Matematikani oqitiw metodikasi

komponentler arasındaǵı baylanıs, keyin ámel nátiyjesi, aqırında ámeller arasındaǵı baylanıs beriledi.

6. Tiykarǵı túsinikler hám nátiyjeli túsinikler ózara baylanısta berilgen.

Mısalı, qosıw tiykarında kóbeytiw keltirip shıǵarılǵan. Baslawısh matematika kursı óz dúzilisi boyınsha úsh pándi óz

ishine alǵan pútin kurs, onda arifmetikalıq, algebralıq hám geometriyalıq materialdan ibarat bólimlerdi parıqlaw kerek.

Baslawısh matematika kursında arifmetikalıq materialdıń konsentrlik jaylasıwı saqlanadı.

Biraq, ámeldegi dástúrde konsentrler sanı azayǵan: onlıq, júzlik, mıńlıq, kóp xanalı sanlar. Sonı da aytıw kerek, material sonday úlken mazmunda gruppalasqan, onda óz ara baylanısqan túsinikler, ámeller, máselelerdi qaraw waqıt tárepinen jaqınlastırılǵan.

Arifmetikalıq ámellerdiń qásiyetleri hám sáykes esaplaw usılların úyreniw menen bir waqıtta arifmetikalıq ámeller nátiyjeleri menen komponentleri arasındaǵı baylanıslar ashıp beriledi. (Mısalı, eger qosındıdan qosılıwshılardan biri ayırılsa, ekinshi qosılıwshı payda boladı.) Komponentlerinen biriniń ózgeriwi menen arifmetikalıq ámeller nátiyjeleriniń ózgeriwi baqlanadı.

Algebra elementlerin kiritiw, tereń, túsinilgen hám ulıwmalastırılǵan ózlestiriw maqsetlerine juwap beredi: teńlik, teńleme, ózgeriwshi túsinikleri konkret tiykarda ashıp beriledi.

1-klastan baslap sanlı teńlikler hám teńsizlikler (4=4, 6=1+5, 2∙3, 6+1∙5, 8-3∙8-2 hám t. b.) qaraladı.

Olardı úyreniw arifmetikalıq materialdı úyreniw menen baylanısadı hám onı tereńirek ashıp beriwge járdem beredi.

2-klastan baslap (x+6)-3=2 hám t.b. kórinisindegi teńlemeler qaraladı.

Teńlemelerdi sheshiw, aldın tańlaw metodı menen, soń ámellerdiń nátiyjeleri menen komponentleri arasındaǵı baylanıslardı bilgenligi tiykarında orınlanadı.

Ózgeriwshi menen ámeliy tekseriw oqıwshılardıń funkcional qıyalıy oylawın iyelewine imkan beredi.

Geometriyalıq material balalardıń eń ápiwayı geometriyalıq figuralar menen tanısıw, olardıń keńislik oylawın rawajlandırıw, sonday-aq, arifmetikalıq nızamlardı, baylanıslardı kórsetpeli

44

kópmúyeshlikler hám olardıń elementleri, tuwrı múyesh hám t.b. kirgizilgen.

Oqıwshılar geometriyalıq figuralardı kóz aldına keltire alıwı, olardıń atların, shaqmaqlı qaǵazǵa ápiwayı etip salıwdı úyrenip alıwı kerek. Bunnan tısqarı, olar kesindi hám sınıq sızıq uzınlıǵın, kópmúyeshlik predmetin, tuwrı tórtmúyeshlik, kvadrat hám ulıwma hár qanday figuranıń betin (paletka járdeminde) tabıw uqıplılıǵın iyelep alıwı kerek.

45

7-§. OQÍTÍW METODÍ TÚSINIGI

Baslawısh klaslarda matematikanı oqıtıwdıń maqsetleri tómendegiler: ulıwma bilim beriw maqseti, tárbiyalıq maqseti, ámeliy maqseti. Bul maqsetler bir-biri menen úzliksiz baylanısta bolıp, bir-birin tolıqtıradı.

