Matematikani oqitiw metodikasi

material ortasındaǵı tıǵız baylanıstı payda etedi. Oqıtıwshı hár bir sabaqtı jobalastırıp atırǵanda kúndelikli baqlawdıń tómendegi úsh túrli kórinisin itibarǵa alıw kerek:

a)ótken sabaqtıń materialın soraw;

b)dáslep ótilgen bolıp, házir ótiletuǵın sabaqqa tuwrıdan tuwrı

baylanıslı bolǵan materialdı soraw;

v) sabaqta túsindirilgen materialdı bekkemlew maqsetinde soraw. Oqıtıwshı sabaqqa tayarlanǵanda konspektte úsh túrli baqlaw ushın da sorawlar kópligin dúzip keliwi zárúr.

2) Aralıq baqlaw.

Oqıw dástúrindegi tiykarǵı túsinikler sabaqlar sisteması arqalı ótip bolǵannan keyin, yamasa sabaqlıqtaǵı bir bap tamamlanǵannan keyin aralıq baqlaw ótkeriledi. Aralıq baqlaw ushın arnawlı bilim, uqıplılıq hám kónlikpelerdi baqlaw sabaǵı ótkeriledi, ol oqıwshınıń jumıs rejesinde kórsetilgen bolıwı kerek.

Hár bir bapta ózlestirilgen túsinikler keyingi oqıw jumısın durıs alıp barıw ushın zárúr. Sol maqsette aralıq baqlaw sabaǵın ótkeriwge aldıńǵı baptaǵı tiykarǵı túsiniklerdi tákirarlaw, kemshiliklerdi durıslaw zárúriyatı tuwıladı.

Soraw rejesine oqıtıwshı sorawlar kópligin dúzedi, mısal máselelerdi sheshiwdi anıqlaydı. Jaman ózlestirilgen sorawlarǵa anıqlıq kiritiledi, qayta tákirarlanadı. Oqıtıwshılar bilimine jarasa bahalanadı.

Máselen, 2-klasta «20 ishinde sanlardı qosıw hám alıw» babınan keyin aralıq baqlaw ótkeriledi.

3) Juwmaqlawshı baqlaw.

Bul baqlaw sherek, yarım jıl, jıl aqırlarında ótkerilip, oǵan da arnawlı «Oqıtıwshılar bilim, uqıplılıq hám kónlikpelerdi tekseriw» sabaǵı ajıratıladı. Usı waqıt dawamında alǵan bilimler tiykarında sorawlar dúziledi, jazba jumıs ótkeriledi hám bahalanadı.

Juwmaqlawshı baqlawda alǵan balların toplaw hám onı baqalawda oqıtıwshı arnawlı dápterinde tómendegishe alıp barsa jaqsı boladı.

104

4. Bahalaw hám baha normaları.

Oqıwshılardıń bilimi hám uqıplılıqlarındaǵı tiykarǵı kemshilikleriniń esapqa alınıp barılıwı oqıwshıǵa ózi jol qoyǵan kemshiliklerdi biliwge hám oqıwshılardıń bilim dárejesin anıqlawǵa úlken járdem beredi. Oqıwshılar bilimi, uqıplılıǵı, kónlikpesin tekseriw barlıq waqıtta bahalaw menen alıp barıladı.

Oqıtıwshı qoyǵan baha oqıwshılar óz-ózine beretuǵın baha menen birdey bolǵanda ǵana eń kóp nátiyje beredi. Oqıwshılardıń bilimin sistemalı bahalaw, olardıń jetiskenlik hám kemshiliklerin xarakterlew oqıtıwshıǵa klastaǵı bar ózlestiriw jaǵdayın anıqlawǵa alıp keledi.

Oqıwshılardıń ózlestiriwin xarakterlew ushın baha zárúr. Sebebi, oqıwshı qansha kóp bahalansa, sonsha kóp tayarlanıwǵa, úy tapsırmasın orınlawǵa umtıladı, barlıq waqıtta sabaq ushın tayar bolıp turadı.

Házirgi waqıtta baha normaları 100 ballıq bolıp, onı 5 ballıqqa aylandırıw arqalı ámelge asırılmaqta.

«2» baha «55» ballǵa shekem. «3» baha «55-70» ball.

«4» baha «71-85» ball.

«5» baha «86-100» ballar arasında qoyıladı.

