УМК1 050420 ИГ2

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қ.И. Сəтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті

Машина жасау институты Сызба геометрия жəне графика кафедрасы

С.Д. Ысқақова, У.Т.Қарымсақов, К.Г.Войцеховский

ИНЖЕНЕРЛІК ГРАФИКА 2

Пəннің оқу-əдістемелік кешені (5В042000 – «Сəулет» мамандығы үшін)

Алматы, 2011

3

ҚҰРАСТЫРҒАНДАР: С.Д. Ысқақова, У.Т. Қарымсақов, К.Г.Войцеховский. Инженерлік графика 2. Пəннің оқу-əдістемелік кешені(5B042000 – «Сəулет» мамандығы үшін). – Алматы: Қ.И. Сəтбаев атындағы ҚазҰТУ, 2011, 70б.

Àңдатпа

«Сəулет» мамандығына арналған сызба геометрия пəнінің оқу-əдістемелік кешені несие жүйесімен оқуға қатысты барлық қажетті мағлұматтардан тұрады.

Бұл пəн сəулетшілер үшін тұрақты жұмыстық құралға айналады, сондықтан оқу-əдістемелік кешеніне пəннің оқу бағдарламасы(SYLLABUS), глоссарий, дəрістердің қысқаша конспекті, оқу-əдістемелік материалдар жəне графикалық жұмыстар туралы мағлұматтар, студенттер өз білімін тексеруге арналған сұрақтар мен тапсырмалар, емтихан сұрақтары, ұсынылатын əдебиеттер тізімі, студенттердің оқуы жемісті болуына негізделген қысқаша ұсыныстар енгізілген.

Қорытынды жол (9 кесте, 85 сурет )

Рецензент, т.ғ.к., доцент Наширалиев Ж.Т.

Қазақстан Республикасы білім жəне ғылым министрлігінің2010 жылға бекітілген Типтік оқу бағдарламасы бойынша басылуда

© Қ.И. Сəтбаев атындағы ҚазҰТУ, 2011

4

1. Пəннің оқу бағдарламасы - SYLLABUS. 1.1. Оқытушылар туралы ақпарат:

Ысқақова София Дінисламқызы, т.ғ.к., доцент Қарымсақов Уалихан Төленұлы, т.ғ.к., доцент Войцеховский Казимир Генрихович, доцент

Байланыс телефондары: 257-70-86. 257-72-49

Кафедрада болу уақыты: 715 ауд., уақыты 900 – 1800.

1.2. Пəн туралы ақпарат:

Атауы: Инженерлік графика 2 Кредиттер саны: 3

Жүргізілу орындары: «Сызба геометрия жəне графика» кафедрасы, БОҒ 708-721 аудиториялар.

1-кесте

Оқу жоспарынан алынған көшірме

1.3. Пререквизиттер:

Пəнді меңгеру үшін келесі пəндерді білу қажет: а) математика; б) сызу; в) ақпараттану;

г) сызба геометрия; д) аналитикалық геометрия.

1.4. Постреквизиттер:

«Инженерлік графика 2» пəнін оқығаннан кейін алатын білім мен дағды, техникалық жəне арнайы пəндерді меңгеруге негіз болып табылады:

а) сəулеттік графика; б) сəулеттік жобалау;

в) сəулеттік құрылымдар; г) инженерлік графика 3;

д) компьютерлік графика жəне жобалау.

5

1.5 «Инженерлік графика 2» пəнінің мақсаты мен міндеттері

Бұл пəннің негізі– проекциялау əдісі. Осы əдіспен Монж эпюрі мен аксонометрия салынады, осының негізінде перспектива құрылады, көлеңкелер түсіреді. Перспективада құрылыс пен ландшафт нысандары көлемді, көрнекті

сызба геометрияның проекциялау əдісі сəулетшінің жұмыс құралдарының бірі болып табылады.

1.5.1 «Инженерлік графика 2» пəнін оқыту мақсаты:

қарапайым геометриялық формалардан бастап негізгі сəулеттік құрылымдардың нысандарына (объект) дейін сызбада олардың перспективасын салып, көлеңкелерді түсіру; Пəнді аяқтағаннан кейін студент келесілерді білуі қажет:

-көлеңке салудың теориялық негіздерін;

-аксонометрияда жəне перспективада көлеңкелер салу тəсілдерін;

-перспективаға қатысты позициялық жəне метрикалық есептердің шығару əдістерін;

жасай білу:

-комплекстік сызбада, аксонометрияда жəне перспективада көлеңкелерді

салу;

-сызықтық перспективаны əр түрлі тəсілдермен салу;

-интерьерді перспективада көлеңкелерімен салу;

меңгеру қажет:

-перспективаға қатысты позициялық жəне метрикалық есептердің шығару əдістеріне машық болу;

-сəулеттік жобалаудың, құрылымдаудың қарапайым жұмыстарына машықтану.