1. Ulıwma bilim beriw maqseti oqıtıwshılardan tómendegilerdi talap etedi.

a)oqıwshılarǵa matematikalıq bilimler sistemasınan, bilim, uqıplılıq kónlikpe beriw;

b)haqıyqıy real dúnyanı matematikalıq metodlar menen

úyreniw;

v)oqıwshılardıń awızeki hám jazba sóylewin rawajlandırıw,

onıń sıpatlı bolıwın támiyinlew;

g) oqıwshılarǵa matematikadan sonday bilimler beriwdi támiyinlew kerek, bul bilimler arqalı, aktiv biliw iskerligi arqalı, bilim, uqıplılıq, kónlikpeleri artıp barsın.

2. Tárbiyalıq maqset. Matematika oqıtıw oqıwshılardı sawatlılıqqa, shaqqanlıqqa, puxtalıqqa, óz pikiri hám juwmaǵın baqlay biliwge, ásirese, baqlaw, tájiriybe hám oylaw tiykarında aytılatuǵın pikirleriniń anıq bolıwına erisiw kerek. Shamalar arasındaǵı baylanıstı ańlatıw ushın matematikadan simvollar isletiledi. Mine, sol matematikalıq simvolikalıq til rawajlanıwı kerek. Oqıtıwshınıń wazıypası simvolikalıq tilde ańlatılǵan matematikalıq pikirdi ana tiline kóshiriwge úyretiwden ibarat bolıwı kerek.

Biliwge umtılıw ózbetinshe jumıstan qanaatlanıw tuyǵıların tárbiyalaw kerek. Matematika pánin oqıtıwdı ózi oqıwshılarda dıqqat hám pikirdi bir nársege toplay biliwge tárbiyalaydı.

Oqıtıwshı tómendegilerdi támiyinlew kerek:

a)oqıwshı materiallıq dúnyadaǵı baylanıslardı, shamalardıń ózgeriwin, bir-biri menen baylanısın oylap jete biliw.

b)oqıwshılardıń matematikanı úyreniwge shın ıqlası menen qızıǵıwshılıǵın támiyinlew;

v) miynetke, watanǵa insanlarǵa bolǵan múnásibetlerin tárbiyalaw, estetikalıq sezim payda etiw;

46

g) ózbek, qaraqalpaq milletiniń tariyxı, sonıń ishinde, matematika oqıtılıwı tariyxına bolǵan dúnyaqarastı tárbiyalaw;

d) oqıwshılardıń matematikalıq pikirlew qábiletin hám matematikalıq mádeniyatın tárbiyalaw;

3. Ámeliy maqset. Matematikanı oqıtıwdan baqlanǵan ámeliy maqset-oqıwshılar alǵan bilimlerin, ámelde qollana biliwge úyretiwden ibarat. Alınǵan bilimlerdi sanlar hám matematikalıq ańlatpalar, noqatlar ústinde orınlanatuǵın ámellerge usınıp biliw, hár qıylı máselelerdi sheshiwde paydalana biliwge úyretiw. Bul bilimlerdi kúndelik turmısta ushırasatuǵın máselelerdi sheshiwge qollay biliwge úyretiw bolıp tabıladı.

Oqıtıw metodı túsinigi didaktika hám metodikanıń tiykarǵı túsiniklerinen biri.

Solay etip, oqıtıw metodları ózlestiriw, tárbiyalaw hám rawajlandırıw sıyaqlı úsh tiykarǵı funkсiyanı orınlaydı.

Belgili oqıtıw metodlarınan, tálimniń jańa mazmunına, jańa wazıypalarına sáykes keletuǵınlarına ańlı tańlap alıw ushın aldın hámme oqıtıw metodların klassifikaсiyalawdı úyrenip shıǵıw zárúr.

