarayıq. Bularǵa modernizm, syurrealizm, postmodernizm hám basqalar kiredi.
Modernizm XIX ásirdiń aqırı – XX ásirdiń basında kórkem óner (sániyat) hám, ásirese, kórkem ádebiyatta óz kórinisin taptı. Onıń tiykarın salıwshıları hám belgili wákilleri sıpatında T. Eliot, J. Joys, G. Stayn, V. Vulf hám basqalardı aytıw múmkin. Modernizm barlıqtı hám ádebiyattı burınǵı tárizde bahalawdı keskin biykarlaydı hám jańa súwretlew quralların hám pikirlewlerge shaqıradı.
Syurrealistlar absolyut reallıqtı názerde tutıwshı hám oǵan dóretiwshilikte erispekshi bolǵan avtorlar bolıp tabıladı. Bul aǵım birinshihám ekinshi jer júzilik urıslar arasında rawajlandı. Syurrealizmge shayır A.Breton tiykar saldı.
10 Proxorov Publiсist i deystvitelnost. –MGU, 1973.
Postmodernizm sonday quramalı hám kóp tárepli baǵdar, oǵan tek bir jazıwshını tiykar salıwshı sıpatında atap kórsete almaymız. Dáslepki ret termindi R. Ranvis "Evropa kórkem óneriniń krizisi" (1917) dep atalǵan kitabında keltirdi. F. De Oniz bul termindi 1934-jılı 20-ásirdiń 20jıllarınıń basında dóretiwshilik penen shuǵıllanǵan hám dáslepki ádebiy dástúrlerdi keskin biykarlawshı shayırlar dóretiwshiligin bahalaw ushın qollanǵan. Keyin ala bul túsinikti tariyxshı A. Toynbi, filosof J. Liotar hám basqalar bir qansha bayıttı. Ádebiyat tariyxında dúnyaǵa kelgen dóretiwshilik baǵdarlar tek joqarıda biz tilge alǵanlardan ibarat bolmasa da, jumısımız ushın joqarıdaǵı aǵımlardı kórsetkenimizdiń ózi jeterli. Sebebi biziń wazıypamız – ádebiyat penen publicistikanı salıstırıp, olardıń ulıwma ózgeshelikleri hám parqın anıqlap alıw.
Keltirilgen baǵdarlardan kórinip turǵanınday, publicistika olardan bir qansha jıraqta. Publicistikalıq shıǵarmalar klassisizm, sentimentalizm, romantizm yaki kritikalıq realizm usıllarında jazılıwı múmkin, álbette, lekin bul usıllardıń ózi, ádebiy shıǵarmalardaǵı sıyaqlı, publicistikalıq shıǵarmada ústemlik ete almaydı hám ústemlik etiwi múmkin emes. Sebebi, publicistikalıq dóretpeler jazıwdıń maqseti, wazıypaları hám usılları basqasha.
Modernizm, syurrealizm hám postmodernizm kibi pikirlew hám jazıw túrleri publicistikaǵa klassik baǵdarlardan da alısıraq. Sebebi bul aǵımlardıń wákilleri ómirdi sonday basqasha túsinedi hám súwretleydi, ya arı, ya beri emes. Bunday táripler hátte búgingi kúndegi publicistikadan da keskin parıq qıladı. Tákirarlawǵa tuwra keledi, zamanagóy publicistikanıń obiekti hám predmeti, maqseti, wazıypaları hám usılları ádebiyattaǵı neoklassik baǵdarlardıń obiekti hám predmeti jáne usıllarınan ádewir alıs. Sebebi publicistikanıń jámiyetlik baǵdarlaması basqasha.
Publicistikanıń maqseti – jámiyetlik pikir oyatıw, onı publicistikalıq shıǵarmadaǵi ideya dógereginde birlestiriw, publicisttiń
ideyası átirapında jámiyetlik pikirdi jámlew, auditoriyanı belgili birwazıypalardı orınlawǵa shaqırıw hám tayarlaw.
Qullası, eger biz joqarıda keltirilgen kórkem ádebiyattıń túrli dáwirdegi aǵımları hám dóretpelerin publicistika hám publicistikalıq dóretpeler menen salıstırsaq, ádebiyat penen publicistika ózara tariyxıy, jáne teoriyalıq jaqtan qalay parıqlanatuǵını anıq kózge taslanadı.
“Kópshilik teoriyashılar jurnalistika publicistlikalıq dóretiwshilik penen bir nárse dep baha beredi, al ayırım qánigelerde bolsa “jurnalistlik material” hám “publicistikalıq material” degen sózlerdi ushıratıwǵa boladı11.
