3.2. Крандардың электрлік аппараттары.

3.2.1. аппараттардың жіктелінуі және жалпы талаптар.

Электрлік аппараттар қосу процесстерін басқару, айналу жиілігін реттеу, реверстету тежеу, электр қозғалтқыштарын тоқтату және тежеу бөлек механизмдерді тыйу (блокировка)және т.б. үшін жұмыс атқарады. Аппараттардың барлық түрлеріне бірқатар талаптар қойылады, олардың негізгілері болып; жоғарғы сенімділік, құрылғының қарапайымдылығы, ең аз массасы және тұлғалық өлшемдері пайдаланғандақарапайымдылығы мен ықшамдылығы, шапшаң қозғалтқыштығы, пайдалану мерзімінің ұзақтығы және бастапқы құнының онша үлкен еместігі.

Крандардың электрлік жетектерінде екі топтағы аппаратуралар қолданылады: түйіспелі және түйіспесіз. Бірінші топқа коммутациялық аппараттары (рубильниктер, күштік бақылаушылар, түйіспелер, магниттік қысқыштар, магниттік бақылаушылар және т. б.) және қорғау функциясын орындайтын аппараттарды,бақылаушы және дабылдаушылар (балқытылған сақтандырғыштар, автоматтық ажыратқыштары, қорғау және бақылау релелері, аяқты ажыратқыштар және т.б.) мысалға реле, түйіспегіштер, қосқыштар, екі функцияны да атқаруы мүмкін, бірақта екінші топтың аппараттарға жартылай өткізгіштік элементтері пайдаланылған құрылғылар күрделі. Бұл, жиілікті түрлендіргіштер, тұрақты токты түрлендіргіштер, бөлек түрдегі коммутациялық элементтер және т.б. крандық электржетектерінде, тек қана қолданылу мерзімі ұзартқаны және сенімді, жұмыс үшін ғана емес, ол электржабдықтарын күту шығындары мен оған жұмсалатын уақытты айтарлықтай азайтатын болғандықтан жартылай өткізгішті аппараттар көптеп кеңінен қолданыла бастады.

Көптеген аппараттардың таңдалынатын негізгі параметрінежүктемелік жұмыс режимі, қосылу жиілігі, бас және блокирлеуші түйіспелер, тағыда айналадағы ортаның түрі жатады.

3.2.2. Рубильниктер, 500 кВ дейінгі кернеумен, тұрақты және айнымалы токты қосқыш құрылғыларда, оның электр қондырғыларын немесе кейбір бөлімдерін сеть көзінен айырып тастауға мүмкіндік беретін, кіруші аппарат сапасында, қолданылады. Рубильниктер, бір, екі және үш полюсті, орталық немесе қапталдық тұтқалы етіп жасалады.

Ереже бойынша, орталық тұтқышты рубильникпен электр тізбегін коммутациялау, коммутациялық тізбекте ток болмаған кезде жүргізіледі, немесе жүктеме басқа жабық коммутациялаушы аппаратымен ажыратылғаннан кейін. Қажет болған кезде, жүктеме бар кезде тізбектен ажырату да, жетекті тұтқашаның қаптал жағы тұтас қорғанышын қапталдын рубильнигі қолданылады.

3.2.3. Күштік кулачокты бақылаушы.

Күштік кулачокты бақылаушылар, қолмен басқарылатын аппараттар категориясына жатады. Оларды қосқан кезде бірнеше электрлік күштік тізбекті біруақытта қайыра қосу үшін, айналу жиілігін реттеуде, сондай-ақ айнымалы және тұрақты электрқозғалтқыштарының білігінің айналу бағытын өзгертуге арналған. Конструкциясының қарапайымдылығы және жүмыс істеп тұрғанда тоқтап қалмайтындығы және де күрделі коммутациялық құрылғыға салыстырғанда, мүмкін болған тұлғасының кішкентайлығы, желіну төзімділігіне жоғары емес талап етілетін крандық электржетектері үшін бақылаушыларды кеңінен қолданылатындығын анықтап береді.

Кулачок түріндегі бақылаушының негізгі конструкциясы, алюминий және болат корпустарда орнатылатын, кулачоктық білікті коммутациялық элементтердің бірікпесі болып саналады. Білікпен 1 байланысқан (сурет 5) немесе маховикті бұрғанда, кулачоктық шайба 2 бұралады. Шайбада ролик 3 домалайды. Роликтің орыны және жылжымалы 4 және жылжымайтын 5 түйіспелердің хәлі, пішіндік шайбаның радиусына байланысты.

1-білік; 2-кулачоктік шайба; 3-ролик; 4-жылжымалы түйіспе; 5-жылжымайтын түйіспе;

Сурет 5 кулачоктың бақылауышы.

Бақылаушының түйіспелерінің арасындағы доғаны сөндіру үшін, доға сөндіруші камера бар.

3.2.4. Басқару тізбегін және жабдықтауды сирек ьасқаға аударып қосушы аппараттар.

Крандар электр схемаларында кнопкалық басқару, айнымалы және тұрақты токты электромагниттік аппараттарды алыстан басқаруда қолданылады.

Барлығында, бір қосушы және біражыратушы түйіспелі КУ-М түріндегі үштүрлі орындаушы: екі қосушы және бір ажыратушымен және екі ажыратушы КЕ011 түрлі түйіспелер жиі қолданылады. Кнопкалардың түйіспелері, айнымалы токтың кернеуі 500 В болғанда, 5,3 А ток күшіне есептелгенде.

Панелге корпусқа бекітілген бір топ басқару кнопкаларын, кнопкалық станция деп атайды. Электрлік талдар үшінгі кнопклар станциясын аспалы түрде жасалады.

Педалдық ажыратқыштар, басқару тізбегіне, қозғалтқыштың көрсетілген режимін алу мақсатында қосымша қайыра қосу үшін пайдаланылады. Крандарда мынадай басқару ажыратқыштары қолданылады:- бір педальді және нолдіктен басқа бір орынды және нөлдіктен басқа екі орынды; НВ-702 типтегі; ВУ-222 типтегі қолдық жетекті басқару ажыратқыштары.