6

1.7 Əдебиеттер тізімі

Негізгі əдебиеттер

1.Есмұхан.Ж.М., Есмұханова Ж.Ж. Сызба геометрия . А .2000.

2.Ысқақова С.Д . Рахметова Ш.Т. Инженерлік графикадан есептер минимумы

Сандық белгілері бар проекциялар (оқу құралы) А Қаз ҰТУ 2003 3. Есмұхан Ж.М., Мақышев Е.М. Тік бұрышты аксонометриялық проекциялар. А. КазПТИ, 1986

Қосымша əдебиеттер

7

4.Климухин Д.Г. Начертательная геометрия. М. 1978

5.Короев Ю. И . Начертательная геометрия. М. 1987, 2004

6.Штейнберг А. Я. Методы и инструменты архитектурного проектирования.

Киев, 1977

7.Соловьев С.А. Перспектива. М. 1981, 2002.

8.Войцеховский К.Г., Самаркин Ю.П. Задачник. Построение теней, перспективы.

9.Крылов Н.Н., Лобандиевский П.И., Мэн С.А. Начертательная геометрия.М, 1965

1.8Білімді тексеру жүйесі

3-кесте

Бақылау түрлері бойынша рейтингтік баллдардың бөлінуі

4-кесте «Сызба геометрия» пəні бойынша оқу үрдісінің күнтізбелік кестесі

5-кесте

Студенттердің білімін бағалау

8

1.8 Модульдер мен аралық аттестация(емтихан) бойынша бақылау жүргізуге арналған сұрақтар тізімі

Модуль №1 бойынша бақылау сұрақтары

1Жарық түсіру сəулелерінің бағыты Монж эпюрінде қалай алынады?

2Проекциялар жазықтығына перпендикуляр не параллель орналасқан түзулердің көлеңкелері қалай салынады?

3Проекциялар жазықтығына перпендикуляр не параллель орналасқан шеңберлердің көлеңкелерін салыңыз.

4Құлама жəне өзіндік көлеңке туралы түсінік.

5Конус жəне цилиндрдің көлеңкелерін сызғышсыз салып көріңіз (конус төбесі жоғарыда жəне төменде болуын ескереміз).

6Көлеңке салуда сəулелік қималар тəсілін қолдану орны.

7Айналу беттердің көлеңкелерін салуда жанама конус пен цилиндр əдісін қолдану.

8Көлеңке салуда кері сəулелер əдісі.

9«Шығару шамасымен» көлеңкелер салу əдісі.

10Сфералық жəне конустық қуыстарда құлама көлеңкелерді салу əдістері.

11Дөңгелек тақтаның қырларынан каннелюрлі ұстын (колонна) бетіне түскен көлеңкелерді салыңыз.

12Көлеңке болатын нысанның бөлігі көлеңкенің қандай түрінде екені қалай ажыратылады?

13Аксонометрияда көлеңкелер салу əдісі қандай?

14Кері сəулелер əдісі аксонометрияда қалай қолданылады?

15Аксонометрияда жарықтау сəуле бағыты қалай алынады?

16Конустың көлеңкесін салу реті.

17Конус жəне цилиндрдің көлеңкелерін сызғышсыз салып көріңіз (конус төбесі жоғарыда жəне төменде болуын ескереміз).

18Өзіндік жəне құлама көлеңкелердің шектеу сызықтарының өзара қандай байланысы бар? Сызбада мысал келтіріңіз.

19Айналу беті өзінің «шығару шамасы» қабырға жазықтығында белгілі болғанда өзіндік көлеңке шекарасының кез келген нүктесінің шығару шамасы қалай анықталады?

20Көлеңке салуда горизонталь жəне фронталь қосымша көмекші жазықтықтар қандай жағдайда қолданылады?

21Ортогональ проекциядағы сфераның өзіндік жəне құлама көлеңкелерін салу.

22Конустың өзіндік көлеңкесін екінші проекциясынсыз салу тəсілдері.

23Цилиндрдің өзіндік көлеңкесін екінші проекциясынсыз салу тəсілдері.

24Дөңгелек плитадан колоннаға түсетін көлеңкені салу.

25Жарық сəулесінің екінші аксонометриялық проекциясы дегеніміз не?

9

Модуль №2 бойынша бақылау сұрақтары

1Гомология жəне кеңістіктің өзіндік емес (шексіз алыста) элементтері. Мысал келтіріңіз.

2Түзудің тоғысу нүктелері қалай салынады?

3Түзудің бастапқы нүктелері дегеніміз не?

4Нүкте, түзу, жазық фигураның перспективасы қалай салынады?

5Шеңбердің перспективасы қалай салынады? Оған параллель орналасқан осі беттескен шеңберлердің перспективасы қалай салынады?

6Айналу бөлшектердің перспективасы қалай салынады?

7Көпжақтардың (шартты ғимараттар) перспективасы қалай салынады?

8Сəулетшілер əдісімен перспектива қалай салынады?