Rus alımı V.M Goroxov Publicistika dóretiwshilik nızamlari” atlı kitabında bul máselege ayrıqsha toqtap ótken. Jurnalistika hám publicistikanıń bir-birine jaqınlıǵı izertlewler pikirinshe hár ekewiniń jámiyet ómirindegi aktuallıǵı jámiyetlik siyasiy basqarıwda qatnasıwı, ǵalabanı dóretiwshilik iskerligi arqalı tárbiyalawı, jámiyetlik pikirdi júzege keltiriwde kórinedi. Al, jurnalistika hám publicistika arasındaǵı ózgesheligi sonda kórinedi, hár qanday publicistikalıq shıǵarma jurnalistlik material bolıwi múmkin, lekin hár qanday jurnalistlik material publicistikalıq material bola almasliǵi oniń dárejesine kóterile almawı múmkin.12
Usı pikirlerge súyene otırıp biz publicistikanıń ózine tán sıpatların úyreniwdi aldımızǵa maqset etip qoyǵanbız.
“Publicistikalıq maqalada aktual jámiyetlik áhmiyettegi procesler hádiyse waqıya hám olarǵa ústemlik etiwshi nızamlar analizlenedi-dep jazadı
Tertichniy13.
“Jurnalistika kóbirek jańalıq jetkiziw publicistika bolsa materialdıń sıpatı menen ólshenedi, bahalanadı. Jurnalistikanı tawǵa salıstırsaq,
11Abduazizova.N Hozirgi zamon jurnalistikasi ..Tashkent, 2008
12Abduazizova. N Hozirgi zamon jurnalistikasi .Tashkent, 2008
13Qojıqbaeva Z. Baspasóz. Janr, Dizayin.Maket. B-
publicistika tawdıń biyik shoqqısı, shoqqıǵa bolsa birden shıǵıp bolmaydı. Bunıń ushın qábilet tájireybe kerek”14.
“Baspa sóz jurnalistika kimlerge xizmet etse publicistika da solarǵa qaratıladı. Biraq publicist ushın publika bul onıń sózin “talap etiwshi” adamlardıń mázi jıyıntıǵi emes, al bul pútkil publikanıń aqıl oyı, olardıń ullı mápleri, áyyemnen belgili bolǵanınday bul “jámiyetlik”, “ jámiyetlik pikir”15.
“Publicistika tek apiwayı informaciya emes, al óziniń boyında informaciyanı alıp júredi, hátteki aytıw múmkin, informaciyalıq bolıwı shártli de , biraq ol sonıń menen birge turmıslıq faktlerdi ómirden kórip bilip, tanıp turadı hám bul problemalardı analizlep kórsetedi.
Publicistika óziniń tabiyatı boyınsha oǵada quramalı, analitikalıq sıpatqa iye bolıp bul qásiyeti onı ayrıqsha biyikke, joqarı dárejege kóteredi, qáleseńiz oǵada úlken mass mediaǵa teńewińizge boladı. Ol mine usı biyikten turıp óziniń kótergen probleması analitikalıǵi menen xalıqti úgit-násiyatlaydi, shólkemlestiredi”16.
”Publisistikanıń jámiyetlik mashqalalardı sáwlelendiriwdegi áhmiyeti onıń adamlarǵa gazeta-jurnallarda tek te informaciya ǵana berip qoymastan, olarǵa ómirin ruwxıy turmıs’n bayıtıw negizlerin jaratadı. Publicistikanıń tásir kúshi usında kórinedi. Biziń pikirimizshe, publicistika ilim, kórkem - óner, ádebiyat sıyaqlı sóz óneri, onıń quralı – sóz, obiekti – ómir, predmeti – adam”17.
“Publicistika bul jámiyetlik pikir. Jámiyetti hám ideyalıq, hám estetikalıq jaqtan tárbiyalap mánawiy dúnyasın, siyasiy sana sezimin bayıtıp baradı”18.
14Abduazizova.N Hozirgi zamon jurnalistikasi Tashkent 2008
15Masharipova.T. Janlı sóz Tashkent EXTRUM 2011.. bet 16 Sonda: .-bet
17Abduazizova. N. Hozirgi zamon jurnalistikasi.T.2008. .. -bet
18Masharipova T Janlı soz Tashkent EXTRUM 2011 .. -bet
“O. Togaev “Publicistikada sezimge kúshli tásir etetuǵın, haqıqıy emocianallıqtı júzege keltiriwshi tiykarǵı qural obrozlılıq”-dep anıqlama beredi”19.