105

13-§. BASLAWÍSH KLASS MATEMATIKA SABAQLARÍNDA KÓRGIZBELILIKTIŃ ÁHMIYETI HÁM ONÍ QOLLANÍW

1.Matematikanı oqıtıwda kórgizbeliliktiń áhmiyeti

Kórgizbeliliktiń hár qıylı túrlerin paydalanıw oqıwshılardı aktivlestiredi, olardıń dıqqatın oyatadı hám rawajlandıradı, oqıw materialın bekkem ózlestiriwdi támiyinleydi hám waqıttı tejew imkaniyatın beredi.

Tábiyiy pánlerge qaraǵanda matematikadan kórgizbelilik hám kórgizbeli qurallar túpten parıq qıladı. Tábiyat pánlerinde zatlardıń ózin kórsetiw imkaniyatı bolsa, matematikada abstrakt xarakterge iye, bolıp atırǵan hádiyseniń ózin kórsete alıw imkaniyatı kem.

Matematikada kórgizbelilik:

1)kórsetilip atırǵan obyektler kópliginiń sıpatı qaraladı, olar

ústinde ayırım ámeller orınlaw múmkin. Máselen, oqıtıwshı sebettegi alma, terektegi quslar haqqında sóylegende, almanıń yamasa quslardıń qandaylıǵı haqqında toqtalmaydı, al olardıń sanı hám sanlı qatnasın anıqlaydı;

2)ol yamasa bul zat haqqında sóz júritilse, onıń formasın yamasa zattıń shaması sanlı xarakterin tekseriw múmkin. Zatlardıń sanlı qatnasın óz halınsha hám formaların kóriwde kóbinese hádiyseniń tap ózinen paydalanıp bolmaydı. Sonıń ushın oqıtıwshıǵa hár qıylı kórgizbelilik, birinshi náwbette modeller, sızılma, sxemalar járdem beredi. Matematikanı oqıtıwdıń hár qıylı basqıshlarında hám onıń hár qıylı bólimlerinde kórgizbelilikte birdey paydalanıw kerek emes.

Máselen, matematikanı oqıtıwdıń birinshi etaplarında kóplik elementleri menen barlıq waqıtta analiz qılıwǵa tuwra keledi. Biraq bul kórgizbeliliktiń roli áste aqırın kemeyip barıp, onıń ornın simvollar (сifr, belgi) iyeley baslaydı. Máseleler sheshiwde bolsa kórgizbe sıpatında zatlar hám olardıń súwretleri qollanıladı.

Geometriyanı oqıtıwda bolsa keńislik hám forma qatnaslarınıń kórgizbesi sıpatında hár qıylı modeller hám olardıń súwretlerinen paydalanıladı. Sonıń menen birge, oqıtıwdıń birinshi basqıshında-aq, oqıwshılardıń oylaw qábiletin rawajlandırıw kerek: sheksiz tuwrı

106

sızıq, nur, múyesh hám basqalar haqqındaǵı súwretlerdi tuwrı sızıqtan basqa modeller menen kórsetiw imkaniyatı joq.

2.Kórgizbeli qurallarǵa qoyılatuǵın talaplar

Kórgizbe eń effektiv bolıwı ushın ol bazı bir talaplarǵa boysınıw kerek. Kórgizbeli qurallarǵa qoyılatuǵın ulıwma talaplar: mazmunınıń ilimiyligi, oqıw dástúrine sáykesligi, oqıwshılardıń jas ózgesheliklerine sáykes bolıwı. Jasalıwı hám ishki kórinisiniń kóriw aralıǵına sáykesligi, orınlanıwınıń tazalıǵı, paydalanıw qolaylılıǵı, matematikanı túsindiriwge paydalılıǵı. Matematikanı oqıtıwdaǵı kórgizbe dereleri mazmun jaǵınan ápiwayı hám anıq bolıwı kerek. Bul kórgizbeli qurallar matematikanı oqıtıw basqıshlarında izbe-iz tómendegi tártipte qollanıladı:

1) átiraptaǵı bar zatlar (klass xanasındaǵı zatlar, ósimlikler), 2) oqıwshılarǵa jaqsı tanıs bolǵan zatlardıń kórinisleri hám súwretleri, 3) sol zatlardıń shártli kórinisleri (avtomobildi tuwrı tórtmúyeshlik dep), 4) sxemalar hám t.b.

3.Kórgizbeli qurallardıń túrleri

Baslawısh klass matematikasın oqıtıwda hár qıylı kórgizbeli qurallar qollanıladı, olardı tómendegi túrlerge bólemiz.

