«Биология» пәні бойынша 4-тоқсанға арналған жиынтық бағалау тапсырмалары

1. Cуретті қарастырыңыз.

Берілген суреттегі адамдардың тұқымқуалайтын және тұқымқуаламайтын өзгергіштіктеріне мысалдар келтіріңіз.

Тұқымқуалайтын өзгергіштік	Тұқымқуаламайтын өзгергіштік
(i)	(ii)

[2] 2. Суретте өзгергіштіктің дискретті және үздіксіз түрлерінің графигі берілген.

А В

(а) Дискретті өзгергіштік көрсетілген графикті анықтаңыз.

_____________________________________________________________________________

[1]

(b) Өзгергіштік түрлеріне мысал келтіріңіз.

Өзгергіштік түрлері	Мысалдар
Дискретті өзгергіштік
Үздіксіз өзгергіштік

[2]

3. (а) ДНҚ деген не?

_____________________________________________________________________________

[1]

(b) ДНҚ-ның рөлін сипаттаңыз.

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

[1]

4. Ағзалардың хромосома сандарын анықтаңыз.

Ағзалар	Соматикалық жасушаларындағы хромосомалар саны	Жыныс жасушаларындағы хромосомалар саны
Маймыл	48
Маса	12
Балық		52
Көгершін		40

[2]

4. Өсімдіктердің вегетативті көбею үшін таралатың өркендер болып табылады: А) мұртша

2. тамыр

3. түйнек

4. пиязшық

[1]

6. Суретте гүлді өсімдіктердің тозаңдану үдерісі көрсетілген.

Тозаңдану түрін анықтаңыз.

___________________________________________________________________________

[1]

6. Суретте өсімдіктердің вегетативті көбею тәсілдері көрсетілген.

Құлпынай Қызғалдақ Картоп Раушангүл

Өсімдік	Вегетативті көбею тәсілдері
Құлпынай
Қызғалдақ
Картоп
Раушангүл

[2]

6. Табиғатта өсімдіктердің тозаңдануының бірнеше түрі кездеседі. Берілген тозаңдану түрлерінің артықшылықтары мен кемшіліктерін және мысалдарын жаза отырып, кестені толтырыңыз.

Тозаңдану түрі	Артықшылықтары	Кемшіліктері	Өсімдік мысалдары
Өздігінен тозаңдану
Айқас тозаңдану

[3]

6. Организмнің жеке дара дамуы.

А) өсу

2. даму

3. онтогенез

4. үрдіс

[1]

10. Төменде шегіртке мен бақаның өсу және даму үдерісі бейнеленген.

А В

Даму үдерісі бейнеленген суретті анықтаңыз.

___________________________________________________________________________

[1]

10. Суретте омыртқасыз жануардың даму кезеңдері бейнеленген.

3 санымен көрсетілген кезеңді атаңыз.

___________________________________________________________________________

[1]

12. Онтогенез - организмнің жеке дара дамуы. Шала және толық түрленіп дамуын салыстырыңыз.

Сұрақтар	Шала дамуы	Түрленіп дамуы
Айырмашылықтары
Мысалы

[4]

12. Суретте бактерияның бірнеше түрі көрсетілген.

А В С D

Коккалар қандай әріппен берілгенін анықтаңыз. _____________________________________

[1]

12. Вирустарды «өлі» ретінде қарастырады. Вирустардың тірі ағзалармен ұқсастықтары және айырмашылықтарын сипаттаңыз.

________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________ [2]

12. (a) «Дезинфекциялау» және «стерильдеу» ұғымдарының бір-бірінен айырмашылықтарын түсіндіріңіз.

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________

[3]

(b) Зарарсыздандырғыш (дезинфекциялау) құралына мысал келтіріңіз.

_____________________________________________________________________________ [1]

Балл қою кестесі

Сұрақ	Жауап												Балл	Қосымша ақпарат
1			қан / шаш түсі / көздің түсі			бұлшықет массасын арттыру күнге күю							2
2 (а)	А												1
2 (b)		Мысалы			Адамда қан топтары, Дрозофиларда қанаттарының ұзындығы			салмағы немесе ұзындығы мен пішінін өзгерту					2
3	Дезоксирибонуклеин қышқылы (ДНҚ) - тірі организмдердегі генетикалық ақпараттың ұрпақтанұрпаққа берілуін, сақталуын, дамуы мен қызметін қамтамасыз етуіне жауапты нуклеин қышқылының екі түрінің бірі. ДНҚ-ның жасушадағы басты қызметі - ұзақ мерзімге РНҚ мен ақуызға қажетті ақпаратты сақтау.												1 1
4	Маймыл-24; маса- 6; балық- 104; көгершін-80												2	Екі дұрыс жауапқа бір балл
5	А												1
6	айқас тозаңдану												1
7	Құлпынай - мұрт Tюльпан - пиязшық Картоп - түйнек Раушангүл- тамыр												2
8		Тозаң дану түрі		Артықшылықтары			Кемшіліктері		Өсімдік мысалдары				3		Әр екі дұрыс жауап бір балл
		Өздігі нен тозаң дану		Біржылдық / популяция тез қалпына келеді / бейімделуі жоғары			әсері әлсіз / ұрпақ аз мөлшерде		Бидай, жүгері және фиалка
		Айқас тозаң дану		тозаңдандыру түрлі әдістері (жел, жануарлар, жәндіктер) / гүлдер жарқын түсті және хош иісі			егер тозаңдандыратын ағзалар жоғалып кетсе, онда популяция саны күрт өзгереді / ағзалардың бір бірінен ұзақ орналасуы		Сарғалдақ, дәстүргүл, алма
9	С												1
10	В/ қосмекенділердің дамуы												1
11	Қуыршақ												1
12	Айырмашылықтары: Тікелей даму- ұрпағы ересек ағзаға ұқсайды. Мысалы- балық, құстар, сүтқоректілер. Түрленіп даму- Жанама ұрпағы ересек ағзаға ұқсамайды /әр түрлі болады. Мысалы- қоныз, көбелектер.												4
13	D												1

14	Ұқсастықтары: генетикалық материалы бар (ДНҚ немесе РНҚ) / көбейту мүмкіндігі болып табылады. Айырмашылықтары: жасушасыз ағза / органеллалары жоқ / метаболизм жоқ	2
15(а)	Залалсыздандыру, дезинфекция – адам мен жануарларда, өсімдіктерде ауру қоздыратын микроорганизмдерді жоюға бағытталған шаралар жүйесі. Залалсыздандыру – жұқпалы аурулардың кең таралып кетуін болдырмау шараларының бірі.	3
15 (b)	Химиялық залалсыздандыруда қышқылдар мен сілтілер, формалин, хлор, хлорлы әк, натрий хлориді, хлорамин, фенол препараттары	1

ɀɚɡɛɚɥɚɪԑɚɚɪɧɚɥԑɚɧɨɪɵɧ

ɀɚɡɛɚɥɚɪԑɚɚɪɧɚɥԑɚɧɨɪɵɧ

ɀɚɡɛɚɥɚɪԑɚɚɪɧɚɥԑɚɧɨɪɵɧ

Теруге 29.07.2017. берілді. Басуға 31.07.2017. қол қойылды.

Пішімі 60х84/8. Кеңсе қағаз 80 гр/м2. Сандық басылыс.

Шартты б. т.3,36. Таралымы 19 дана. Тапсырыс № 1574 «Педагогикалық шеберлік орталығы» ЖМ типографиясында басылды.