1.6.2 Депрессия қысығын тұрғызу

Кәрізсіз немесе су өткізбейтін негіздегі еңкіш кәрізді біркелкі бөгет.

Төменгі бьефтің негізінің деңгейінен төменгі беткейге депрессиялық қисығының шығу биіктігі мынаға тең:

һ₁=L_е/m₂ м

мұндағы, Н₁, Н₂ - жоғарғы және төменгі бьефтердегі судың тереңдігі, м;Z_p – бөгеттің негізі бойынша тектес қимасының ені:

L_p=∆L+L=2,4+23,4=25,8м

∆L= =0.4*6=2,4м

L=m₁*d+B+m₂(H₁+d)=2,5*0,86+8+1,75(6+0,86)= 23,4 м мұндағы, - Г. К. Михаилов формуласымен анықталған жоғарғы беткейдің тіктігін ескертетін коэффициент:

Бөгет денесі арқылы өткен сүзілу ағынының өтімділігін (q_т) мына байланыс арқылы анықтайық:

q_т=K_{т =}1,35 =0.9м3/с

мұнда K_т – бөгет денесінің сүзілу коэффициенті.

Депрессия қисығын теңдеу бойынша құрады:

у= ;

Х= - тен X= -ге дейінгі аралықта 6 ретке дейін мәндермен береміз.L=2,4: X=25,8-1,75*(-7.55)=39,01м

Су өткізетін негіздегі экранды бөгет Сүзілу коэффициенті К_э топырақтан жасалған экранның берілген өлшемдерін виртуалдық (келтірілген) әдіспен есептегенде, сүзілу коэффициенті К_т, сүзілу жөнінде призмалы эквивалентпен алмастырады.

Есептеу тәртібі ядролық бөгеттерге ұқсас:

м.

мұндағы, - экранның жоғарысының және төменінің қалыңдығы, м. м,

2.Тектес экранның келтірілген қалыңдығын анықтайды:

=3,9*1.35/0,008*0,5=131,6

мұнда - экранның орташа сызығының бөгет негізіне еңкею бұрышы.

3Бөгет жалының келтірілген енін есептейді.

в_{келт.ені}=в_жал+Z_кел.э - _{=3,9*1,68=65.8}

Бөгеттің берілген конструкциясына байланысты кәрізді немесе кәрізсіз біртекті бөгеттерге арналған есептік схемаларын қолданады. Бұл жағдайда тиісті формулаларға в_жал – шамасының орнына в_{келт.жал} , ал m₁ – орнына мәндерін қояды.

Депрессия қисығын экран салынған қабаттағы сүзілу арынының жоғалуын ескере отыра экраннан кейін орналасқан учаскелерге тұрғызады.

1.7 Топырақ беткейлерінің орнықтылығы мен шөгуін есептеу

Топырақ бөгеттердің беткейлерінің орнықтылығын есептеу, ең аз есептік (К₃) және қалыпты орнықтылық коэффициентін (К_рұқ) құруға әкеліп саяды.Орнықтылықтың ең аз есептік коэффициенті (К₃) ҚНжЕ 2.06.05-84 бойынша мына байланыспен анықталады:

;

мұнда, К_н – сенімділік коэффициенті (2.7 кестені қараңыз);

K_c – жүктеменің үйлесімділігіне байланысты коэффициент: негізгі үйлесім үшін K_c=1.0, ерекше үшін K_c=0.9; құрылыстық үшін K_c=0.95; K_M - 0.9 – ға тең коэффициент.

Орнықтылықты тексерген кезде үш есептік жағдайды қарастыру қажет (ҚНжЕ 2.06.05-84:). Бірақ курстық жобада бір жағдай үшін есептеулер жүргіземіз: жүктеме мен әсер ету негізгі үйлесімде, жоғары бьефте әдеттегі іркілген (ӘІД) және төменгі бьефте су жоқ бөгеттің көлденең қимасы үшін ең жоғары биіктікпен (яғни, түбінің белгісі тальвег түбінің белгісінде жататын қима үшін).

Есептеуді дөңгелек – цилиндрлі беттен сырғып, бұзылудың есептік моделін пайдалануға негізделген графиктік – аналитикалық (талдау) әдісімен орындау ұсынылады.

1.7.1.Топырық бөгетінің орнықтылығы

Беткейдің орнықтылық коэффициентін 3-4 сырғу беттері үшін анықтау керек және есептік ретінде оның аз мәнін қабылдайды.

Егер беткей орнықтылығының коэффициентінің есептік мәні қалыптыдан аз болса, яғни К₃>К_рұқ , онда беткей орнықтылығын арттыру шараларын қарастыру қажет: оны жайпақтау жасау керек немесе салмақты арттыруды қарастыру қажет.

Орнықтылық коэффициентін анықтауды есептеу әдісі төменде келтірілген .

Жазықтық және тік масштабтары бірдей қылып бөгеттің көлденең қимасы сызылады. Төменгі беткейдің (A' және В) орташаланған сызығын жүргізу керек.

Қимаға бөгет денесіндегі сүзілу ағынының депрессиялық беттік қисығын салады.

Әсер ететін күштерді сондай реттілікпен анықтайды. Профессор В.В.Фандеев сырғу қисығының ортасынан сектрорында орналастыруды ұсынады. Бұл тік төртбұрышты құру үшін төменгі беткейдің ортасынан (С-нүктесі) тік сызық және беткейге қарай бұрышы 85⁰ сызық сызады. Сосын 6 кестені пайдаланып, радиустарды есептейді (R₁=K₁*H_б және R₂=K₂*H_б), және -қа доға жүргізеді.

1.6-Кесте

Сырғу қиысығын тұрғызу үшін

Беткей коэффициенті	1	2	3	4	5	6
СБ/Нпл=R1	0.75	0.75	1.0	1.5	2.2	3.0
СЖ/Нпл=R2	1.5	1.75	2.3	3.75	4.8	5.5

ББ′ ЖЖ′ секторында сырғу орталығын «0» таңдайды, онан радиусы «R», бөгеттің осі мен төмеңгі беткейдің қабағымен өтетіндей етіп «АД» сырғу қисығын жүргіземіз.

Бөгеттің беткейіне барлық әсер етушілерді анықтау үшін ЕВДА массивін ені В=0.1*R тіке жолақтарға бөледі. Жолақтарды тіке сызықтың екі жағында орналасқан, «0» нүктесінен төмен түсірілген АД сырғу қисығымен қиылысқан жерді «0»-деп алып бөледі.Әсер ететін күштерді кесте түрінде жүргіземіз

1.7-Кесте