1)átirapta bar predmetler. Oqıwshılarǵa birinshi kúnnen átiraptaǵı zatlardan sanaw, qosıw, alıwda paydalanıw múmkin. Máselen, kitap, dápter, qálem, sanaw shópleri hám t.b.

2)súwretli kórgizbeli qurallar. Bunday kórgizbeli qurallar túrine oqıwshılarǵa tanıs bolǵan oqıw tabliсaları, súwretlerden hám basqa qurallar kiredi (ósimlik, haywan, mashina hám t.b.). Máselen, arifmetikalıq ámeller orınlawda 10 birdey bolǵan shójeniń súwreti sızılǵan kartonnan paydalanıw múmkin. Sonday-aq, bunday kórgizbeli qurallar túrine ólshew pribor hám áspablardıń modelleri (saat strelkası, tárezi, menzurka) ólshew modeli (metr, litr) sıyaqlılar kiredi.

3)tabliсalar: tabliсa dep bir tártip boyınsha qatarlarǵa jazılǵan san yamasa tekstli jazıwǵa aytıladı. Bul materiallardıń barlıǵın birlestiriwshi tema qoyıladı. Tabliсalar qollanılıwına qarap tómendegi 4 túrge bólinedi:

a) biliwge,

b) kórsetpe beriwge,

107

v) shınıǵıw islewge

g) maǵlıwmat beriwge (spravochnik) baylanıslı boladı.

Biliwge baylanıslı tabliсalarda jańa materiallardı bayan etiwde qollanılatuǵın hám jańa maǵlıwmatlardı óz ishine alǵan tabliсalar kiredi. Bulardan oqıwshılar bilimin keńeytiw hám ulıwmalastırıw maqsetinde takirarlawlarda da paydalanıw múmkin. Bunday tabliсalarǵa sanaq birlikleriniń razryad hám klasların kórsetiwshi tabliсa, uzınlıqların ólshew sıyaqlı tabliсalar kiredi. Kórsetpe (instruktiv) beriw tabliсaları ol yamasa bul ámellerdi orınlaw, másele sheshiw, esaplaw uqıplılıqların asırǵanda qollanıladı, bunday tabliсada сifrlardıń qoljazba úlgisi, arifmetikalıq ámellerdi orınlaw tártibin kórsetiwshi tabliсalar mısal boladı. Bunday tabliсalar klasta uzaq waqıt ilinip turıwı múmkin, sebebi ol oqıwshılarǵa barlıq waqıtta kórsetpe berip turadı.

Shınıǵıw islew tabliсaları esaplaw uqıplılıǵın qáliplestiriw maqsetindegi kóplegen shınıǵıwlardı orınlawǵa mólsherlengen. Bunday tabliсalarǵa awızeki esaplawda qollanılatuǵın tómendegi tabliсalardı mısalǵa keltiriw múmkin. Qosıw hám kóbeytiw (Pifagor) tabliсaları.

Maǵlıwmatlar (spravochnik) tabliсaları oqıwshılardıń mısal hám máselelerdi sheshiwde sonday-aq, faktlıq jumıslardı orınlawda kerekli bolǵan materiallardı óz ishine aladı. Bular kórsetpe beriw tabliсasınday uzaq waqıt klasta ilinip qoyıladı. Bunday tabliсaǵa metrlik ólshew birlikleri tabliсası, waqıttı ólshew tabliсaları mısal boladı.

4) Esaplaw áspabları

Bunday kórgizbeli qural túrine shot, abak, arifmetikalıq qutı hám kompyuter kiredi. Abak yamasa esap taxtası kóbinese qoldan jasaladı. 70x30 sm doska alınadı yamasa doskada úsh sanlı razryadqa tiyisli vertikal jolaqlar sızıladı. Olar birlikler, onlıqlar, júzlikler. Razryadlar kórinetuǵın bolıwı ushın jolaqlar hár qıylı reń menen boyaladı, hár qıylı jolaqshada joqarıdan tómenge qarap 10 nan shege qaǵıladı, olardıń hár birine faner yamasa kartonnan jasalǵan dóńgelekler kiygiziledi.

Hár bir dóńgelek bir razryad birligin bildiredi. Arifmetikalıq yashik kub formasında jasalıp, eki tárepi ashılatuǵın boladı. Ol kóp

108

shamadaǵı esaplaw materialların óz ishine aladı: brusok, aǵash kub, kvadrat doska hám t.b. Kub, brusok, doskalardan nomerlew hám sanawdı oqıtıwda paydalanıw múmkin.