Publicistikalıq shıǵarmanı jazıwda jurnalist publicisten kúshli bilimdi tájireybeni, ómirge siyasiy kóz qaras penen qarawdı talap etedi.
Bunıń ushın jurnalist yaki publicist jámiyetti qızıqtıratuǵın tema ústinde islep, sheshiliwi tiyis problemalardı publikaǵa usınıp jámiyetlik pikirdi qáliplestiriw, analizlep, izertlep ulıwmalıq juwmaq shıǵarıwı tiyis.
Usı tarepi menen de yáki izertlew hám ulıwmalıq juwmaq ústin bolǵanligi sebepli publicistikanıń dabıl urıw wazıypası arta beredi.
Tilekke qarsı, kópshilik jurnalistler publicistika degende kóbinese
stil hám janr máselelerinde túsinedi: maqalanı obrazlar menen bayıtıw,jaqsı ibaralar tabıw, tilden ónimli paydalanıw, kórkem stil tańlaw h.t.b. Ayırım ilimpazlar buǵan jurnalist tárepinen temanı durıs tańlaw, faktlerdi jetkilikli dárejede jıynaw, olardı jaqsı bayanlaw sıyaqlı háreketlerdi de óz ishine aladı dep túsindirmekshi boladı. Lekin, pikirimizshe, usı waqıtqadeyin bul problemaǵa hár tárepleme analiz berilmegen, máselen, jurnalisttiń dúnyaqarası, onıń kásiplik sheberligine tiygizetuǵın tásiri, jurnalisttiń turmıslıq poziciyası, jurnalistlik dóretpe prinsipleri hám funkciyalarınıń sheberliktegi ornı hám áhmiyeti hám t.b. Biz óz izertlewimizdi áne usı kózqaraslar tiykarında alıp bardıq
1.2“Tálim, tárbiya máseleleriniń mánis-mazmunı, payda bolıw,qáliplesiw hám rawajlanıw jollarına qısqasha sholıw
“Tálim bilim beriw tájiriybe hám kónlikpeler payda etiw processi insandı ómirge hám miynetke tayarlawdıń tiykarǵı quralı. Tálim processinde maǵlıwmat alınadı hám tárbiya ámelge asırıladı. Tálim tar mánide oqıtıw túsinigin ańlatadı.
Lekin ol tek túrli tiptegi oqıw
19 Abduazizova. N. Hozirgi zamon jurnalistikasi.T.2008. ..-bet
jurtlarında oqıw processin emes, shańaraq hám basqa tarawlarda maǵlıwmat beriw pocessin de bildiredi.
Tálimniń mazmunı, áhmiyetin jámiyettiń materiallıq hám mádeniy rawajlanıw dárejesi menen belgilenedi. Jámiyetlik múnásibetler ulıwmalıq maǵlıwmatqa bolǵan zárúrlik, insanlardıń kásiplik ideyalarına tayarlıǵına, tálim haqqındaǵı pedagogikalıq idiyalarına qarap kishilik jámiyeti rawajlanıwınıń túrli basqıshlarında tálimniń áhmiyeti metodı sırtı formaları ózgerip barǵan.
Tálim áwlatlar ortasındaǵı mánawiy miyraslıqtı táminleydi, insanlardıń jámiyetlik táriyxiy tájireybeleri jas áwlatqa tálim arqalı ótedi.
Tálim haqqında túrli ilimiy pikirler miynetlerde bar. Bazı teoriyalar tálimdi jámiyettiń jámiyetlik ekonomikalıq dúziliwine baylanıslı bolmaǵan hádiyse sıpatında bahalasa, (Fedocentrizm) bazıları tálimniń klaslıq xarakterge iye ekenligin ol jámiyettiń hár bir aǵzasında turaqlı siyasiy, filosofiyalıq, ádepikramlılıq, huqıqıy qarasların júzege keltiriw maqsetine qaratılǵanlıǵın aytadı.
Tálimniń maqseti obiektiv ómir talapları tiykarında ózgerip barǵanı kibi tálimniń xarakteri jónelisi hám onıń maqsetine muwapıq ózgerip baradı. Tálim dialektikalıq formada rawajlanıp baratuǵın ishki qarama-qarsılıqlar processi tálim biliw qábileti, sezim tuyǵılar barkamal insandi tárbiyalawshı jetik kúshli qural.
