ekologia wpor

«Биосфера» терминін ғылымға енгізген ғалым

D) Э. Зюсс

«XXI ғасырдың күн тәртібі» қай жылы қабылданды? А) 1992ж.

«Рим клубы» Халықаралық ұйымының негізін салушы және бірінші президенті: В) А.Печчеи

«Тұрақты даму» концепциясы қарастырады: D) Болашақ ұрпақ үшін ресурстың белгілі бөлігін сақтауды

«Тұрақты даму»термині ең алғаш қашан енгізілді?. С) «Біздің ортақ болашағымыз» баяндамасында, 1987 ж

«Экожүйе» терминін алғаш енгізген:

A) А.Тенсли;

«Экология» терминін ұсынған ғалым: B) Э. Геккель

«Экосистемаларды тұрақты пайдалануды сақтау» принципі қай халықаралық форумда ұсынылды?

В) Халықаралық форум (Йоханнесбург қаласында, 2002 жылы)

1-ші кезектегі консументтер қандай организмдер: B) шөпқоректі жануарлар;

2-ші кезектегі консументтер қандай организмдер: D) етпен қоректенетін жануарлар;

Автотрофтылар деп мынадай қасиеттері бар организмдер аталады: A) бейорганикалық қосылыстардан өздері органикалық заттар синтездей алатын;

Адам денсаулығына тікелей немесе жанама әсерін тигізбейтін ластаушы заттардың максималды концентрациясы қалай аталады?ШРК

Адам тіршілігінің ортасын сақтау жағдайында қоғамның белгілі техникалық және әлеуметтік-экономикалық мүмкіншілігінде шаруашылық іс-әрекетіне нақты енгізіле алатын табиғи ресурстар қалай аталады? D) Минералды пайдалы қазбалар

Адамның қатысуымен қалпына келетін табиғи ресурстар:

Е) өсімдіктер мен жануарлар әлемі

Озон тесігінің пайда болу себебі:

С) Фреондардың атмосфераға көп мөлшерде шығарылуы

Атмосферада «парникті газдардың» жиналып қалуына байланысты пайда болған «парник эффектісінің» зардаптары қандай болуы ықтимал: D) Планета көлеміндегі температураның жоғарылауы биосферада жағымсыз өзгерістер туындатады;

Атмосферада кейбір газдардың жиналуына байланысты жылу балансы өзгеруінен, планетаның температурасы жоғарылауы қалай аталады? В) парник эффектісі

Атмосферада парниктегі шыны сияқты әсер ететін, жерге күннің сәулесін тосқауылсыз жіберіп, бірақ жерден тепкен сәулелерді жібермейтін газ қалай аталады? Е) көмірқышқыл газы

Атмосферада шаңның, тұманның, автокөліктің және өндірістің шығарған ластаушы газдарының нәтижесінде ауаның қауіпті ластануы қалай аталады? В) тұмша (смог)

Атмосферадағы қауіпті заттардың концентрациясы қандай өлшем бірлікпен өлшенеді?D) мг/м³

Атмосфералық ауаның сапасын нормалау әдісінің бірі болып ... саналады D) ШРД

Атмосфераның қай қабатында озон қабаты орналасқан? В) стратосферада

Атмосфераның электрленуі, жердің магнит өрісі ... ресурсқа жатады:

В) планетарлық

Ауадағы қауіпті заттардың максималды бір жолдық концентрациясы қандай уақыт аралығына тағайындалады?А) 20 мин

Ауаның құрамында … болады

В) 20-21 О₂, 78 N₂, 1-2 инертті газдар

Аутэкология нені зерттейді:

А) Қоршаған орта температурасының жеке бір организмнің зат алмасу қарқынына әсерін;

Ауыз судың сапасын қандай топ көрсеткіштері сипаттайды?

1. органолептикалық, физико-химиялық, бактериологиялық

Ауыл шаруашылығында зиянкестерге қарсы жиі қолданылатын пестицидтер келесі жылы олардың көбеюіне әкеледі. Бұл немен байланысты?