1. Ilimiy-izertlew metodları haqqında maǵlıwmat

Pedagogikalıq tárbiyalawǵa baylanıslı jumıs tájiriybelerin úyrenbey hám ulıwmalastırmay, pedagogikalıq proсesti tereń izertlemey turıp pedagogikanı rawajlandırıp bolmaydı. Házirgi tálim-tárbiya pedagogikanı ilimiy biliwdiń ulıwma metodı menen qurallandırıladı, biraq basqa hár qanday pán sıyaqlı pedagogika pániniń de menshiklestirilgen speсifikalıq izleniwshi metodı bar.

Ilimiy izleniwshi metodları - bul nızamlı baylanıslardı, múnásibetlerdi, birge islesiw hám ilimiy teoriyalardı dúziw maqsetinde ilimiy informaсiyalardı alıw usılları bolıp tabıladı. Baqlaw, tájiriybe, mektep hújjetleri menen tanısıw úyreniw, oqıwshılardıń jumısların úyreniw, gúrriń hám anketalar ótkeriw, ilimiy pedagogikalıq izleniwshi metodları qatarına kiredi. Sońǵı waqıtlarda matematikalıq hám kibernetikalıq metodlardan, sondayaq, modellestiriw metodlarınan paydalanıw dizimge alınbaqta.

Baslawısh matematika oqıtıw metodikasında pútin pedagogikalıq izleniwlerde qollanılatuǵın metodlardıń ózinen paydalanıladı.

47

2. Baqlaw metodı

Baqlaw metodı - ádettegi sharayatta baqlaw nátiyjelerin kereginshe dizimge alıw menen pedagogikalıq proсesti tuwrıdan tuwrı maqsetke jóneltirilgen jaǵdayda uǵıp alıwdan ibarat.

Baqlaw metodınan oqıw-tárbiya jumısınıń ol yamasa bul tarawındaǵı jumıstıń qanday baratırǵanın úyreniw ushın paydalanıladı, bul metod oqıtıwshı hám oqıwshılardıń iskerligi haqqında májbúr bolmaǵan tábiyiy sharayatta material toplaw imkanın beredi.

Baqlaw proсesinde izleniwshi oqıw proсesiniń ádettegi barısına aralaspaydı. Baqlaw anıq maqsetti gózlegen reje tiykarında uzaq yamasa jaqın waqıt aralıǵında dawam etedi. Baqlawdıń barısı, faktler, bolıp atırǵan waqıyalar, kórgizbelilik baqlaw kúndeligine dıqqat penen dizimge alınıp barıladı.

Baqlaw tutas yamasa tańlamalı bolıwı múmkin. Tutas baqlawda keńirek alınǵan hádiyse (mısalı, matematika sabaqlarında kishi jastaǵı oqıwshılardıń biliw iskerligi), tańlamalı baqlawda kishi-kishi kólemdegi hádiyseler (mısalı, matematika sabaqlarında oqıwshılardıń ózbetinshe jumısları) baqlanadı. Qarar jazıw yamasa kúndelik júrgiziw baqlawlardı dizimge alıwdıń eń ápiwayı metodı. Biraq baqlawlardı dizimge alıwdıń eń isenimli metodı texnikalıq qurallar, magnitafon, foto hám kinosyomkadan, teleekrannan paydalanıw bolıp tabıladı.

Paydalanılǵan baqlaw metodlarınan biri aldınǵı pedagogikalıq tájiriybeni úyreniw hám ulıwmalastırıwdan ibarat. Bul metodtan tabıslı paydalanıwdıń májbúriy tiykarǵı shárti sonnan ibarat, oqıtıwshılar tájiriybesiniń xarakteristikası qoyılǵan izertlew wazıypasına juwap beretuǵın bolıwı kerek. (biziń mámleketimizde aldıńǵı pedagogikalıq tájiriybeni úyreniwge qaratılǵan úlken is alıp barılmaqta. Bul tájiriybeniń ulıwmalastırılıwı ilimiy ámeliy konferensiyalarınıń hám pedagogika oqıwlarınıń materialları toplamlarında, monografiyalarda hám jurnal maqalalarında óz kórinisin taptı).