5) Ólshew áspabları

Ólshew áspabları oqıtıw proсesinde eki tárepleme rol oynaydı: a) ámeliy mazmundaǵı máselelerdi sheshiw hám túrli jumıslardı orınlawda ólshew ushın isletiledi, b) ólshew birlikleri arasındaǵı baylanıs hám ólshem birliklerdi oqıtıwda járdemshi kórgizbe qural sıpatında isletiledi.

Baslawısh klaslarda uzınlıq, awırlıq, kólem, maydandı ólshew áspabları qollanıladı hám tiykarǵı ólshew jumısları orınlanadı.

Ólshew áspablarına tómendegiler kiredi:

1)sızǵısh, úshmúyeshlik, metr sızǵıshı, ruletka, сirkul;

2)pálleli tárezi, сiferblatlı tárezi;

3)litrli hám yarım litrli ıdıslar, krujkalar;

4)сiferblat;

5)paletka;

6)klass сirkulı.

6. Matematikada didaktikalıq materiallar:

1) predmetke tiyisli didaktikalıq material, 2) matematikalıq shınıǵıwlı (dástúr) kórinisindegi didaktikalıq materiallar bolıwı múmkin.

Predmet didaktikalıq materialǵa sanaq shóbi, túrli geometriyalıq figuralar kópligi hám t.b. lar kiredi. Matematikalıq shınıǵıwlı kartochka materialları oqıwshılardıń individual ózgesheliklerine mólsherlengen bolıp, kóbirek shınıǵıw orınlawdı támiyinleydi.

Klass taxtasındaǵı jazıw, sızılma hám sxemalar kórgizbeliliktiń bir deregi sıpatında paydalanıladı.

Sızılma hám sxemalardan nárse hám hádiyselerdiń belgilerin, mazmunın kórsetiw formasında paydalanıladı. Sızılma hám sxemalar arqalı máseleniń mazmunın túsindiriw, predmet hám hádiyseler arasındaǵı baylanıstı kórsetiw múmkin.

Súwretlerdiń shártli belgiler menen almastırıw, ádette tórtmúyeshlik hám jolaqshanı kesindiler menen almastırıw arqalı máseleniń sxemasın dúziwde paydalanıw múmkin.

109

Máselen, grafik illyustraсiya túrlerinen biri diagramma esaplanadı. Diagrammalar noqatlar arasındaǵı baylanıslardı kórsetiw forması bolıp, oqıwshılardaǵı tórtmúyeshli koordinatalar sisteması hám funkсiya, grafiklerdiń kerek dáslepki túsinikleri menen tanıstırıw deregi bolıp esaplanadı.

Diagrammalar baǵanalı, jolaqshalı, sektorlı túrlerge bólinedi. Oqıwshılar olardıń dúzilisin hám oqılıwın úyrenedi, diagrammadan paydalanıp máseleler sheshedi, baslawısh klasta dáslepki úsh diagramma menen tanısadı.

Máselen, jolaqshalı diagrammadan paydalanıp zárúriy ólshemler járdeminde avtomobillerdiń ortasha tezligin anıqlaw.

«Damas»

«Tiko»

«Neksiya»

Oqıwshılar menen kórgizbeli qurallar tayarlaw.

Kóplegen kórgizbeli qurallardı: tabliсalar, bazı bir modeller individual paydalanıw ushın abak, paletka, esaplaw materiallarınıń ayırım túrleri hám basqalardı oqıwshılardıń ózleri jasawı múmkin.

Hár bir kórgizbeli quraldı tayarlawda oqıwshılarda qızıǵıwshılıq payda etedi, onıń matematikalıq strukturasın biliw sezimi tuwıladı. Bul bolsa oqıw materialın jaqsı túsiniwge hám ózlestiriwge alıp keledi. Kórgizbeli qurallar tayarlaw proсesinde predmetler arasında baylanıstı keltirip shıǵarıw múmkin: birinshi tárepten oqıwshılar ózleriniń matematikalıq bilim hám uqıplılıqların (esaplaw, ólshew, sızıw) qollanadı, ekinshi tárepten miynet sabaqlarında paydalanadı.

Oqıwshılar tayarlaǵan matematikadan kórgizbeli qurallarǵa mısallar keltiremiz hám olardı jasaw haqqında qısqasha kórsetpe beremiz.

