- •1 Бөлім. Экономикалық теория ғылым ретінде.
- •1Тақырып. Экономикалық теория пәні мен әдістері.
- •Экономикалық теорияның даму кезеңдері төмендегідей бөлінеді.
- •Экономикалық теорияның зерттеу әдістері
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Қоғамдық өндірістің құрылымы
- •Ұдайы өндірістің типтері
- •Ұлғаймалы өндірістің түрлері:
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Бақылау сұрақтары
- •3 Тақырып. Экономикалық жүйелердің түрлері
- •Дәстүрлі экономиканық жүйенің сипаттамасы:
- •Әкімшілік - әміршілік экономиканың жүйенің сипаттамасы:
- •Таза нарықтық экономикалық жүйенің сипаттамасы:
- •Аралас экономикалық жүйенің сипаттамасы:
- •Нарықтық экономикаға өтудің Қазақстан республикасындағы басты міндеттері мыналар:
- •Қазақстан республикасының нарықтық экономикаға өтуінің ерекшеліктері:
- •Қазақстан республикасында экономиканы құрылымдық тұрғыдан қайта құру мәселелері.
- •«Қазақстан –2030» стратегиясы»
- •Ұзақ мерзімді жеті басымдық:
- •Экономиканы реформалауда меншіктің орны
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Меншік субъектісі меншік объектісі
- •Жекешелендірудің тәсілдері
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Бақылау сұрақтары
- •5 Тақырып Қоғамдық шаруашылықтың түрлері.Тауарлы шаруашылық.
- •Натуралды және тауарлы шаруашылық сипаттамасы
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Бақылау сұрақтары
- •6 Тақырып. Нарық шаруашылықтың жалпы сипаттамасы.
- •Нарықтық жүйенің негізгі белгілірі мыналар:
- •Артықшылығы
- •Кемшіліктері
- •Құрылымы жағынан нарықты мынадый критерилерге бөлуге болады:
- •Нарықтың құрылымдық түрлеріне байланысты. Тауарлар мен қызметтер нарығы
- •Қаржы нарығы
- •Нарық үлгілерінің сипаты
- •Шоғырланудың бағыттары
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Бақылау сұрақтары
- •7 Тақырып. Сұраныс пен ұсыныс теориясының негіздері.
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Кәсіпкерлікке қажет экономикалық, әлеуметтік және праволық жағдайлар
- •Кәсіпорындардың негізгі формалары
- •Кәсіпкерлік істің элементтері
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Бақылау сұрақтары
- •9 Тақырып. Капиталдың айналымы.
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Бақылау сұрақтары
- •10 Тақырып. Кәсіпорынның шығындары мен табысТаРы.
- •Өндіріс шығындарының классификациясы
- •Шығындарды есепке алу тәсілдері бойынша:
- •Бухгалтерлік шығындар
- •Экономикалық шығындар
- •Өндірілген өнім көлемінің өзгеруіне байланысты:
- •4 Өндірістің тиімділігін және табыстылығын анықтайтын шығындар:
- •Орташа өнім (ар) – көрсеткіш жалпы өнімді (q) өзгермелі фактордың санына бөлумен анықталады:
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Бақылау сұрақтары
- •11 Тақырып. Өндіріс факторлар нарығы жӘне факторлық табыстардың қалыптасуы.
- •Өндіріс факторлар нарығы
- •Еңбек нарығы
- •Жер нарығы
- •Нақты тәжірибеде жалақының әр түрлі формалары кездеседі.
- •Мерзімдік
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Мұнда а – амортизациялық жарнаның сомасы.
- •Жиынтық сұранысқа (ад) әсерін тигізетін факторлар
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Негізгі терминдер мен түсініктер
- •Фрикциондық жұмыссыздық
- •Бақылау сұрақтары
- •14 Тақырып. Экономиканың циклдық дамуы жӘне экономикалық Өсу.
- •Тоқырау фазасының сипаттамасы:
- •Жандану фазасының сипаттамасы:
- •Өрлеу фазасының сипаттамасы:
- •Циклдардың себептерін зерттеген басты бағыттар
- •Мемлекеттің дағдарысқа қарсы қолданылатын құралдары
- •Экономикалық циклдардың типтері
- •Экономикалық өсудің типтері
- •Интенсивті
- •Экстенсивті
- •Экономикалық өсудің факторлары:
- •Экономикалық өсуге жету барысында қойылған міндеттер:
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Ақша түрлеріне байланысты айналыс жүйесі екі типке бөлінеді:
- •Несие функциялары:
- •Несиенің түрлері
- •Несиелік жүйенің незізгі элементтері:
- •Банктердің функциялары:
- •Қазақстан республикасы Ұлттық банкінің қызметтері мен міндеттері:
- •Екінші дәрежедегі банктердің қызметтері:
- •Мемлекеттің ақша-несие саясатының мақсаттары:
- •Мемлекеттің ақша-несие саясатының құралдары:
- •Несиелік белсенділікті басқару
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Каржы негізінде төрт қызмет атқарады:
- •Мемлекеттік бюджеттің төлемдері:
- •Салық жүйесінің принциптері:
- •Салық сипаты тұрғысынан:
- •Негізігі түсініктер мен терминдер
- •Бақылау сұрақтары
- •17 Тақырып.Мемлекеттің сыртқы экономикалық
- •Мемлекеттің сыртқы сауда саясаты екі типте жүргізіледі.