D) Заманауи пестицидтер зиянкестер арасында мутация санын көбейтуде және ол удың әсер етпеуіне әкеледі

Ауырлық күшінің әсерінен суда ірі дисперсті бөлшектердің тұнбаға түсуі … деп аталады :B)седиментация

Аэротенкте ағынды суларды қандай әдіспен тазартады?

D) биологиялық

Бактериялар мен саңырауқұлақтар биоценозда қандай функционалдық топқа жатады?

B) редуценттерге;

Бақылау объектісі өлшемі он шақырым жоғарлауы, мониторингке байланысты:

B) Жергілікті

Белгілі объектінің (агрегаттың, кәсіпорынның т.б.) табиғи ортаға тигізетін әсерін бағалайтын құжат

А) Экологиялық паспорт

Бентос – бұл …

C)су қоймасының түбінде өмір сүретін организмдер жиынтығы

Берілген организациялардың қайсысы экологиялық болып табылады?

А) Гринпис

Биосфера — бұл ... B) Тірі организмдердің өмір сүру ортасы

Биосфераны зерттеумен шұғылданатын негізінен экология ғылымының мынадай саласы:

D) ғаламдық экология;

Биосфераны толық зерттейтін кешенді ғылыми пәнді белгілеу үшін 1977 жылы «ғаламдық экология» терминін ғылымға енгізген:

А) М.И.Будыко

Биосфераның тірі ағзаларының энергетикалық функциясы :

В) Күн энергиясының продуценттерінің аккумуляциясында

Биосфераның тірі затының энергетикалық қызметінің нәтижесінде пайда болған қандай заттарды адам өзінің шаруашылық іс-әрекетінде энергия көзі ретінде пайдалана алады:

B) көмір және мұнай;

Биосфераның тұрақтылығын қамтамасыз етуші негізгі фактор:

A) Биологиялық әралуандылық;

Биоценоз бен биотоптың жиынтығы қалай аталады:

B) биогеоценоз;

Биоценоз дегеніміз – бұл:

D) экожүйедегі барлық тірі организмдер бірлестігі;

Биоценоздардың белгілі бір территорияда кезектесіп алмасуы қалай аталады:

B) экологиялық сукцессия; .

Бір түрдің қоректік қалдығымен екінші организм қоректене отырып, оған ешбір зиян келтірмейтін қарым-қатынастың түрі ...... деп аталады. B) Паразитизм

БҰҰ Бас Ассамблеясы бүкіләлемдік табиғат хартиясын қай жылы қабылдады?В) 1980 ж.

БҰҰ-ның қоршаған орта және тұрақты даму бойынша конференциясы 1992ж. қай қалада өтті?С) Рио де Жанейро

Газ тәрізді ластағыштардан шығатын газдарды тазарту ... әдісімен іске асады B) Седиментация

Гидросфераға фосфор және азот элементтерінің артық мөлшерде түсуі …. алып келеді В) су қоймаларының втрофикациясына

Детрит деген не?

D) өсімдіктер мен жануарлардың өлі қалдықтары;

Дисперсті және коллоидты жүйелердегі бөлшектердің ірі агрегат түзіп, бірігуі … деп аталады

C)коагуляция

Егер ... салқындату қабілеті болмағанда, жердің температурасы 30-40 °С-қа көтерілер еді:

С) Өсімдік жамылғысының 

Екінші реттік өнімділік – бұл :

В) уақыт бірлігінде консументтер құраған биомасса

Ең құнарлы топырақтар:D)Қара топырақ

Ерекше қорғалатын табиғи территориялар қатарына не жатады:

D)мемлекеттік қорықтар;

Әлемдік мұхит сулары қандай табиғи ресурстар қатарына жатады?

B)сарқылмайтын (таусылмайтын);

Жабысқақ балық акуланың денесіне жабысып алып, акуламен бірге жүзіп жүреді және оның олжасының қалдықтарымен қоректенеді. Дегенмен акулаға бұдан келер-кетер пайда не зиян жоқ. Түр аралық қатынастың осындай түрі қалай аталады? B) комменсализм;

Жануарлар биоценозда қандай функционалдық топқа жатады?