3.Eksperiment

Eksperiment - bul baqlaw bolıp, arnawlı shólkemlestirilgen, izleniwshi tárepinen baqlap turılatuǵın hám sistematikalıq ráwishte

48

ózgertirilip turılatuǵın sharayatta ótkeriledi. Pedagogikalıq eksperiment oqıtıwdıń hám tárbiyalawdıń ol yamasa bul usılınıń kórsetpe qollanbalarınıń nátiyjeliligin izertlewde qollanıladı.

Eksperiment ótkeriwden aldın izleniwshi izertlewi kerek bolǵan máselelerdi anıq ańlatıp alıwı, bunday máselelerdi sheshiwde mektep ámeliyatında hám pedagogika páni ushın áhmiyetke iye bolıwı kerek. Eksperiment ótkeriwden aldın izleniwshi úyreniw predmeti bolǵan máseleniń teoriyası hám tariyxı menen, sonday-aq, sol taraw boyınsha ámeliy jumıs tájiriybesi menen tanısıp shıǵadı. Izertlewde gipotezanıń ornı ayrıqsha áhmiyetke iye. Pútin eksperimentti shólkemlestiriw gipotezanı tekseriwge baǵdarlanıladı. Ol material toplaw jolların belgilew imkaniyatın beredi, izleniwshiniń faktlıq materialda aljasıp ketiwine jol qoymaydı.

Eksperiment nátiyjelerin analiz qılıw, salıstırıw metodı menen ótkeriledi. Bunıń ushın eki jol bir neshe gruppa dúziledi, bul gruppalarǵa kirgen oqıwshılar quramı boyınsha tayarlıq dárejeleri hám basqa kórsetkishleri boyınsha imkanı barınsha bir qıylı bolıwı kerek. Bir qıylı (eksperimental) klaslarda izleniwshi tárepinen arnawlı islep shıǵılǵan eksperimental material boyınsha jumıs orınlanadı. Izleniwshi ushın baqlaw klasları tańlanadı, bul klaslar oqıwshılar quramı, olardıń bilim dárejeleri boyınsha shamalap eksperimental klaslarǵa teń kúshli bolıwı kerek, bul klaslarda matematika eksperimental klaslarda qollanılatuǵın metodlar, qurallar hám basqalar qollanılmaydı.

Eksperimental nátiyjeleri haqqında obyektiv maǵlıwmatlar alıwdıń basqa usıllarınan da paydalanıladı:

1.Eksperimental klaslarda baslawısh shártler baqlaw klasındaǵıǵa qaraǵanda bir qansha eń qolayıraq; eger eksperimental klaslarda bunday sharayatlarda jaqsı nátiyjeler alınǵan bolsa, máseleni eksperimental sheshiw ózin aqlaǵan esaplanadı;

2.Oqıwshılardıń quramı shamalap bir qıylı bolǵan eki klass alınadı; izertlenip atırǵan máseleniń jańa sheshimi sol klaslardıń birewine qollanıladı, soń basqa tema materiallarında ekinshi klasta qollanıladı; eger bunday qollanıwdaǵı jańa metod, usıl jaqsı nátiyje berse, bul usıl ózin aqlaǵan boladı.

