Birlik sanǵa:

Bul dúnya óterler endi basıńnan (Á,65).

Oylanǵanda kewlim tasarlar bárhá (Ó, 2, 62).

Puqaranıń taymaǵaylar tap-kúyi (K, 1, 32).

Kóplik sanǵa:

Jetimler telmirip jerdi qazarlar,

Meniń bilgenimdi kimler jazarlar? (K, 1, 35).

Adamlar bilerler jaqsı-jamandı (Ó, 2, 59)

2. Bet-san kategoriyasınıń qısqarǵan formaları:

Birlik		Kóplik
I -m II -ń		-q//-k -ńız/-ńiz (-lar//-ler)

Bul affiksler: 1) ótken máháldegi –dı//-di, -tı//-ti formalarına; 2) shárt meyil formalarına jalǵanadı. Mısallar:

Kóp gezdim, yaranlar, shadlı dúnyanı (Á, 123).

Álemniń júzinde bir sulıw boldıń (Á, 152).

Ármanda ótsem, meniń sózim qalırlar (Á,1, 101).

Jamandı ólimdin alsań qutqarıp (Á, 45).

Ordıq oraq, shaptıq otın, qazdıq jap,

Terdik masaq, iynimizge saldıq qap (K, 1, 46).

Násip aydap elden ayra túshseńiz (Á, 45).

Házirgi qaraqalpaq tilinde bul formalardıń III betine kóplik affiksi jalǵanbaydı, al qaraqalpaq ádebiyatı klassikleriniń shıǵarmalarında olardıń III betine geyde kóplik affiksi jalǵana beredi. Bul da qosıq qatarınıń buwın sanın saqlaw ushın qollanılǵan bolıwı kerek.

Birlik sanǵa:

Keldiler basıma, aǵa, bul ólim (K, 1, 34).

Ǵańqıldasıp ushtılar ǵaz (B, 1, 360).

Berdaq kóz kórgenin bayan qıldılar (B, 1, 314).

Kóplik sanǵa:

Ashıqlar yandılar sergil dártinen (K, 1, 70).

Kelip xoshlastılar kózge yash alıp (Á, 64).

Bolımlılıq hám bolımsızlıq kategoriyası

Qálegen feyil ya bolımlı aspektte, yamasa bolımsız aspektte qollanıladı.

Házirgi qaraqalpaq tilindegi sıyaqlı, qaraqalpaq ádebiyatı klassikleriniń shıǵarmalarında da bolımlılıqtı kórsetiwshi arnawlı formalar (affiksler) joq, ol feyildiń tiykarı arqalı (eger onda bolımsızlıq kórsetkishleri bolmasa) bildiriledi:

Saw denemdi tespey zalım qanattı (K. 1, 34).

Janım ota yaqtı kózlerin súzib (Á. 51).

Bolımsızlıq házirgi tildegi sıyaqlı –ma//-me (má), -ba/-be, -pa/-pe affiksleriniń feyildiń tiykarına jalǵanıwı arqalı ańlatıladı:

Meniń ushın jılamań (J, 52).

Bul elde kórmedim shunındek dilbar (K, 1, 48).

Ashpadı ma meniń ol ıǵbalımdı (K, 1, 34).

Jetpedi jawlarǵa dadı (J, 33).

Kóziń jumılǵansha eliń kórinbes (K, 1, 116).

Hár sózinde mıń naz etip óltirmá (Á, 48).

Geyde bul affiks –mı//-mi formasında bet-san affikslerinen burın turıp ta qollanıladı: Olardı hám biler-miseń? (K, 1, 87).

Is-hárekettiń bolıw múmkinligi yamasa múmkin emesligi analitikalıq usıl menen bildiriledi.

1. Bolımlı forma –a, -e, -y formalı hal feyillerdiń al-, -bil- kómekshi feyilleri menen dizbeklesiwi arqalı ańlatıladı. Mısalı: jaza aladı, oynap biledi, t.b. Qaraqalpaq ádebiyatı klassikleriniń shıǵarmalarında bunday formalar ushıraspaydı.

2. Bolımsızlıq kategoriyası múmkinlik kategoriyasındaǵı al-, bil- kómekshi feyilleriniń bolımsız formada keliwi arqalı bildiriledi. Mısalı:

Zalımǵa shaq kele almadı (J, 33).

Meniń balam ólip ketti dedigine jete almay (K, 1, 72).

Ashlar ala almay orın (Ó, 2, 20).

Birge shıqtım, eńbekleya bilmedim (K, 1, 99).