26. Бет жүйкесі,кезбе және тіластылық жүйкелері: топографиясы, жүйкелендіретін аймағы.

Бет жүйкесі(VII)- n. facialis, өзіндік бет нерві мен аралық нервтерді қосады. Аралас нерв. Екігнші жеелбезек доғасы нерві ретінде одан дамыған бұлшықеттерді- барлық мимиккалық және тіласты бұлшықеттерінің бір бөлігін нервтендіреді және оның құрамында қозғалыс ядроларының осы бұлшықеттерге баратын эфферентті талшықтар болады. Құраушы бөліктеріне сәйкес бет нерві көпірде жайғасқан үш ядросы бар: қозғалыс ядарос- nucleus motorius nervi facialis, сезімтал ядросы- nucleus solitaries және секреттік ядросы- nucleus salivatorius superius.

Бет нерві көпірдің артқы жиегінің бүйір жағында кіреберіс-ұлу нервімен қатарласа, linea trigeminofacialis-те шығады. Самай сүйегіне аттас өзегі бойында бет нерві мынадай тармақтар береді:

1. N. petrosus major- иін аймағынан басталып, hiatus canalis n. petrosis majoris арқылы шығады, содан кейін самай сүйегінің пирамидасы алдыңғы бетінде аттас жүлгемен жүріп симпатикалық нервпен, n.petrosus profundus-пен бірге canalis pterуgoideus-ке өтіп, ол нервпен бірге n.canali pterygoidei түзіп, ganglion pterigopalatinum-ге жетеді. Нерв түйінде үзіліп оның ташықтары мұрынның артқы және таңдай тармақтарымен ағзалардың шырышты қабатының бездеріне барады.

2. N. stapedius ( бұлшықеттік)- m. stapedius-ті нервтендіреді.

3. Chorda tympani аралас тармақ- бет өзегінің төменгі бөлігінде бет нервнен бөлініп, дабыл қуысына өтіп, сол жерде дабыл жарғағының медиалды бетінде орналасып, содан кейін fissure petrotymponica арқылы шығады. Саңлаудан шығып төмен және алға өарай жылжып тіл нервне қосылады.

Foramen stylomastoideum-нен шыққыннан кейін, бет нерві мынадай тармақтар береді.

1. N. auricularis posterior, m. auricularis posterior және venter posterior m.epicranii-ді нервтендіреді.

2. R. digastricus арқылы m. digastricus-тің артқы құрсақасты мен m. stylohyoideus- ті нервтендіреді.

3. Беттің мимикалық бұлшыөқеттеріне баратын көптеген тармақтар шықшыт безінде өрім, plexus parotideus, түзеді.

Кезбе жүйкесі (Х) n. vagus төртінші және келесі желбезек доғаларынан дамыған. Ең ұзын нерв.

Кезбе нервтің құрамына үш түрлы талшықтар кіреді:

1. Ішкі ағзалар мен мидың қатты қабығынан кей бір бөлігінен, сыртқы есту жолынан сезімтал ядроға келетін афферентті талшықтар.

2. Жұтқыншақ, жұмсақ таңдай мен көмейдің ерікті бұлшықеттеріне баратын эфферентті талшықтар және осы бұлшықет рецепторларынан шығатын талшықтары қозғалыс ядросынан алады.

3. Вегетативті ядродан, nucleus dorsalis кезбе нервтен шығатын эффереентті талшықтар.

Кезбе нерытің бас бөлігінің тармақтары.

1. Менингиалды тармақ- r. meningeus- артқы бассүйек шұңқырында мидың қатты қабығына барады.

2. R.auricularis- құлақтық нерв-сыртқы есту жолының артқы қабырғасы мен құлақ қалқаны терісінің бір бөлігіне барады.

Мойын аймағында.

1. R. pharyngei- тіл-жұтқыншақ нерві және симпатикалық сабау тармақтарымен бірге өрім түзеді.

2. R. laryngeus superior- дауыс саңылауынан жоғарылау көмей, тіл түбірі бөлігі мен көмей қақпағының шырышты қабығын сезімтал талшықтарымен, ал көмей бұлшықетінің бір бөлігі мен көмей қақпағының шырышты қабығын сезімтал талшықтарымен, ал көмей бұлшық етінің бір бөлігі мен жұтқыншақтың төменгі тарылтқышты қамтамассз етеді.

Кеуде бөлігінде: