1.1.6 Білезік және алақан сүйектері:құрылысы, қызметі.

Білезік - carpus 4 сүйектен екі қатарға орналасқан 8 қысқа кеуек сүйектердің –ossa carpi жиынтығы болып табылады. Білезіктің проксималды немесе бірінші, білекке жақын, қатары егер бас бармақтан бастап санасақ, мына сүйектерден түзілген: қайықтәрізді,os scophoideum және жартыайтәрізді, os lunatum, үшқырлы, os triquertum және бұршақтәрізді, pisiforme. Алғашқы үш сүйек бір-бірімен қосылып, кәрі жіліктің дисталды шетімен буындасуға арналған эллипс тәрізді, білек жағына қарай дөңес буындық бетін түзеді. Бұршақтәрізді сүйек бұл буындасуға қатыспай, жек үшқырлы сүйекке қосылып буындасады.Білезіктің дисталды, немесе екінші қатары мына сүйектерден тұрады: трапеция, os trapezium, және ілмектәрізді, os hamatum.Сүйектердің бетінде көрші сүйектермен буындасуға арналған буын фасеткалары болады. Сонымен қатар, білезіктің кейбір сүйектерінің алақан бетінде бұлшықеттер мен байламдар бекуге арналған төмпешіктер шығып тұрады, атап айтқанда: қайықтәрізді сүйекте-tuberculum ossis scaphoidei, os trapezium-де - tuberculum ossis trapezii және hamulus ossis hamati (осы аттан шыққан). Білезік сүйектері жиынтығы қол сырты жағында дөңес те, алақан жағында науа тәрізді ойыс күмбез сияқты. Кәрі жілік жағынан білезік жүлгесі, sulcus carpi, қайықтәрізді сүйекктері және os trapezium төмпешіктерінен түзілген дөңеспен,eminentia carpi radialis, ал шынтақ жілік жағынан hamulus ossis hamati және os pisiforme құрайтын басқа дөңеспен, eminentia carpi ulnaris, шектелген.

Алақан сүйектері, metacarpus, бес алақан сүйектерінен, ossa metacarpalia түзіледі, олар типі жағынан бір, нағыз эпифизі бар(моноэпифиздік сүйектер) қысқа қуыс сүйектерге жатады және бас бармақ жағынан бастап І,ІІ,ІІІ және т.с.с деп реттеліп саналады. Әрбір алақан сүйегі негізінен, basis, диафиз немесе денеден, corpus және дөңгелектелген бастан, caput тұрады.ІІ-V алақан сүйектерінің негіздерінің проксималды шеттерінде білезіктің екінші қатары сүйектерімен байланысуға арналған, ал бүйірлерінде бір-бірімен буындасуға арналған жалпақ буын фасеткалары орналасады. І алақан сүйегі негізінде os trapezium-ге буындасатын ертоқым тәрізді буындық беті болады, бүйір фасеткалар болмайды. ІІ алақан сүйегінің негізі os trapezium-ді қаусыратын бұрыш пішінді тілік түзеді.; V алақан сүйектерінің бастарында проксималды саусақ сүйектерімен буындасуға арналған дөңес буындық беттері орналасады.Бастардың бүйір жақтарында бұдырлы шұңқырлар-байламдар бекитін жерлер жатады.Алақан сүйектерінің ішіндегі ең қысқасы және сонымен бірге ең жуаны-бас бармаққа жататын І сүйек. Ең ұзыны ІІ алақан сүйегі, одан кейінгі ұзындығы ІІІ,IV-V

1.1.7 Ортан жілік :құрылысы, қызметі.

Ортан жілік os femoris қуысты сүйектердің ішіндегі ең үлкені және жуаны болып табылады. Өзінің дамуына байланысты оның диафизі,метафизі, эпифизі және апофизі болады.Ортан жіліктің жоғарғы(проксималды) шетінде дөңгелек буын басы, caput femoris (эпифиз) орналасады, ортасынан біршам төмен қарай буын басында кішкене бұдырлы шұңқыры,fovea capitis femoris –ортан жілік басы байламның бекитін жері жатады. Жілік басы сүйектерінің қалған бөлігімен мойын, collum femoris, арқылы қосылады.Мойынның ортан жіліктің денесіне ауысатын жерінде ұршық (апофиз) деп аталатын екі сүйекті төмпешік шығып тұрады.Үлкен ұршық, trochanter major, ортан жілік денесінің жоғарғы аяқталған жері болып табылады. Оның мойынға қараған медиалды бетінде шұңқыр,Fossa trochantericа, орналасқан.

Кіші ұршық, trochanter minor, мойынның төменгі жиегінде медиалды жағынан және шамалы артқа қарай жайғасқан.Екі ұршық бір-бірімен ортан жіліктің артқы жағында қиғаш өтетін қыр,crista interochanterica арқылы,ал алдыңғы бетінде- linea interochanterica, арқылы қосылады.Бұл түзілістердің барлығы-ұршықтар, қыр, сызық және шұңқыр бұлшықеттерінің бекуіне арналған.Ортан жіліктің төменгі( дисталды) жуандау шеті екі дөңгелек артқа қайырылған айдаршық ,condylus medialis және condylus lateralis (эпифиз) түзеді.Олардың медиалды латералды айдаршыққа қарағанда төмен қарай шығыңқылау. Алайда шамаларының бұлайша тең болуына қарамастан, екі айдаршық та бір деңгейде орналасады, өйткені ортан жілік табиғи қалпында қиғаш тұрады және оның төменгі ұшы жоғарғысына қарағанда ортаңғы сызыққы жақындау орналасады.Айдаршықтардың буындық беттері алдыңғы жағынан бір-біріне ауысып сагитталды бағытта кішкене ойыс тізе тобықтық беті, facies patellaris, түзеді, өйткені тізе буыны жазылғанда patella артқы жағымен оған жанасады.Айдаршықтар артқы және төменгі жақтарында терең айдаршықаралық шұңқырмен , fossa intercondylaris, бөлінеді.