Eksperimentti baslawdan aldın, onıń aralıq basqıshlarında hám aqırında barlıq klass oqıwshılarınıń bilimleri tekseriledi. Alınǵan

49

maǵlıwmatlardı analiz qılıw tiykarında izertlenip atırǵan metodtıń, usıldıń hám t.b. effektivligi haqqında juwmaqlar shıǵarıladı. Eksperimental hám baqlaw klaslardan alınǵan sıpat hám shamalıq nátiyjelerdi analiz qılıw tiykarında eksperimental juwmaq shıǵarıladı. Shamalıq ólshemlerdi anıqlawdıń hár qıylı usılları (ózlestiriwi boyınsha, durıs hám nadurıs juwaplardı salıstırıw hám t.b.) bar. Keyingi waqıtlarda usı maqsette variaсiyalıq statistika metodlarınan hár qıylı esaplaw texnikası hám kibernetikalıq qurallardan paydalanılmaqta. Bazı bir áhmiyetli qaǵıydalardı tájiriybelik tekseriw ǵalabalıq eksperiment jolı menen ámelge asırıladı.

4. Mektep hújjetlerin úyreniw

Pedagogikalıq izertlewlerdiń keń tarqalǵan metodlarınan biri oqıwshılar jumısları hám hújjetlerin úyreniwden ibarat.

Oqıwshılardıń jumısları olardı dástúrdiń ayırım bólimleri boyınsha tayarlıq dárejesin anıqlaw, oqıtıwdıń belgili dáwir dawamında ósiwi hám rawajlanıwın baqlaw imkaniyatın beredi. Máselen, arnawlı jazba hám grafikalıq jumıslar tómendegi maqsette ótkeriledi, balalardı tekseriw nátiyjesinde balalardıń matematikadan alǵan bilimlerin hám uqıplılıqları anıq kóriniwi kerek; belgili waqıt aralıǵında bunday arnawlı jumıslardı orınlatıp turıw, oqıwshılar alǵa umtılıp atırǵanı hám qanday dárejede jıljıp atırǵanın kórsetedi. Oqıwshılardıń jazba jumıslarında jol qoyǵan qátelerin analiz qılıw áhmiyetke iye. Bunday analiz pútkil klass oqıwshılarınıń dus keletuǵın quramalı qıyınshılıqların, sonday-aq, oqıwshılardıń matematikanı ózlestiriwindegi individual ózgesheliklerin anıqlaw imkaniyatın beredi.

Oqıw hújjetleri (oqıw rejesi, dástúr, metodikalıq jumıslar hújjetleri, esabatlar hám t.b.) oqıw tárbiyalıq jumıslardıń rawajlanıw proсesi hám jaǵdayın kórsetedi.

Oqıwshılardıń dápterlerin úyreniw, ilimiy izertlew jumısı ushın áhmiyetke iye. Uzaq waqıt dawamında oqıwshılar kollektivin qarap shıǵıw hám analiz qılıw oqıtıwshı jumısı sistemasın, oqıwshılar jumısınıń ózgesheliklerin ashıwǵa járdem beredi. Dápter oqıwshı jumısınıń aynası, oqıtıwshı jumısı sistemasınıń ózin kóriw aynası, dep biykarǵa aytılmaǵan.

50

5. Sáwbetlesiw metodı

Pedagogikalıq izertlewlerde sáwbetlesiw metodınan da paydalanıladı. Bul metodtan paydalanıw baqlawdan alınǵan maǵlıwmatlardı toltırıwshı hám anıqlawshı materiallar alıw, eksperimental tapsırmalar orınlaw imkanın beredi. Bul metod jetiskenliginiń tiykarı balalar menen baylanıs ornatılıwı, olar menen biymálel, erkin qatnasta bolıw imkaniyatınan ibarat.

Sáwbetlesiw ushın onıń maqsetin belgilew, dástúr islenbesi, baǵdarı hám metodikanı tiykarlaw júdá zárúr bolıp esaplanadı. Sáwbetlesiw metodı tuwrıdan tuwrı berilgen sorawlarǵa juwaplardıń isenimliligin tekseriw imkanın beriwshi tuwrıdan tuwrı hám tikkeley sorawlardı kiritiwdi názerde tutadı. Oqıwshılardıń juwapları álbette arnawlı qararǵa yamasa magnitofon lentasına jazıp alınadı.