Tálim jámiyet qurılıwınıń áhmiyetli mashqalaların sheshiw jámiyettiń materiallıq texnika bazasın jaratıw, jámiyetlik múnásibetlerdi jetilistiriw, yaǵnıy insandi tárbiyalawǵa járdem beredi. Tálim oqıwshınıń biliw qábiletin rawajlandırıwshı tiykarǵı qural. Oqıwshılar qábiletin óstiriwga qaratılǵan sistemalar turaqlı didaktikalıq tártipler formasında payda boladı. Didaktikalıq qurallarda tálimniń mazmunı hám processlerine qoyılǵan talaplar belgilenedi”.
“Tálimniń maqseti hám wazıypaları jámiyetlik sistema, sonıńday oqıw jurtları funkciyasına muwapıq táriyxıy ózgerip baradı. Ózbekstan Respublikasınıń 1997-jılı 29-avgustta qabıl qılınǵan “Tálim tuwrısında”ǵı nızamı hám kadrlar tayarlaw milliy dástúri talim sistemasınıń barlıq baǵdarların jetilistiriw hám rawajlandırıw ushın keń imkaniyatlar ashıp berdi. 1996-jıldan baslap jańa jazıw tiykarında dástúrler qollanbalar hám sabaqlıqlar jaratıwǵa kirisildi, oqıtıwshılar latın imlası tiykarında jańa ózbek álipbesi boyınsha qayta tayarlaw kurslarınan ótkizildi. Xalıq tálimi bólimleri qasında balalardı mektep tálimine tayarlıqların belgileytin “oqıw orayları” júzege keldi. Oqıwshılardıń bilim hám kónlikpelerin reytiń tiykarında qadaǵalaw, mektep pitiriwshilerin juwmaqlawshı atestaciya kompyuter járdeminde test arqalı ámelge asırıw tálim ámeliyatın diagnostikalıq analiz etiw talim shólkemlerine marketiń xızmetinen paydalanıw kibi qatar pedagogikalıq jańalıqlar járiyalandı” 20.
“Pedagogikalıq ádebiyatlarda “Tárbiya” ataması keń hám tar mánilerde isletiledi. Keń mánide tárbiya insan shaxsınıń júzege keltiriwshi, onıń jamiyet ishindegi hám siyasiy mádeniy aǵartıwshılıq ómirinde aktiv qatnasıwın táminlewge qaratılǵan barlıq tásirler, tadbirler háreketler umtılıwlar jıyındısın ańlatadı. Bunday túsiniklerde tárbiya tek shańaraq, mektep, balalar hám jaslar shólkemlestiriwlerinde alıp barılatúǵın tárbiyalıq islerdi emes, bálki pútkil siyasiy sistema onıń jetekshi ideyaları ádebiyat sanaat, kino radio, televedenie hám basqanıda óz ishine aladı. Sonıńday keń mánidegi tárbiya túsinigi ishine tálim hám maǵlıwmat kiredi.
Tar mánide tárbiya shaxstıń fizikalıq rawajlanıwı, dúnya qarası, mánáwiy ádep-ikramlıq sáwlesi, estetikalıq talǵamı ósiwine baǵdarlanǵan pedagogikalıq iskerligin ańlatadı. Bunı shańaraq hám tárbiyalıq mekemeler hám de jámiyet shólkemlerde ámelge asıradı.
20 O’zbekiston milliy enciklopediyasi .Tom 1. 2005.-bet
Tálim hám maǵlıwmat alıw tar mánidegi tárbiyanıń ishine kirmeydi. Lekin hár qanday tárbiya tálim menen úzliksiz baylanıslı jaǵdayda ǵana belgili boladı.
Sebebi tálim hám maǵlıwmat alıw processinde shaxstıń tek bilimi kóbeyip ǵana qalmay, bálki ádep-ikramlıq mánawiy sıpatları qarar tabıwı da tezlesedi.
Tárbiya hár qanday jámiyet hám hár qanday mámleket ómirinde sheshiwshi orın tutadı. Jas áwlattıń ulıwma jámiyet áǵzalarınıń tárbiyası menen jeterlishe shuǵıllanbaǵan mámleleket turǵınlıq hám kriziske ushıraydı. Nege degende
ósiwi hám rawajlanıwı ushın hár qanday jámiyette hám materiallıq hám mánawiy baylıqlar jeterlishe islep shıǵıw toqtawsız ráwishte joqarılap barıwı lazım. Bunıń ushın jas áwlat materiallıq hám mánawiy baylıqlar jeterlishe atababalarımız dárejesinde, olardan da jaqsıraq islep shıǵara biliwleri kerek. Jas áwlatta áne sonday materiallıq hám mánawiy qábiletlerin júzege keltiriw ushın bolsa, jámiyet úzliksiz ráwishte nátiyjeli iskerlik kórsetetuǵın tárbiyalıq mámleketler sistemasına iye bolıwı lazım21.
