21. Көпір: сыртқы және ішкі құрылысы.

Жауабы: Көпір, pons, арткы ми, metencephalon, туындысы, ми негізі орталығынан артка карай жататын төртжақты үлкен ақ томпақ түрінде. Ол алдынан ми аяқшаларымен, pedunculi cerebri, артынан сопақша мимен, medulla oblongata, шектелген. Оның латералді шекарасы болып үшкіл нерві, n. trigeminus (V жүп ми нерві) жэне бет нерві, n. facialis (VII жүп ми нерві) түбіршіктерінің шыққан жері арқылы жүргізілген бойлық сызық саналады. Осы сызықтың сыртында мишыктың ортаңғы аяқшасы, pedunculus cerebellaris medius, орналасады. Сонымен көпірді мишықпен мишықтың ортаңғы оң және сол аяқшалары қосады. Көпір бассүйек негізінің ылдиында орналасып, алдынан және жоғары, артынан және төмен киғаш бағыты бар, соның нәтижесінде оның алдыңғы (вентралді) немесе төменгі бетін - негізгі бөлігі, pars basilaris, және артқы (дорсалді) немесе жоғарғы бетін - дорсалді бөлігін, pars dorsalis, ажыратады. Көпірдің вентралді беті бассүйек негізінде жатады, дорсалді беті ромбтәрізді шұңқыр, fossa rhomboidea, түбінің алдыңғы бөлімін түзуге қатысады. Көпірдің шығыңқы бетіндегі орталық сызыкта бойлық жүретін негізгі жүлге, sulcus basilaris, жүлгеде негізгі артерия, a. basilaris, жатады. Негізгі жүлгенің жан-жағында жақсы айқындалған екі бойлық пирамидалді томпақ бар, оның қалыңдығында пирамида жолдары өтеді. Көпірдің вентралді бетінде, осы бағытта жататын нерв талшыктары будаларынан гүзілген көлденең сызықтар айқындалған. Көпірдің әртүрлі деңгейінде жүргізілген фронталді кесіндісінде нерв талшықтары будалары мен сүр зат жиынтығы орналасуын көруге болады. Көпір қалындығын вентралді бетте орналасқан ең көлемді бөлігі - көпір негізіне, basis pontis, және жіңішке бөлігі - көпір жамылғысына, tegmentum pontis, бөледі. Көпір негізінде жамылғыға қарағанда көп мөлшерде нерв талшықтары өтеді, бірақ жамылғыда нерв жасушаларының жиынтығы көп. Көпірдің вентралді бөлімінде, бойлық пирамидалы будалардың алдында көпірдің көлденең жүретін беткей талшықтары орна­ласып, көпірдің жоғарғы будасын түзеді. Көпір негізінде дорсалді, пирамидалы будалар арасында көпірдің көлденең талшықтары, fibrae pontis transversae, өтеді, опар pedunculus cerebellaris medius-тің артқы бөлімдеріне бағытталып, көпірдің төменгі будасын түзеді. Көпірдің беткей және терең талшықтары, көпірдің көлденең талшықтар жүйесіне, fibrae pontis transversae, жатады, олардың жиынтығы сәйкес талшықтар қабатын - беткей жэне терең қабаттар түзеді, олар мишық аякшалары арқылы көпірге өтіп, будалар орталық сызықта қиылысады. Көпір негізінің латералді бетіне жақын сыртқа қиғаш доғатәрізді шығыңқы немесе көпірдің орталык будасы өтеді, олардың талшықтары бет нерві, п. facialis, және кіреберіс - ұлу нерві, n. vestibulocochlearis, шығу жерлеріне бағытталады. Көлденең будалар арасында, бірақ қиғаш будадан медиалді пирамидалы жол­дар жүйесіне жататын бойлық будалар (пирамидалы), fasciculi longitudinales (pyramidales), орналасады. Олар мидың үлкен ми сынарлары қыртысының жасушалары­нан басталып, ішкі капсулада, capsula interna, көпір арқылы, ми аяқшаларында өтіп, кыртыс-ядро жолы, tractus corticonuclearis, кұрамында сопақша миға, кейін қыртыс-жұлын жолы, tractus corticospinalis, құрамында жұлынға бағытталады. Көпір негізі қалыңдығында сұр заттың кішкене тобы, көпір ядросы (меншікті), nuclei pontis (proprii), жатады. Осы ядролар жасушаларында қыртыс-көпір жолын, tractus corticopontinus, түзетін және ми сыңарлары қыртысы жасушаларынан басталатын талшықтар аяқталады. Сонымен бірге осы жасушалардан қарама-қарсы жақтағы аттас талшықтармен қиылысатын талшықтар басталып, копір-мишық жолын, tractus pontocerebellaris, түзеді, жол мишықтың ортаңғы аяқшаларының, pedunculi cerebellaris medius, құрамында мишық қыртысына бағытталады. Көпір негізі, basis pontis, мен көпір жамылғысы, tegmentum pontis, шекарасы арасында трапециятәрізді дене, corpus trapezoideum, түзетін, көлденең жүретін талшықтар будасы орналасады. Бүл талшықтар үлу нервтің вентралді ядросы жасушасынан, nucleus ventralis n. cochlearis, басталып, бір бөлігімен трапециятәрізді ядро, nucleus trapezoideus, жасушасына (олардың жасушалары трапециятәрізді дене талшыктары арасында шашыраған) жетеді, қалған бөлігімен жоғарғы олива, oliva superior, жасушасында аяқталады. Осы талшықтардың екі бөлігі ауыстырылып қосылып, осы жақтағы латералді ілмек, lemniscus lateralis, будасына жалғасады. Сонымен трапециятәрізді дене талшыкгарының көп бөлігі медиалді ілмектің ядросы, lemniscus medialis, кабатымен қарама-қарсы жаққа өтіп, латералді ілмек ядросы, nucleus lemnisci lateralis, жасушаларына немесе жоғарғы олива жасушаларына жетеді. Көпірдің медиалді жиегіне жақын бет нерві, n.facialis, ал одан латералді кіреберіс - ұлу нерві, n. vestibulocochlearis, жатады. Олардың арасында аралық нервтің, n. intermedius, жіңішке сабауы жатады. Көпір артынан сопақша мидың, medulla oblongata, алдыңғы бөлімдерінең көлденең жүлгемен бөлінеді.