6. Anketalastırıw metodı

Bir máselege salıstırǵanda ayırım faktlerdi toplaw talap etilgen jaǵdaylarda anketalastırıw metodınan paydalanıladı. Eger juwaplar awızeki alınatuǵın bolsa, ol jaǵdayda bul juwaplar qararǵa tolıq jazıladı. Kópshilik bir sorawdıń ózine juwap bergende, bunıń ústine hár kim ózbetinshe juwap berse, jazba anketalaw nátiyjeli boladı.

Anketadan paydalanılǵanda tómendegi eki talapqa ámel qılıw zárúr:

1)Anketada sorawlar kem bolıwı kerek;

2)Sorawlar sonday bolıwı kerek, olardı hámme bir qıylı túsinsin, olar anıq (túsiniksiz bolmaǵan) juwaplardı talap qılsın.

Ilimiy-pedagogikalıq izleniwlerde teoriyalıq metodlar jetekshi rol oynaydı. Hár bir izleniwshi aldın úyreniw obyektin tańlaw, teoriyalıq analiz tiykarında obyekt qaysı faktlarda baylanıslılıǵın anıqlaw hám tekseriw ushın olardan jetekshilerin tańlaw kerek. Izertlewdiń maqset hám wazıypaların anıq anıqlaw gipotezasın dúziw soǵan sáykes ráwishte izertlew ótkeriw metodikasın islep shıǵıw, izertlewdiń barısında alınǵan faktlerdi túsindiriw hám analiz qılıw usılların tańlaw hám juwmaqlardı ańlatıw kerek. Bul jumıslardıń barlıǵın orınlaw ushın engizilip atırǵan máseleniń aldıńǵı hám házirgi waqıttaǵı teoriyası hám praktikasın ashıp beriwshi ádebiy dereklerin úyreniw hám analiz qılıw kerek. Teoriyalıq metodlar basqa metodlar menen bir qatarda matematika

51

metodikasına baylanıslı hár bir izertlewge qollanıladı. Hár qanday ilimiy mashqalanı sheshiwge eń aldın islenip atırǵan máselege baylanıslı barlıq ádebiyattı úyreniw hám teoriyalıq izertlew ótkeriw kerek. Bulsız maqsetke baǵdarlanǵan bolmaydı, sınaw bazı jaǵdaylar jolı menen alıp barıladı, sonıń menen birge barlıq waqıtta da qoyılǵan máseleniń tolıq tartılıwına alıp kele bermeydi. Sonıń menen birge, ádebiyattı úyrenbey turıp hám teoriyalıq analiz qılmay turıp, pánde izleniwshenlik támiyinlenbeydi.

Matematika metodikasına baylanıslı izertlewlerde basqa metodlardan da paydalanıladı. Ádette, bul metodlardıń hámmesinen birgelikte paydalanıw, bul hár qıylı nátiyjelerdiń isenimli bolıwın támiyinleydi.

Házirgi zaman didaktikasında oqıtıw metodları klassifikaсiyasına hár qıylı pikirler bar. Biziń pikirimizshe, eń maqsetke muwapıq hár qıylı metodlardı óz ishine alǵan klassifikaсiya bolıp esaplanadı.

Joqarıda keltirilgen anıqlamalardan oqıtıw metodları oqıtıwshı hám oqıwshılardıń birgeliktegi islesiwinen ibarat ekenligi kórinedi.

Bunday islesiwdi qáliplestiriw marapatlaw hám baqlap barıwdı názerde tutadı, soǵan qarap oqıtıw metodları da úsh úlken gruppaǵa bólinedi:

–oqıw biliw iskerligin qáliplestiriw metodları; oqıw biliw iskerligin marapatlaw metodları;

–oqıw biliw iskerliginiń nátiyjeliligin baqlaw metodları.