D) консументтерге;

Жер бетін ультракүлгін сәулелерден … қабаты қорғайды:D) озон

Жер бетінде ашаршылық, жұмыссыздық және кедейшіліктің орын алу аспектісін тұрақты дамудың қай аспектісіне жатқызуға болады?С) әлеуметтік аспект

Жер учаскілерін қауіпсіз жағдайға келтіруге, бұзылған территорияны қалпына келтіруге арналған шаралардың жиынтығы қалай аталады?С) рекультивация

Жердегі ең алғашқы тірі организмдер тек қана сулы ортада пайда бола алды, себебі атмосферада:

D) озон қабаты болмаған;

Киот хаттамасында ... қарастырылған

A) Қала сыртына өнеркәсіп орындарын шығару

Қадағалау масштабының ұлғаюы мың шаршы шақырым мониторингта көрсетіледі:A) Аймақтық

Қазақстан Республикасының территориясында қанша мемлекеттік қорық орналасқан:C) 9;

Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі қашан қабылданды?D) 2007ж.

Қай жылы Қазақстан Республикасының тұрақты дамуға өту концепциясы қабылдады?

Е) 2006 ж.

Қалалардың өсуі және дамуы, ауылдық жердің қалаға айналуы, халықтың ауылдан қалаға миграциясы, қоғам өміріндегі қалалардың ролінің өсуі қалай аталады?В) урбанизация

Қалпына келмейтін ресурстар:

В) кен байлықтар

Қар ерігіннен, нөсер жаңбыр жауғаннан пайда болатын ағынды сулар қай категорияға жатады?

В) атмосфералық

Қоректік тізбек – бұл:

D) Тағамның потенциалдық энергиясының оның құраушысы арқылы ағзалар қатарына тасымалдануы

Қоректік тізбектегі әрбір звеноның орны :А) трофикалық деңгей

Қоршаған орта проблемалары бойынша бірінші халықаралық конференция болды:С) Стокгольмде

Қоршаған ортаны қорғау жөнінде бірінші халықаралық конференция Стокгольмде қай жылы өтті?

В) 1972 ж.

Қоршаған ортаны қорғау саласындағы негізгі Заң болып табылады

D) ҚР-ң «Экологиялық сақтандыру» заңы

Қоршаған ортаның радиациялық ластануының себебі:

D) Жер қойнауынан құрамында уран бар рудаларды өндіру;

Қоршаған ортаның химиялық ластануының нәтижесінде бақыланады:

E)табиғи жүйелердің деградациясы

Қоршаған табиғи ортаға әсер ететін кез келген жобаны іске асырғанда бұл процедура міндетті түрде қажет:

B) Экологиялық сараптама

Қызыл кітап беретін мәліметтері мыналар туралы:

1. тірі организмдердің сирек түрлері

Қышқыл жаңбырлар атмосфералық ауаның негізінен қандай газдармен антропогенді ластануы себебінен болады?

А) күкірт диоксиді және азот оксидтері

Қышқыл жаңбырлардың түсуі мынадай себептермен байланыстырылады:

D) өндірістің атмосфераға күкірт және азот тотықтарын шығаруымен;

Мемлекеттік қорық дегеніміз:

C) табиғи кешендерді сақтап қалу мақсатында шаруашылық әрекеттерден шығарылып тасталған ерекше қорғалатын табиғи территория;

Негізгі парникті газға қандай газ жатады: С) көмірқышқыл газы

Озон қабатын қорғау жөнінде Вена конвенциясына қол қойылды:

D) 1985 ж.

Озон қабатындағы озон … әсерінен бұзылады:А) хлор молекуласы

Озон қабатының жұқаруы мен оның өсуі арасында тікелей байланысы бар: С) онкологиялық аурулар

Озон қабатының ыдырауының нәтижесі қандай болуы ықтимал:

A) биологиялық әралуандылық кемиді;

Озондау-бұл …

A) биологиялық әралуандылық кемиді;

Орта тәуліктік ШРК_о.т. қандай уақыт аралығына тағайындалады?Е) 24 сағ

Осы күнгі қала экожүйесінің ең маңызды бөлігі :

E) екпе ағаштар мен бұталар.

