Kishkene Shahzada
.pdf
Kishkene shahzada oǵan dıqqat penen qaradı.
–Sen qızıq maqluq ekenseń, – dedi ol, – barmaqtan juwan emesseń...
–Biraq patshanıń barmaǵınan men kúshlimen,
–dep narazılıq bildirdi jılan.
Kishkene shahzada kúleshıray berdi.
–Qalay sen kúshli bolar ekenseń? Seniń, hátte, ayaqlarıń joq. Sen sayaxat ete almaysań...
–Men seni hárqanday kemeden góre alısqa
alıp bara alaman, – dedi jılan.
Hám izinshe Kishkene shahzadanıń tobıǵına altın bileziktey bolıp shırmatıldı.
– Men kimge qast etsem, onı jerge qaytaraman,
–dedi ol, – sebebi, ol jerden shıqqan. Al, saǵan
tiymeymen – sen tazasań hám juldızdan keldiń...
Kishkene shahzada juwap bermedi.
–Meniń saǵan reyimim keledi, – dedi jılan.
–Sen bul tasmiytin Jerdiń betinde ázziseń. Sen
taslap ketken planetań tuwralı qattı qayǵırǵan kúnińde, men saǵan járdem bere alaman. Meniń qolımnan keledi...
– Men seni jaqsı túsindim, – dedi Kishkene shahzada. – Biraq, sen nege bárqulla jumbaq qılıp sóyleyseń?
– Men barlıq jumbaqlardı sheshemen, – dedi jılan.
Bunnan soń ekewi de únsiz qaldı.
6–Kishkene shahzada |
81 |
|
XVIII
Kishkene shahzada shólistandı kesip ótti, biraq jolda heshkimdi ushıratpadı. Jol boyı oǵan tek bir gúl ushırastı – ol kirttay, elespesiz, úsh gúljapıraǵı bar gúl edi.
–Sálem, – dedi Kishkene shahzada.
–Sálem, – dep juwap berdi gúl.
–Adamlar qayaqta? – dep álpayımlıq penen
soradı Kishkene shahzada.
Gúl bir saparı tusınan kárwan ótkenin kórip edi.
82
–Adamlar?.. He, awa... Olar besew yaki altaw edi. Men olardı bunnan kóp jıllar burın kórdim.
Biraq, olardı qay jerden tabıwǵa boladı – belgisiz.
Olardı samal aydap júredi. Olardıń tamırları joq
–bul júdá qolaysız.
–Xosh bol, – dedi Kishkene shahzada.
–Xosh bol, – dedi gúl.
XIX
Kishkene shahzada biyik tawǵa kóterildi. Ol burın, óziniń dizeden keletuǵın úsh vulkanınan basqa, tawlardı kórmegen edi. Ol sóngen vulkandı dińgek etip, ústinde otıratuǵın edi.
Házir ol bılay dep oyladı: «Mınaday biyik tawdıń tóbesinen planetanı hám barlıq adamlardı birden kórsem kerek». Biraq ol iynedey ushlı hám jińishke shoqqılardı ǵana kórdi.
–Qayırlı kún,–dedi ol hárqanday itimalǵa oray.
«Qayırlı kún... kún... kún...»–degen jańǵırıq esitildi.
– Sizler kimsizler? – dep soradı Kishkene shahzada.
«Kimsizler... kimsizler... kimsizler...» – dep jań-
ǵırıq esitildi.
83
– Dos bolayıq, men jalǵızlıqtan sharshadım, – dedi ol.
«Sharshadım... sharshadım... sharshadım...» – dep jańǵırıq juwap berdi.
«Qanday qızıq planeta! – dep oyladı Kishkene shahzada. – Quwrap atırıptı, barlıq jeri – iyneler
84
hám duzlı. Adamlarında qıyal jetispeydi. Olar tek seniń aytqanıńdı qaytalaydı... Meniń úyde qalǵan gúlim – sulıwım hám quwanıshım – bárqulla ózi birinshi bolıp sóz baslar edi».
XX
Kishkene shahzada qumlar, tikjarlar, qarlardıń
ústinen kóp aralıqtı basıp ótti hám aqırında jolǵa shıqtı. Al, barlıq jollardıń adamlarǵa alıp baratuǵınlıǵı belgili.
– Qayırlı kún, – dedi ol.
Ol roza gúlleri jaynap ósken baǵqa kelip tur edi.
85
– Qayırlı kún, – dep juwap berdi roza gúlleri.
Usı jerde Kishkene shahzada olardıń óziniń gúline aynımay usaytuǵınlıǵın kórdi.
– Sizler kimsizler? – dep soradı ol hayran qalıp.
–Bizler rozalarmız, – dep juwap berdi roza-
lar.
–He solay ma... – dedi áste Kishkene shah-
zada.
Usı waqıtta ol ózin júdá-júdá baxıtsız sezdi.
Onıń sulıwı pútkil álemde ózine usaǵan gúl joq, dep aytar edi. Mına jerde onıń aldında bir baǵdıń ishinde bes mıń dana tap sonday gúller shayqatılıp turıptı!