Oqıw biliw iskerligin qáliplestiriw metodların bir neshe gruppalarǵa bólip klassifikaсiyalaw múmkin.Oqıwshılar bilim alatuǵın derekler boyınsha:

Awızeki, kórgizbeli hám ámeliy metodlar (túsindiriw, sáwbetlesiw, gúrriń, kitap penen islesiw hám t.b.).

Kórgizbeli metodlar (átirapımızdaǵı predmetler hám hádiyselerdi baqlaw, olardıń modelleri hám kórinislerin qaraw).

Oqıwshılardıń ámeliy jumısları.

I. Oqıwshılardıń pikiriniń baǵdarı boyınsha: Indukсiya, dedukсiya hám analogiya.

II. Pedagogikalıq tásir, basqarıwdıń dárejesi, oqıwshılardıń oqıwda ózbetinshe islew dárejesi boyınsha:

Oqıtıwshı basshılıǵında orınlanatuǵın oqıw jumısı metodı;

52

Oqıwshılardıń ózbetinshe jumısları metodı. III.Oqıwshılardıń ózbetinshe aktivligi dárejesi boyınsha: Túsindirmeli-illyustrativ metod;

Reproduktiv metod: bilimlerdi mashqalalı bayan etiw metodı; Geypara izleniw hám izertlew metodı.

I. Awızeki, kórgizbeli hám ámeliy metodlar.

1) Awızeki metodlar – qısqa múddet ishinde kólemi boyınsha eń kóp informaсiya beriw, oqıwshılar aldına mashqalalar qoyıw, olardı sheshiw jolların kórsetiw imkanın beredi.

Bul metodlar oqıwshılardıń abstrakt oylawlarınıń rawajlanıwına sharayat jaratadı.

a)Túsindiriw. Bilimlerdi túsindiriw metodınıń mánisi sonnan ibarat, bunda oqıtıwshı materialdı bayan etedi, oqıwshılar bolsa onı, yaǵnıy bilimlerdi tayar halda qabıl etip aladı.

Materialdıń bayanı anıq, túsinikli, qısqa bolıwı kerek. Baslawısh klass matematika kursınıń bir qatar máselelerin qarawda bilimlerdiń anıq bayanı zárúr. Mısallar: 1. Kóp xanalı sandı bir xanalı sanǵa jazba bóliw algoritmi (656:4; 1896:6)…

2. 1 yamasa 0 ge kobeytiw jaǵdayları. Balalarda kóbeytiw ámeli haqqında qáliplesken bilimler 1 yamasa 0 ge kóbeytiw jaǵdayın túsinip alıwına járdem bermeydi. Oqıtıwshı bilimlerdi tayar halda jetkeriwi kerek.

Oqıtıwshınıń bilimlerdi túsindiriw metodınan maǵlıwmatlar haqqındaǵı teoriyalıq materiallar isletiw boyınsha jol-joba beriwde paydalanıladı.

b)Sáwbetlesiw bul eń kóp tarqalǵan hám jetekshi oqıtıw metodlarınan biri bolıp, zatlardıń hár qıylı basqıshlarında, hár qıylı oqıw maqsetlerinde qollanıwı múmkin, yaǵnıy úyge berilgen tapsırmalardı hám ózbetinshe jumıslardı tekseriwde, jańa materialdı túsindiriwde, bekkemlew hám tákirarlawda qollanılıwı múmkin.

Sáwbetlesiw – bul oqıtıwdıń soraw-juwap metodı bolıp esaplanadı, bunda oqıtıwshı oqıwshılardıń bilimlerin ózlestirgenligi hám ámeliy tájiriybelerine tayanǵan halda, arnawlı tańlanǵan sorawlar sisteması hám olarǵa beriletuǵın juwaplar jolı menen oqıwshılardıń qoyılǵan tálim hám tárbiyalıq máselelerin sheshiwge alıp keledi.

53