1. Tarqatpa materiallar. Geometriyalıq figura, juldızsha, qaǵazdaǵı súwretler hám basqa predmetler qaǵaz betinen yamasa kartonnan jasalıwı múmkin. Súwretlerdi kóbeytiw ushın karton qálip yamasa shtamplar qollanıladı. Olardı kóbeytiw kartoshka yamasa rezinadan paydalanıw múmkin.

110

2.Súwretli domino hám loto. Domino 5x10 ólshemnen kartonnan tayarlanıp, ápiwayı dominodan sonıń menen ajıraladı, dóńgelek kózler ornına hár topardaǵı predmettiń súwretleri isletiledi.

Loto súwretinde de predmet toparları súwretlenedi. Biraq bul jerde san ornında isletiledi. Dominodaǵı dóńgelek kózler ornına predmetler súwretleriniń sanı qoyıladı.

Súwretli domino hám lotodaǵı qaǵıydalar ádettegidey boladı. Bul jerde balalar tek sanawdı ǵana bilip qalmastan, al hár qıylı predmetlerdi bir-biri menen salıstıradı. Bunday oyınlardan tómen ózlestiretuǵın oqıwshılar menen ótkeretuǵın individual shınıǵıwlarda paydalanıw múmkin.

3.Individual paydalanatuǵın abak.

Abak onsha úlken bolmaǵan qattı qaǵazdan tayarlanıp, birinshi úsh sanlı razryad sáykes halda jolaqshalarǵa ajıratıladı. Hár bir jolaqshada 10 nan dóńgelek yamasa

kvadrat kórinisindegi shuqır jasaladı. Shuqırlardıń astına reńli qaǵaz jelimlenedi, yaǵnıy shuqırlar jaqsı kóriniw ushın. Hár bir jolaqshanıń ústin jawıp turatuǵın hám xarakterlenetuǵın qaǵaz kesip qoyıladı. Jolaqsha qaǵazdı háreketlendiriw menen kerekli shuqırlardı ashıw yamasa jabıw múmkin. Máselen joqarıdaǵı kóriniste 342 sanı súwretlengen.

4. Háreketleniwshi strelkalı saat сiferblatınıń modeli. Dóńgelek alıp onı sonday bóliw kerek, oqıwshılar saattı kórsetip turǵanın anıq kórsin. Biraq baslawısh klass oqıwshıları sheńberdi teń 12 ge bóliwdi bilmeydi. Sonıń ushın kartonnan 10-12 sm diametrli dóńgelek formasındaǵı qálip jasap, onı 12 teń bólekke bólip, orayında azıraq tesik qaldırıw kerek. Bul qálip járdeminde hár bir oqıwshı óziniń karton qaǵazına сiferblat konturın jasap aladı.

111

5.Ekker hám qazıq (vexa) modelleri. Bul modellerdiń ekewi de 12-13 sm uzınlıqtaǵı shópten jasalıp, onıń bir bólegi teńlik rolin orınlaydı. Qazıq shóp qara hám reńli bóleklerge bólinip boyaladı. Ekkerde bolsa shóptiń ushına 4x4 sm degi kvadrat taxtaysha qaplanıp hám bul taxtaysha múyeshlerine qadaǵıshlar qadaladı.

Oqıtıwshı kórsetpesi menen 3-4 oqıwshı ekkerler tayarlaydı, qalǵan oqıwshılar bolsa qazıqlar tayarlaydı. Bul modellerden paydalanıp klastan tıs shınıǵıwlarda máselen, tuwrı sızıq hám tuwrı múyeshler jasaw múmkin.

6.Kórsetiletuǵın tabliсalar sxemalar, diagrammalar.

Bunday kórgizbelerdi tayarlaw ushın eski kitap, jurnal, kalendardıń súwretlerinen paydalanıw múmkin. Bul súwretler úlken qaǵazlarǵa jelimlenip kerekli sızıq hám sanlar menen toltırıladı. Sanlardı súwretlew ushın сifrlar eski kalendarlardan kesip alınadı.

1.Sabaqlıq hám oqıw qollanbalarınıń áhmiyeti

Matematika sabaqlıǵı baslawısh klass mektep dástúri menen baylanıslı halda dúziledi hám hár bir klass ushın dara dúziledi.

Sabaqlıq baslawısh klass matematika kursınıń tiykarǵı mazmunın anıq sistemada túsinikli qılıp bayan etilgen kitap.