«Eger ol mına rozalardı kórgende, qáytip ǵázeplener edi! – dep oyladı Kishkene shahzada. – Ol kúlkige qalmaw ushın, jótellep, ózin jan táslim etip atırǵanday etip kórseter edi! Al, meniń onı biytapqa usatıp baǵıp-kútiwim kerek bolar edi, sebebi, ol meni de qorlıqqa salıw ushın ózin óltiriwden de qaytpas edi...»
Sońınan ol oyladı: «Men basqa hesh jerde hám heshkimde joq dúnyada bir ózi gúldi iyiskep júrmen desem, ol ápiwayı roza eken ǵoy. Meniń tek bir ápiwayı rozam, dizemnen keletuǵın úsh vulkanım boldı, onıń da birewi sónip qalǵan edi,
86
bálkim, qaytıp oyanbaytuǵın da shıǵar... usınnan soń men qanday shahzadaman?!»
Ol shópke boyın tasladı hám jılap jiberdi.
XXI
Usı waqıtta onıń tóbesinde Túlki payda boldı.
–Sálem, – dedi ol.
–Sálem, – dep juwap berdi Kishkene shahzada
hám kim ekenin kóriw ushın ján-jaǵına qarap edi, heshkimdi kórmedi.
–Men mındaman, – degen dawıs esitildi. –
Alma aǵashınıń astındaman.
–Sen kimseń? – dep soradı Kishkene shahzada.
–Sen qanday sulıwsań!
–Men Túlkimen, – dedi Túlki.
87
– Sen meniń menen oyna, – dep ótindi Kish-
kene shahzada. – Men qapa bolıp otırman...
–Men seniń menen oynay almayman, – dep juwap berdi Túlki.–Men qolǵa úyretilmegenmen.
–Ah, keshirerseń, – dedi Kishkene shahzada. Biraq, azıraq oylanıp turıp, soradı:
–Qolǵa úyretilmegen degen ne?
–Sen bul jerdiń adamı emesseń, – dedi Túlki.
–Sen bul jerde ne izlep júrseń?
– Adamlardı izlep júrmen, – dep juwap berdi Kishkene shahzada. – Jańaǵı aytqanıń, «qolǵa úyretilgen» degen ne ózi?
– Adamlardıń |
mıltıǵı bar, olar sonıń menen |
ań awlaydı. Bul |
júdá qolaysız! Olar jáne tawıq |
88
saqlaydı. Usı tárepleri menen ǵana olar jaqsı. Sen tawıq izlep júrseń be?
–Joq, – dedi Kishkene shahzada. – Men dos izlep júrmen. Solay etip, qolǵa úyretiw degen ne?
–Bul júdá eskirgen túsinik, – dedi Túlki. – Ol eki nárseni bir-birine baylaw degendi ańlatadı.
–Baylaw?
–Dál sonday, – dedi Túlki. – Sen meniń ushın
házirshe kishkene balasań, jerdiń betinde sendey júz mıńlap balalar bar. Hám sen maǵan kerek emesseń. Hám men de saǵan kerek emespen. Men seniń ushın tek ǵana túlkimen, jerdiń betindegi basqa júz mıńlaǵan túlkiler sıyaqlı. Eger sen meni qolǵa úyretseń, bizler bir-birimizge kerekli bolamız. Sen meniń ushın pútkil dúnyada jalǵız bolasań. Men de seniń ushın pútkil álemde jal-
ǵız bolaman...
–Men túsine basladım, – dedi Kishkene shahzada. – Bir roza bar... shaması, ol meni qolǵa úyretse kerek.
–Júdá ǵana múmkin, – dep kelisti Túlki. – Jerdiń júzinde ne bolmaydı.
–Bul hádiyse Jerde bolǵanı joq, – dedi
Kishkene shahzada.
Túlki hayran boldı.
– Basqa planetada ma?
89
–Awa.
–Ol planetada ańshılar bar ma?
–Joq.
–Qanday qızıq! Al, tawıqlar bar ma?
–Joq.
–«Bir kem dúnya» degeni usı eken-dá, – dep
gúrsindi Túlki.
Biraq sońınan jáne sol tuwralı gáp basladı.
– Meniń ómirim dım zerigerlik. Men tawıqlardı awlayman, adamlar meni awlaydı. Barlıq tawıqlar birdey hám barlıq adamlar birdey. Usınıń aqıbetinde dım zerigip jasap atırman. Eger sen meni qolǵa úyretseń, qarańǵı ómirim nurǵa tolar edi. Men seniń ayaǵıńnıń dawısın basqa mıńlaǵan sonday dawıslardıń ishinen ayırıp tanıytuǵın bolaman. Ádette, men adamlardıń ayaq dawısın esitsem, bárqulla qashaman hám jasırınaman. Sen meni qolǵa úyretseń, seniń ayaqlarıńnıń dawısı qulaǵıma saz bolıp esitilip, men jasırınǵan jerimnen shıǵıp, aldıńa juwırar edim. Jáne-taǵı
–mınań qara! Ana jerde atızda biyday pisip
atırǵanın kórip tursań ba? Men dán jemeymen.
Maǵan masaqlardıń keregi joq. Biyday atızlarınıń maǵan nárse qızıǵı joq! Bul qayǵılı. Biraq, seniń altın shashlarıń bar. Eger sen meni qolǵa úyretseń, qanday ájayıp bolar edi! Altın biyday
90