7. Юклык алмашлыкларын ничек кулланабыз? Как употребляем отрицательные местоимения?

How to use negative pronouns?

+34. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

Гаиләбездә беркем дә алманча сөйләшми. В нашей семье никто не разговаривает по–немецки. Noone speaks German in our family.

Якшәмбе көнне без беркая да бармадык, өйдә булдык. В воскресенье мы никуда не ходили, были дома. On Sunday we went nowhere, we stayed at home.

Ул бу кеше турында бернәрсә дә белми. Он ничего не знает об этом человеке. He knows nothing about this person.

Ул безнең белән беркайчан да очрашмады. Он никогда не встречался с нами. He has never met with us.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

Беркем (һичкем), бернәрсә (һичнәрсә), бернинди (һичнинди), берничек (һичничек), беркая (һичкая), беркайда (һичкайда), беркайчан (һичкайчан) – юклык алмашлыклары – отрицательные местоимения- negative pronouns.

Бер + сорау алмашлыгы- вопросительное мест., һич +сорау алмашлыгы- вопросительное мест.

Бер + interrogative pronoun, һич + interrogative pronoun

35.Укыгыз. Прочитайте. Read.

Мин беркайчан да Кытайда булмадым. Якшәмбе көнне ул беркая да бармады. Кичә концертта без танышларыбыздан беркемне дә очратмадык. Бу китап турында һичкем белми. Дәрестә укытучы аңа һичнинди сорау бирмәде. Супермаркетта алар бернәрсә дә алмадылар.

ИГЪТИБАР ИТЕГЕЗ!

Юклык алмашлыклары инкяр формадагы фигыльләр белән генә кулланылалар: беркая бармады; бернәрсә күрмәде; беркайчан булмады; беркем белми.

. Отрицательные местоимения употребляются с глаголами в отрицательной форме. Negative pronouns are used with verbs in negative form:

36. Дөрес әйтегез. Скажите правильно. Say it correctly.

Җәен Айсылу беркая да ............ (барырга). Бүген ул һичкем белән ............ (сөйләшергә). Бүген укытучы беркемне дә ............... (сорарга). Бу сорауга без берничек тә ......... (җавап бирергә). Мин аңа бернәрсә турында да .................. (сөйләргә). Хәзер алар бернәрсә дә ...................... (язарга). Әнием беркайчан да чит илдә ............... (булырга).

37. Диалогларны тулыландырыгыз. Дополните диалоги. Complete the dialogues.

- ........................................?

- Беркем дә юк.

*********

- ...........................?

- Бернәрсә дә алмадым.

**********

- ...........................

- Беркайчан да булмадым.

*********

- ..................................?

- Беркая да бармыйм.

38. Рифмалап сүзләр куегыз һәм диалогны укыгыз. Прочитайте диалог, используя в рифму слова. Read the dialogue using rhyming words.

- Фәрит нишли?

- Укый.

- Рәшит нишли?

- ...................

- Хәмит нишли?

-....................

39. Хәзерге эш турында дөрес әйтегез. Скажите правильно о настоящем действии.

Мин кибеткә (барырга). Син өйгә (кайтырга). Ул безгә (килергә). Без Мәскәүгә (китәргә). Сез мәктәптә (укырга). Алар театрда (эшләргә). чыгарга).

40. Дөрес языгыз. Напишите правильно. Write it correctly.

ә яки а

с…г….ть

м…гълүм…т

д…р…с

һ яки х

шә…әр

…әзер

…ичкем

41. Дөрес җавапны табыгыз. Найдите правильный ответ. Find the correct answer.

Мин татар теле.......... өйрәнәм.

1) –не 2) – н 3) – ндә

Без татар теле......... сөләшәбез.

1) – ндә 2) - нә 3) – дә

Дустымның әни........... тәрбияче.

1) - е 2) – се 3) – сы

Без татар театры........ булдык.

1) –да 2) – на 3) – нда

Җәен алар Санкт-Петербург....... бардылар.

1)- га 2) – ка 3) - та

42. Сүзләрнең антонимнарын языгыз. Напишите антонимы слов. Write antonyms of the words.

Бар – ..............., яхшы – ..............., исәнмесез – ..................., әби – .........., әни - ............, ир – ..........., кыш – .............

+43. ”Әни” сүзе”шигырен тыңлагыз һәм ятлагыз. Прослушайте стихотворение “Слово “мама”и выучите наизусть. Listen to the poem “The word “Mom” and learn it by heart.

“Әни” сүзе

“Әни” диеп язып куйдым

Яңа яуган ак карга.

Таптамагыз!

Һич ярамый

“Әни” сүзен таптарга.

