1.2.6 Жуан ішек: топографиясы, бөлімдері, құрылысы, қызметі, қанмен қамтамасыз етілуі мен нервтенуі.

Жуан ішек, intestinum crassum,жіңішке ішектің шетінен артқы тесікке дейін созылып, мынадай бөліктерге бөлінеді:

1.Caecum-құрт тәрізді өсінді.

2.Colon ascendens-жоғарылаған ішек.

3. Colon transversum-көлденең ішек.

4.Colon descendens-төмендеген ішек.

5.Colon sigmoideum-сигма тәрізді.

6.Rectum-тік ішек.

Жуан ішектің жалпы ұзындығы 1,0 мен 1,5 метр аралығында өзгеріп отырады.Сaecum аймағындағы ені 7 см-ге жетеді. Жуан ішектің жіңішке ішектен ерекшелігі:1.еркше таспалардың болуы,teniae coli, 2. өзіне тән қампайған жерлерінің болуы,haustra coli, 3.майы бар сероз қабықшасы өсінділерінің болуы,appendices epiploicae.

Жуан ішектің шірішты қабықшасында сіңіру процесінің әлсіреуіне байланысты бүрлер болмайды да,сондқтан ол аш ішектіңшырышты қабықшасынан өзгеше тегіс болып келеді. Аш ішектегі дөңгелек қатпарлар тоқ ішекте жеке бөліктергеб бөлініп, тек шырышты қабықшадан ғана емес, қабырғаның басқа қабаттарынан да тұратын жарты ай тәрізді қатпарларға айналады. Бұлшықет қабыға екі қабаттан тұрады:сыртқы-бойлық, ішкі-циркулярлы қабат. Ішкі –циркулярлы, тарылтатын қабат қана тұтас, ол тығыз нәжіс бөліктерін жылжыту қажеттігіне байланысты қалыңдайды.Кеңейтетін бойлық бұлшықет жуан ішекте жоғарыда сипатталған үш teniae-ге бөлінеді. Өйткені саңылаудың кеңеюін нәжіс бөліктерінің қысымы жеңілдетеді.

Жуан ішектің қанмен қамтамасыз етілуі.Жиек ішекті жоғарғы шажырқайлық артерияның тармақтары a.mesenterica superior, жоғарылаған жиек ішекті –оң жиектік артерия, a.colica dextra, көлденең жиек ішекті-ортаңғы жиектік артерия, a.colica media, және төменгі шажырқайлық артерияның a.mesenterica inferior тармақтары:төмендеген жиек ішекті –сол жиектік артерия, a.colica sinistra, сигматәрізді жиек ішекті-сигматәрізді артерия, a.sigmoidea,қанмен қамтамасыз етеді.

Жиек ішек кезбе нервтің тармақтары (сигматәрізді жиек ішек –ішкі мүшелік бел нервтері) мен жоғарғы және төменгі шажырқайлық өрімнің симпатикалық нервтерімен нервтендіріледі.

1.2.7 Соқыр ішек және құрт тәрізді өсінді: топографиясы, бөлімдері, құрылысы, қызметі, қанмен қамтамасыз етілуі мен нервтенуі.

Соқыр ішек,caecum, басталатын жерінен оған аш ішек құятын жерге дейінгі тоқ ішектің бірінші бөлігі болып табылады. Тік шамасы 6 см-дей, көлденең шамасы 7-7,5 см-дей қапшық тәрізді. Сaecum оң жақ мықын шұңқырында ілі-шала,lig.inguinale латералды жартысынан жоғары орналасқан. Алдыңғы беті тікелей іштің алдыңғы қабырғасына жанасып жатады немесе одан үлкен шарбымен бөлінеді. Қалыпты орналасқан соқыр ішекте құрт тәрізді өсіндінің 4 түрлі орналасу қалпын ажыратады:

1.Төмен түсуші қалып

2.Латералды қалып

3.Медиалды қалып

4. Соқыр ішектің арт жағында жоғары көтерілуші қалып

Қарт адамдарда құрт тәрізді өсіндінің саңылауы ішінара немесе тұтас бітелуі мүмкін.

Аппендикстің шырышты қабығы folliculi lymphatici aggregate appendicis verformis түріндегі лимфа тканіне бай да, кейбір авторлар оның қызметін осымен байланыстырады. Қабырғасы дәл ішектікіндей. Деректер бойынша апппендикстің лимфалық түзілістері лимфопоэз бен иммуногенезде маңызды рөл атқарады, бұл иммундық жүйенің мүшесі деп қарауға негіз болады.

Соқыр ішек пен құрт тәрізді өсінді жан-жағынан ішастармен жабылған. Құрт тәрізді өсіндінің шажырқайы,mesoappendix, әдетте оның ең шетіне дейін созылады. 6%жағдайда соқыр ішектің артқы беті ішастармен жабылмайды.

Соқыр ішек және құрт тәрізді өсіндінің қанмен қамтамасыз етілуі, нервтенуі.

Соқыр ішек пен құрт тәрізді өсіндіні-мықын-жиек артериясы және оның тармақтары, aa.iliocolica (r.ascendens rr.caecales anterior et posterior a.appendicularis) қанмен қамтамасыз етеді. Жиек ішек кезбе нервтің тармақтары (сигматәрізді жиек ішек-ішкі мүшелік бел нервтері) мен жоғарғы және төменгі шажырқайлық өрімнің симпатикалық нервтерімен нервтенеді.