Sabaqlıqtıń tiykarǵı wazıypası oqıwshılardıń ózbetinshe bilim alıwında hám sabaqta alǵan bilimlerin bekkemlew hám tereńlestiriwde járdem beretuǵın birden-bir oqıtıw quralı bolıp esaplanadı. Sabaqlıq mazmunı ortasha oqıytuǵın oqıwshınıń ózlestiriwine sáykeslendirilip dúzilgen. Intalı balalarǵa sabaqlıqtan basqa quramalıraq dúzilgen oqıw qollanbalarınan paydalanıwǵa tuwra keledi.

Sabaqlıqta eń dáslep teoriyalıq material keyin oǵan baylanıslı bolǵan ámeliy material orın aladı. Bunnan basqa shınıǵıwlar sisteması da berilgen, olar oqıwshılardıń bilimin bekkemlew hám rawajlandırıwda úlken rol oynaydı. Demek, sabaqlıq bir waqıtta máseleler toplamı bolıp ta esaplanadı.

Sabaqlıqtan tısqarı oqıtıwshılar ushın qollanbalar da jaratıladı, oqıtıwshı sabaqtıń effektivligin asırıwda onnan paydalanadı. Máselen, máseleler toplamı, metodikalıq qollanbalar oqıwshılar menen individual islew ushın qollanbalar usınıs etiledi.

112

Oqıtıwshılarǵa járdem ushın júdá kóp qosımsha qollanbalar hám jurnallar baspadan shıqtı. Bular sabaqlardı ótkeriwge baylanıslı metodikalıq usınıslar, testler toplamı, intalı balalar ushın máseleler toplamı, individual hám topar bolıp islew ushın didaktikalıq toplamlar, metodikalıq jurnallar bolıp esaplanadı.

2.Sabaqlıq hám dástúrdiń ózara sáykesliligi

Sabaqlıq matematikanı oqıtıwda oqıw proсesin támiyinlewdiń tiykarǵı quralı bolıp xızmet qıladı hám mámleketlik dástúrge tolıǵı menen sáykeslendirip dúzilgen boladı.

Sabaqlıq oqıtıwshıǵa óz jumısın raсional rejelestiriwge járdem beredi, sebebi ol hár bir temanıń oqıw materialın bekkemlewdi ashıp bergen boladı, yaǵnıy materialdı úyreniw ushın tyarlıqtı óz waqtında támiyinleydi, sonday-aq dáslep ótilgen materialdı sistemalı hám

úzliksiz bekkemlew hám tákirarlawdıń tiykarı bolıp esaplanadı.

Sabaqlıqtıń mazmunına kiretuǵın ol yamasa bul sorawlar dástúrde kórsetilgen bolıwı kerek. Sabaqlıqtıń baslı ózgesheligi sonda, ol dástúrdiń talabın ashıwı, onı konkretlestiriwi dástúrde kórsetilgen sorawlar qanday dárejede qaralıwın ózinde sáwlelendiriwi kerek. Máselen, II klass dástúrinde «teń eki bólekke bóliw hám mazmunı boyınsha bóliw, onı ulıwmalastırıw» degen punkt bar. Eger, bul temanı sabaqlıqta ashıp beriliwin dıqqat penen qarasa onı bayan etiwde jeńil qátege jol qoyıw múmkin, oqıtıwshı dıqqat penen bul temanıń mazmunın túsinbese, oqıwshılarǵa temadaǵı kórsetilgen eki jaǵdaydı teń eki bólekke bóliwi hám mazmun boyınsha bóliw sorawların durıs túsindire almaǵan boladı. Kóp sandaǵı mısallardı sheshiw arqalı da sanlardı teń ekige bóliw

ústinde pikir júritilip atır ma, anıq túsindire almawı múmkin. Haqıyqattan da, sabaqlıqta máseleler sheshiliwiniń bul túrlerine

dara at ajıratılmaǵan, hesh jerde buǵan uqsas soraw hám wazıypalar ajıratıp kórsetilmegen.

IV klass dástúrinen jáne bir mısal keltiremiz. Dástúrde «millionlar klası ishinde jazba hám awızeki nomerlew» degen tema bar. Biraq bul temaǵa hár qıylı sorawlar toplamı kiredi. IV klass oqıwshıları menen islewde qaysı sorawlar tiykarǵı bolıwı, qaysıları jol-jónekey qosıp túsindiriliwi, qaysı sorawlar tiykarǵı orındı iyelewi kerekligin sabaqlıq kórsetip beriwi kerek.

113