З. Туфайлова

СҮЗЛЕКЧӘ.СЛОВАРИК. VOCABULARY

.аннары – потом-then

аңла-рга –понимать-to understand

аралаш-ырга – общаться-to communicate

аркылы- через- through

аша- через - through

әрмән – армянин, армянка- Armenian

башка-кроме-beside, except

башта –сначала-firstly, initially

беркайда – нигде- nowhere

беркайчан – никогда- never

беркая- никуда- nowhere

беркем – никто- noone

бернәрсә - ничто- nothing

берничек-никак- no way

бирем – задание-assignment

бирле – с - since

гына/генә - только -

дөрес – правильно- right, correct

җәен – летом- in summer

кагыйдә – правило- rule

кайбер –некоторый- some

кадәр- до- before

кебек - как

кулланырга- использовать – to use

күнегү – упражнение-exercise

кышын – зимой-in winter

мәгълүмат – информация- information

милләт –национальность- nationality

очраш-ырга –встречаться- to meet

очрат-ырга – to meet

өйрән-ергә – изучать-to learn

өчен – для, за

саен – каждый- each

соң – после- after

тагын –ещё- again

телә-ргә – желать-to want

төрле –разный-different, diverse

турында- о, об- about

тырышырга –стараться-to try

хаклы – прав- right

хәтерлә-ргә – помнить-to remember

ҮЗ-ҮЗЕГЕЗНЕ ТИКШЕРЕГЕЗ! ПРОВЕРЬТЕ СЕБЯ! CHECK YOURSELF!

+1. Сүзләрне тыңлагыз. Кайсы сүзне ишетәсез, шуны билгеләгез. Прослушайте слова и отметьте те, которые слышите. Listen to the words. Tick off the word you hear.

тел төн

дөрес дәрес

чит җит

җәй чәй

соң сум

+2. Дикторның сорауларын тыңлагыз һәм пауза вакытында җавап бирегез. Прослушайте вопросы диктора и ответьте на них в паузу. Listem to the questions on the recording and answer in pauses.

• Син нинди телләрдә сөйләшәсең?

• ........................................

• Син инглизчә беләсеңме?

• ...........................................

• Синеңчә, иң матур тел нинди?

• ..................................................

• Татар теле дәресендә син нишлисең?

• ................................................

3. Җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения. Complete the sentences.

Мин әбием өчен ...................... Без дустым белән компьютерлар турында ..................... Дәрескә кадәр алар ....................... Яздан соң .................................. Дусларым атна саен .............................. Җомгадан соң ................................ Кыштан бирле ............................ Алардан башка ........................... Балалар юл аша ................

4. Сүзләр белән җөмләләр төзегез. Составьте предложения со словами. Make up sentences with the words.

Беркем, беркайчан, беркая, аралашырга, өйрәнергә, кабатларга, белергә.

5.Дөрес әйтегез. Скажите правильно. Say it correctly.

Татарлар һәм рус……, төрек…… һәм үзбәк……., әрмән….. һәм азәрбайҗан……, япон…… һәм кытай……., француз……. Һәм алман…….

6. Җөмләләргә сораулар куегыз. Make up questions to the sentences.

………………………….? Мин татар телен өйрәнәм.

………………………….? Мин Мәскәүдә яшим.

…………………………..? Мин өч тел беләм.

…………………………..? Мин тарих белән кызыксынам.

……………………………? Дусларым Казанда, Екатеринбургта, Владивостокта яшиләр.

7. Дөрес җавапны табыгыз. Найдите правильный ответ. Find the correct answer.

Мин татар теле...... өйрәнәм.

1) –не 2) – н 3) – ндә

Дустым Псков шәһәре......... яши.

1) – ндә 2) - нда 3) – дә

Ул Татарстан…. тарихы белән кызыксына.

1) - нең 2) – ны 3) – ның

Алар берничә тел........ сөйләшәләр.

1) –ләрдә 2) – дә 3) – ндә

8. Сорауларны укыгыз һәм җавапларны дәвам итегез. Прочитайте вопросы и продолжите ответы. Read the questions and complete the answers.

1) Сез татар сайтлары турында беләсезме?

Әйе, хәзер мин ...................................................................

2) Сез татар дөньясы белән кызыксынасызмы?

Әлбәттә, мин .......................................................................................................

3) “Татарстан – яңа гасыр” каналы тапшыруларын карыйсызмы?

Ял көннәрендә мин ....................................................................................

4) Татар радиосын тыңлыйсызмы? Яхшы кәеф бездән башлана! сүзләре русча ничек була?

Татар радиосы турында .............

5) Сез татар газеталарын укыйсызмы?

Татар телендә газеталар ......................................................

9. Дөрес языгыз. Напишите правильно.

Write it correctly.

о яки ө

й…рт

й…з

д…рес

ы яки и

туг…з

алтм…ш

к…р…к

10. Бер тизәйткечне яттан әйтегез. Скажите наизусть одну скороговорку. Tell one tongue-twister by heart.