Өндірістік кәсіпорындар үшін қанша кластық санитарлақ қорғау белдемі бар?D) 5

Өндірістік кәсіпорындар үшін қанша қауіптілік қатегориясы (ӨҚК) тағайындалады? В) 4

Өндірістік экология – бұл ... зерттейтін қолданбалы ғылыми пән.

А) Әртүрлі өндіріс салаларының адам денсаулығына тигізетін әсерін

Өндірістің қандай қауіптілік категориясы қоршаған орта үшін аз қауіпті?D) төртінші

Өсімдіктердің планетарлық (жер шары көлеміндегі) ролі қандай:

B) күн энергиясын аккумуляциялаушы алғашқы буын;

Планетаның озон шымылдығын ыдырататын негізгі агенттердің бірі:

D) фреондар;

Популяциялардың құрылымы мен санын зерттейтін сала:

С) Демэкология;

Санитарлы гигиеналық классификациясы бойынша атмосфералық ауадағы әрбір ластаушы зат үшін қандай қандай шарт орындалуы қажет?

В) С_i/ШРК_i ≤ 1

Синэкология нені зерттейді:

A) Климаттық факторлардың орман бірлестіктерінің түр құрамына әсерін;

Сөйлемді жалғастырыңыз: Ластағыштың максималды мөлшерінің қоршаған ортаға түсуі оның экологиялық сапасын өзгертпейді, оны ... деп атаймыз

А) Шекті рауалы концентрация

Стенобионттарға қандай организмдер жатады:

B) барлық экологиялық факторлар бойынша толеранттылық ауқымы тар организмдер;

Су қоймаларының эвтрофикациялануы суда … мөлшерінің жоғарылауына алып келеді :B)азот пен фосфор

Сулы ортадағы зиянды заттардың концентрациясы қандай өлшем бірлігімен өлшенеді?В) кг/м²

Табиғатты қорғау дегеніміз – бұл:

C) биосфера компоненттерінің өзгеруіне жол бермейтін, табиғи ресурстарды үнемді пайдалануға және олардың қалпына келуінің неғұрлым ұтымды режимін қамтамасыз етуге бағытталған шаралар жүйесі;

Табиғи ресурстардың сарқылатын және сарқылмайтын болып жіктелуі қандай классификация:

D) экологиялық

Тіршіліктің атмосфераның жоғарғы, 23-25 км қабаттарында таралуын мынадай факторлар шектейді:

C) қысқа толқынды ультракүлгін сәулелердің болуы;

Топырақ ... ресурстарына жатады:

D) салыстырмалы қалпына келетін

Топырақ мониторингі-бұл:

B) Топырақ күйін бағалау, болжау, қадағалау жүйесі

Топырақтағы ластаушы заттардың детоксикациясы келесілердің көмегімен жүреді:

А) Микроорганизмдердің

Топырақтық ауыр металдармен ластану көзі мыналар :

В) Металл өңдеу өндірісінің қалдықтары, өндірістік қоқыс, отын жағу өнімі, автомобильден шығатын ластаушы газдар, ауыл шаруашылығын химияландыру құралдары

Топырақтың түзілу процесіне қатысатын биотикалық факторлар:

D)әртүрлі тірі организмдер;

Топырақтың химиялық ластануы дегеніміз:

D)әртүрлі тірі организмдер;

Төменде келтірілген бірлестіктердің қайсысы ең минималды биомассамен ерекшеленеді:С) тундра

Төменде келтірілгендердің қайсысы ғаламдық экологиялық проблемалар қатарына жатады:

E) парник эффектісі.

Төменде келтірілгендердің қайсысы ғаламдық экологиялық проблемалар қатарына жатады:

C) биологиялық алуантүрліліктің кемуі;

Төменде келтірілгендердің қайсысы ғаламдық экологиялық проблемалар қатарына жатады:

A) қышқыл жаңбырлар;

Төменде келтірілгендердің қайсысы детриттік қоректік тізбекке жатады?

E) қураған жапырақ→ жауын құрты → топырақ бактериялары.

Төменде келтірілгендердің қайсысы продуцентке жатады:D) шөп;

Төменде келтірілгендердің қайсысы редуценттерге жатады:

E) бактериялар.

