23.Белоктың жеткіліксіздігінен туындайтын аурулар

Белок жеткіліксіздігі

Белоктардың организмге жеделжеткiлiксiз түсуiнен бой өсудiң баяулауы, ақыл-ой дамуының кешеуiлдеуi, қан түзiлу процесiнiң төмендеуi, организмнiң сыртқы қоршаған орта факторларына, түрлi ауруларға қарсы тұру қабiлетiнiң төмендеуi байқалады.

Организмге белоктың созылмалыжеткiлiксiздiгiнен организм әлсiреп, зорығып, алиментарлық дистрофия, маразм, квашиоркор аурулары дамуы мүмкiн. Сонымен қатар, бұл аурулар тек белоктық емес, жалпы калориялық жетiспеушiлiк негiзiнде де туындайды.

Алиментарлы дистрофия және маразм барлық тағамдық заттектердің – белок, көмірсу, май және т.б. жалпы жеткіліксіздігінен дамиды. Алиментарлы дистрофия және маразм эндогенді сипатта да болуы мүмкін, ағзада тағамдық заттектерді қолдану кенет шектеліп немесе бұзылуынан болады.

Квашиоркор ( kwachiorkcor) африка елдерінде әлеуметтік жағдайы төмен халық топтары арасында, әсіресе колониалды елдерде тараған.

Квашиоркор «емшек ембеген бала» деген мағынаны білдіреді. Емшек сүтін ембеген және жануар белогының кенет жетіспеушілігімен жүретін көмірсулық тамақтануға ауысқан балалар ауырады. Квашиоркор тұрақты, конституциялық қайтымсыз сипатта (өсудің және дене салмағының орташа көрсеткішінің төмендеуі және т.б.), сонымен қатар жеке өзгерістерді шақырады.

Белок жетіспеушілігі көптеген ағза жүйелерінде бір қатар функционалдық және морфологиялық өзгерістерге әкеледі. Белок жетіспеушілігінің ерте белгілерінің біріне ағзаның қорғаныс қызметінің төмендеуі жатады. Белок жетіспеушілігінің әсерінен эндокринді жүйелерде – гипофиз, бүйрек үсті безі, жыныс бездерінде елеулі бұзылыстар болады. Гипофизда өсу гормонын өндіретін эозинофилді клеткалар санының кенет төмендеуі байқалады (адреналин өнімділігі азаяды).

Белок жетіспеушілігінен ағзада дамитын өзгерістердің нәтижесінде холиннің түзілуі бұзылып, бауырдың майлы инфильтрациясына әкеледі.

Денсаулыққа өте ауыр әсер ететін (жиі өмір бойына) тамақтану жетіспеушілігінің түрі, ол алиментарлы дистрофия . Бұл ауру жеткіліксіз тамақтану, ағзаның энергия шығыны сәйкес келмеу нәтижесінде дамиды. Ол жиі кенет жұмысқа қабілеттіліктің төмендеуімен жүретін әрі қарай дамитын арықтаумен өтеді.

Алиментарлы дистрофия қазіргі жіктелудің келесі түрлері: ісіктік форма, авитаминозбен көрінетін, көрінбейтін ісіксіз формасы бар. Алиментарлы дистрофияның ауырлығы бойынша 1 деңгей, 2 деңгей және өте ауыр 3 деңгейі болады. Алиментарлы дистрофия ұзақ уақыт жеткіліксіз тамақтануда жай дамиды.

Ал белоктың шамадан тыс артық түсуiбауыр мен бүйректi зақымдаса, ал созылмалы артық түсуi семiздiкке, несеп қышқылының көп түзiлуiне - одан буын аурулары, құяң, зәр-шығару жолдарына тас байлануына әкеледi.

24.Липидтердің жеткіліксіздігінен және артық түсуінен туындайтын аурулар

Kипидтер – организмнің көптеген биологиялық қызметін атқаратын химиялық классқа жататын органикалық қосындылар. Липидтер глюкозамен қатар энергия көзі. Липидтер алмасуының бұзылыстары әр деңгейде пайда болады:

-майлардың қорытылуы және сіңірілу кезінде

-липидтердің тасымалдануы және ұлпаларға өту кезінде

-липидтердің ұлпаларда тотығу кезінде

-липидтердің май ұлпаларында алмасуында (артық немесе жеткіліксіз пайда болуы және жиналуында).