- •Сыртқы сауда саясатының салыстырмалы сипаттамасы.
- •Халықаралық экономикалық интеграция
- •Қазақстанның дүниежүзілік шаруашылыққа интеграциялау бағыттары.
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Бақылау сұрақтары
- •Негізгі түсініктер мен терминдер
- •Абстрактылы еңбек - тауар айырбасы кезінде көрінетін жалпы адам
- •Ең төмен жалақы - мемлекеттің ресми белгілеген еңбек (минималды) ақысының ең төмені деңгейі.
- •Тақырып 1. Жалпы экономика теория пәні, оның әдістемелік негізі (1кредит-сағат)
- •(1Кредит-сағат).
- •(1Кредит-сағат).
- •Арасындағы айырмашылықтар.
- •Студенттердің өзіндік жұмысына арналған тақырыптар жинағы.
- •Студентің өзіндік жұмысты ұйымдастыру туралы нұсқаулар
- •7. Негізгі әдебиеттер
- •Қосымша әдебиеттер:
- •8. Курстың саясаты.
- •9.Білімді бағалау ақпараты.
- •Пән бойынша білімді бағалау кестесі.
- •Студенттердің білімдерін емтиханда бағалау
- •Студенттердің білімін бағалау шкаласы.
Мұнда а – амортизациялық жарнаның сомасы.
ТҰӨ-нің бік компоненті бизнеске салынатын жанама салықтар экономикалық ресурстардың ағымдағы үлесін көрсетпейді, сондықтан жанама салықтың көлемі ұлттық табысты ҰТ есептегенде ТҰӨ-нің ақшалай көлемінен алынады.
ҰТ = ТҰӨ - ж.с.
Мұнда: ж.с. – жанама салықтар.
Жеке табыс ЖТ халықтың жеке тұтынуына түсетін ақшаның санын және осы жағдайдың ҰТ-тың қозғалысында орын алатын қайта бөлу процестерін көрсетеді. Жеке табысты есептегенде ҰТ-тан корпорациялардың пайдасына салынатын салықтар, олардың бөлінбей қалған пайдасы, әлеуметтік сақтандыру жарналарының көлемі алынып тасталады, трансферттік төлемдер қосылады.
ЖТ = ҰТ – С+Т
мұнда: С - корпорациялардың пайдасына салынатын салықтар, бөлінбей қалған пайдасы, әлеуметтік сақтандыру жарналарының көлемі;
Т - трансферттік төлемдер.
Қолда қалған табыс адамдардың жұмсай алатын табыстарын сипаттау үшін қолданылады, осыны есептеу үшін жеке табыстан халық төлейтін салықтардың жалпы көлемі алып тастайды. Қолда қалған табыс - тұрғындардың билігінде болатын табыс.
Макроэкономикалық тепе-теңдік - жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныстың тепе-теңдік көрінісі. Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныстың сызықтарының қиылысуының мағынасы – бұл баға дәрежесінің теңдігі мен ұлттық өндірістің тепе - теңдігі.
12.1. график. Макроэкономикалық тепе-теңдік.
Р
АD
Ре
АS
Qе Q |
|
Мұнда, Р - бағаның жалпы дәрежесі, Q - тауардың жалпы көлемі, Ре - баға дәрежесінің тепе-теңдігі, Qе - өндіріс көлемінің тепе-теңдігі.
|
Жиынтық сұраныс(АД) – бұл қоғамдағы үй шаруашылықтарының, кәсіпорындардың және үкіметтің берілген баға деңгейінде жалпы өндірілген тауарлар мен қызметтерді сатып алу қажеттілігінің көрінісі. Ұлттық есептер жүйесі бойынша тауарлар мен көрсетілген қызметтерге сұраныс төрт жақтан қойылады: тұтыну, инвестициялар, мемлекет, таза экспорт. Экономиканың жабық және ашық түрлеріне болатынын ескерген жоқ. Жабық экономикада сыртқы экономикалық қызметті қарастырмайды және тек ішкі мүмкіншіліктерге есептеледі. Жиынтық сұраныс тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің жалпы санына мемлекет резиденттерінің жағынан түскен сұраныс ретінде анықталады. Графикалық түрде жиынтық сұраныс қисығының еңісі кері тәуелділікті болады. Экономикада ақшаның құнсыздануы басталса бағаның артқан кезінде өнімге деген сұраныс азаяды.
Ашық экономикада жиынтық сұраныс өз қатарына таза экспортты да қосады, яғни сыртқы сауда немесе өнімді кіргізу және шығару сияқты құбылыстар болады. Бұл жерде келесі құбылысты ескеру қажет: егер шетелдік өнімдерге қарағанда отандық тауарлардың ішкі бағасы артатын болса, онда импорттық операциялар артады. Жиынтық сұраныс қалыптасуына маңызды рөлді мемлекет атқарады.
12.2. график. Жиынтық сұраныстың қисығы.
Р
Р1 АD2
Р2 АD1 АD
Q1 Q2 ЖҰӨ |
Жиынтық сұранысқа бағалы және бағасыз факторлар әсерін тигізеді. Бағалы факторлардың әсері жиынтық сұраныс көлемінің өзгеруіне әкеледі және сызықтың өз бойымен жылжиды. Бағасыз факторлардың әсері жиынтық сұраныс қисығының оңға (АД2 - өсуі) немесе солға (АД - азаюы) жылжуына әкеледі.
|