Ózbekstan gárezsizlikke eriskennen baslap tárbiya hám oǵan baylanıslı proceslerge jańa hám de salamat pedagogikalıq bilimge tayanǵan halda jantasıw qarar taba basladı. Onı táriplewde ilimiy emes klasslıqpartiyalıq jantasıwdan bas tarttı. Tárbiyanıń milliyligine ayrıqsha itibarqaratılmaqta. Bunıń ushın xalıq pedagogikası baylıqları ózbek oyshıllarınıń pedagigikalıq qarasları tereń úyrenilip atır. Nátiyjede Ózbekstan pedagogika páni hám ámeliyatı semya tárbiyasınıń da siyasiy tárbiyanıń da ózine tán ornı barlıǵı tán alına basladı.
Sonıńday tárbiyada násillik hám biologiyalıq qurallar hám esapqa alınatuǵ’n boldı. Áyne waqıtta shaxstıń júzege keliwinde tárbiyanıń ornına kereginen artıq baha beriw toqtalıldı. Bul jaǵday tárbiya tiyisli
21 Uzbekistan milliy enciklopediyasi. T-1. 2005.-bet
hádiyse hám jaǵdaylardı tuwrı táriplew, tárbiyalıq ilajlar sistemasın tuwrı shólkemlestiriw imkanın berdi22.
“Tálim-tárbiya adamzat ortalıǵın insanlardıń jámiyeti etip saqlap kelgen
hám házirde uslap turǵan eń ullı qudiret.
Adamzat turmısınıń rawajlanıw nızamlıqların durıs túsiniw ushın aldı menen onıń basınan keshirgen jámiyetlik turmısına, tálimtárbiyasına baylanıslı dereklerdi puxta úyreniwimiz kerek. Ótken dáwirdegi táriyxtı qansha bilip alsaq hám durıs túsinsek usı tiykarda keleshekti aldın ala baǵdarlap otırıwǵa sonsha
uqıplı bolamız. Ótmishházirgi kúnimizdi, al búgingi kúnimiz keleshekti jaratadı.
Biz ertedegi pedagogikanı, tálim-tarbiyalıq dástúrlerdi paydalanıwarqalı ǵana insandı qáliplestirip shıǵarıw boyınsha sarras jol taba alamız.Sebebi insan
qıyınshılıqlı jaǵdayǵa dus kelgende aldı menen ózinińburınǵı
tájireybelerin yadqa túsiredi. Ótmishte toplaǵan bilimlerin
esapqa alıp, alǵa rawajlanıwǵa háreket isleydi. Tálim-tárbiyanı solxalıqtıń
dástúrinen milliy mádeniyatı táriyxınan ajıralǵan túrde
júrgiziw jas áwladlardı ata-babaları joq adamlar dep esaplawǵa alıp keledi.Hár bir xalıqtıń tálim-tárbiyalıq oylarınıń qáliplesiwi hám rawajlanıwı sol xalıqtıń
basınan keshirgen jámiyetlik turmısına, táriyxıyjáne |
geografiyalıq |
||
shárayatına dinine |
dástúri |
menen úrip-ádetinebaylanıslı óz |
|
ayırmashılıqların iyelep júzege asadı. Bunda xalıqtińóndiris usılı turmıs
tirishiligi, ruwxıy mádeniyatınıń ósiw dárejesi,aqıldıń psixologiyalıq
jıynaqlanıwı, ádep-ikramlılıǵınıńmazmunlasıwı úlken áhmiyetke iye.
Nátiyjede málim bir xalıqtıń tálim-tárbiyalıq oy pikirleri ulıwma adamzat mádeniyatınıń ayrılmas birbólegine aylanıp otıradı. Usı kózqarastan qaraǵanda
hár bir xalıqmálim |
dárejede tálim-tárbiyalıq |
oylardıń |
|
jaratılıwına |
ruwxıy |
rawajlanıwdıń jetilisiwine óz úlesin qosadı.
22 Uzbekistan milliy enciklopediyasi. T-8. 2005.270-bet