9Радиалды əдістің ерекшелігі неде?

10Тор əдісімен перспектива қалай салынады?

11Перспективаны құруда көру бұрышының шамасы план жəне қасбетке қатысты қалай алынады?

12Оптималды көру бұрышы қандай себептермен шектелу керек?

13Интерьер перспективасын салуда көру бұрышының шамасында қандай шектеулер қойылады?

14Беттестірілген биіктіктер əдісін перспективада қалай қолданады?

15Ернеу (карниз), ұстын (колонна) перспективалары қалай салынады?

16Беттестірілген көру нүктесі қандай жағдайда қолданылады?

17Түзу кесінділерін перспективада қалай пропорционал бөлуге болады?

18Шеңберді перспективада тең бөліктерге қалай бөлуге болады?

19Түзу кесіндісінің нақты шамасы перспективада қалай анықталады?

20Зат жазықтығында орналасқан екі қиылысқан түзудің арасындағы бұрыштың нақты шамасы қалай салынады?

21Перспективада координаттар қалай анықталады?

22Зат жазықтығында орналасқан квадраттың перспективасы қалай салынады, егер оның диагоналі перспективада белгілі болса?

23Зат жазықтығында орналасқан квадраттың перспективасы қалай салынады, егер де оның бір қабырғасының перспективасы берілген болса?

24Екі жазықтық қиылысу сызығы перспективада қалай анықталады?

25Түзу мен жазықтықтың қиылысу нүктесі перспективада қалай анықталады?

26Кубтың перспективасы қалай салынады, егер ол зат жазықтығында орналасқан болса жəне оның диагоналі перспективада берілген болса?

27Перспективада көлеңкелерді салуда күннің орналасуы қандай болуы мүмкін? Жарықтау сəулелердің тоғысу нүктелері қалай орналасады?

28Дербес орналасқан түзулердің перспективада көлеңкелері қалай салынады?

29Айналу беттердің перспективада көлеңкелерін салу əдістері.

30Перспективтік масштаб дегеніміз не?

10

Аралық аттестацияға арналған сұрақтар:

1.Конустың көлеңкесін салу реті.

2.Конус жəне цилиндрдің көлеңкелерін сызғышсыз салып көріңіз (конус төбесі жоғарыда жəне төменде болуын ескереміз).

3.Өзіндік жəне құлама көлеңкелердің шектеу сызықтарының өзара қандай байланысы бар? Сызбада мысал келтіріңіз.

4.Айналу беті өзінің «шығару шамасы» қабырға жазықтығында белгілі болғанда өзіндік көлеңке шекарасының кез келген нүктесінің шығару шамасы қалай анықталады?

5.Көлеңке салуда горизонталь жəне фронталь қосымша көмекші жазықтықтар қандай жағдайда қолданылады?

6.Квадрат жəне дөңгелек тақтадан (плита) дөңгелек ұстынға (колонна) құлама көлеңкелері қалай салынады?

7.Дөңгелек ұстынға білікшеден (валик) түсетін көлеңкені салу əдісі.

8.Ашық цилиндр қуыстың (ниша) ішкі бетіне оның жоғарғы ернеуінен түскен көлеңкені салыңыз.

9.Конустық жəне сфералық қуыстарда қосымша фронталь жазықтықтар əдісімен көлеңкелерді салуға бола ма?

10.Сфералық жəне конустық қуыстарда құлама көлеңкелерді салу əдістері.

1.9. Курстың саясаты мен процедурасы

Қымбатты студенттер! Ұсынылған курс сіздерге бұл пəн бойынша біліктіі болуларыңызға əбден лайық. Бірақ сабақты тырнақтап білім жинамай, шабуылмен меңгеремін деген қателеседі. Сіздер үшін ең тиімдісі– барлық сабақтардан қалмай, қажет болса оқытушымен кеңесіп отыру жəне тыңдап, жазып алған дəрістер конспектісін келесі дəрістің алдында оқып шығу. Сабаққа келмеген жағдайда өткен тақырыпты өздік меңгеріп, есептерді, тапсырманы орындау керек.

Міндетті графикалық жұмыстарды(МГЖ) уақытында, 4-кестеге сəйкес мерзімде тапсыруды өздеріңе жөн көреміз. Бұл пəннің барлық əдістері сіздер

тапсырмада не берілгенін, нені анықтаудың, қалай анықталатынын айтып беруге дайын болу керек.

Тапсырманың барлық түрлерін орындамаған студенттер, емтиханға жіберілмейді.

Студент ³ 50% жинаған кезде қорытынды бақылау(емтихан) тапсырылды деп есептеледі. Студент бақылаудың барлық түрлерін орындап, рейтингтік пайыздың қосындысында ³ 50% жинаған кезде қорытынды бақылауға(емтихан) жіберіледі.

11

2. Берілетін материалдың мазмұны.

6-кесте

2.1 Пəннің тақырыптық жобасы

12