Төменде келтірілгендердің қайсысын ормандық экожүйенің биотикалық факторларына жатқызуға болады?

Е) шөптесін және бұта тәріздес өсімдіктер

Трансшекаралық ластану – бұл

B) Бір аймақтың шекарасында пайда болып, зардаптары басқа аймақта байқалатын ластану

Түтін деген не?

А) ұсақ қатты бөлшектері бар аэрозоль

Тұрақты даму концепциясы қашан БҰҰ–ның ресми түрдегі позициясы болып қабылданды:

D) 1992ж. Рио-де-Жанейродағы қоршаған орта мен даму туралы БҰҰ конференциясында

Тұрақты даму мақсатына жетудің, қолданылатын шаралардың тиімділігінің және қойылған мақсаттарға жету деңгейінің көрсеткіштері (критерийлері) қалай аталады?

В) тұрақты даму индикаторы

Тұрақты даму стратегиясы қай конференцияда қабылданды?

А) Қоршаған орта және тұрақты даму бойынша БҰҰ конферециясында (Бразилия, 1992 жыл)

Тұрақты дамуды қалай түсінесіз?

D) қазіргі уақыттың қажеттілігін қамтамасыз ете отырып, келесі ұрпақтардың өзінің қажеттіліктерін қамтамасыз етуіне қауіп туғызбайтындай даму

Тұрақты дамудың әлемдік бағдарламасы қашан қабылданды?

В) 2000 ж.

Урбаэкология нені зерттейді:

D) қалалық экожүйелерді;

Фосфор және күкірт топыраққа түседі:

А) Тау жыныстарының бұзылуы нәтижесінде

ХХІ ғасырдағы адамзаттық ғаламдық проблемаларын қандай құжат қарастырады және іс-әрекеттің бағдарламасы болып табылады?

А) ХХІ ғасырға күн тәртібі

ШРШ мөлшерінде атмосфераға қауіпті заттар шығарылғанда, ауаның ластану деңгейі қандай болады?

С) ШРК _м.б.ж.-тан аз

ШРШ нормативі қандай мерзімге тағайындалады?D) 5жыл

Шығатын газдарды шаңнан циклонда тазарту келесі принциппен іске асырылады B) Электромагниттік

Эврибионттарға қандай организмдер жатады:

C) негізгі факторлардың көпшілігі бойынша толеранттылық ауқымы кең;

Экожүйедегі бірінші реттік өнімділікті түзеді:В) продуценттер

Экожүйелердегі ауыр металдардың негізгі табиғи көздеріне жатады:

В) тау жыныстары және олардың желдетілу өнімдері

Экожүйенің дамуының кемеліне жеткен және біршама тұрақты сатысы қалай деп аталады :

C) климакс;

Экология ғылымының «демэкология» деп аталатын бөлімі мынадай мәселені зерттейді:

A) популяция критерийлері мен популяциялардың негізгі сипаттамаларын;

Экология нені зерттейді?

D) Организмдердің бір-бірімен және қоршаған ортамен байланысын

Экологиялық қуыс дегеніміз - бұл:

C) организмнің қоршаған орта жағдайларына қояр талаптарының жиынтығы;

Экологиялық мониторинг дегеніміз, бұл:

A) Қоршаған ортаның ахуалын үздіксіз бақылау;

Экологиялық нормативтердің негізгі түрлерін көрсетіңіз

1. Халықаралық шарттар

Экосистемалардың құрылысын, қызметі мен дамуын зерттейтін сала:

D) демэкология;

Энергия көздерінің қайсысы экологиялық тұрғыдан алғанда ең қауіпсіз болып есептеледі?

C)теңіз толқындарының энергиясы;

Энергия көздерінің қайсысы экологиялық тұрғыдан алғанда ең таза болып есептеледі?

D) жел энергиясын пайдалану;

Энергия көздерінің қайсысын пайдалану экологиялық тұрғыдан алғанда қауіпті болып есептеледі?

A) жылу электр станцияларын пайдалану;

Ю.Либихтың минимум заңының мәні: С) Экологиялық факторлар кешеніндегі минималды мөлшердегі фактор тірі ағзаға көбірек әсер етеді