5. Электрэнергетика саласына қажетті шаруашылықты анықтау

Электрэнергетика саласына қажетті шаруашылықты анықтау кезінде негізгі және қосалқы процесстердің күштік пен жарық жүктемелердің мұқтаждығы, және муниципалды қажеттіліктер ескеріледі.

Электр энергиясын пайдалануды, ауыл шаруашылығын қондырғылармен жабдықтаудың өсуіне байланысты жоспарлайды.

Электр энергияның жылдық өндіріс жоспарын, міндетті түрде, шаруашылықтың электр энергияны жылдық тұтыну көлеміне байланысты жасайды. Электр энергияның жалпы сомасын есептеу кезінде, қабылданған технологияның факторы, электриеханизацияның деңгейі, климаттық жағдайлар, жануарлар түрі және т.б. есепке алынады.

6. Шаруашылықтағы электр техникалық қызметінің (этқ) қызметкерлер санын анықтау

Электромонтерлер санын, электрқондырғыларға қызмет көрсету мен жөндеу жұмыстарының көлемін есепке ала отырып анықтайды. Өлшем бірлігі (у.е.) жұмыс көлемі мен орындалу жиілігінің нормативтеріне сай жобаланған.

Есептелген у.е. нормативіне электр монтерлердің жол уақыты мен жедел қызмет көрсету және шағын монтаж жұмыстарының уақыты қосылған.

Шаруашылықта электр техникалық қызметі ұйымдастырылуы қажет. Ол келесі топтардан құралу керек:

• Техникалық қызмет көрсету тобы,

• Бақылау мен өлшеу аспаптар тобы,

• Қондырғыларды жөндеу тобы,

• Кезекші немесе жедел қызмет көрсету тобы.

Жұмысшылар санын, шаруашылықтың көлемі (у.е.) мен тұтынылған электр энергия көлемін анықтау арқылы есептейміз.

Шаруашылықтың атауы	Өндіріс шығыны,кВт ч/жыл	Көлем, у.е.	Лауазым	Адам саны

ТҚ мен АЖ топтарындағы қызметкерлер санын анықтаймыз

N_тқ , адам

N_аж , адам

мұндағы, 1,05 – электр қондырғылардың шаруашылықта шашыраңқы орналасуын ескеретін коэффициент,

К – электр монтерлердің жұмыс орнына жету үшін жұмсалатын қосалқы уақытын ескеретін коэффициент,

Ф – бір электр монтерінің жылдық жұмыс істеу уақыты, сағ.

,

мұндағы, d_k , d_B , d_n , d_o , d_nn - бір жылдағы жұмыс, дем алыс, мейрам, мереке күндері,

t - жұмыс ауысымының орташа ұзақтылығы,

n_p - ізетті себептермен жұмыс уақытының шығынын ескеретін коэффициент, n_p=0.96,

t_nn - жұмыс күні қысқартылған сағат саны.

7. Электр қондырғылардың ТҚ мен АЖ жұмыстарының құнын есептеу

Электр қондырғының ТҚ мен АЖ жұмыстарының құнын жұмысшылардың негізгі және қосалқы жалақысына, материалға, қосалқы бөлшектер мен шикі затқа, автокөлікке жұмсалатын есептік шығындарға және жоспарланған жинаққа кететін шығындардың сомасымен есептейміз:

,

мұндағы, - жұмысшылардың жалақысы (негізгі және қосалқы), тг

- i-ші жұмыс түріне жұмсалатын матералдар, қосалқы бөлшектер мен шикі зат шығындары, тг

- i-ші жөндеу жұмысында қолданылатын қондырғылар мен автокөлігіне қызмет көрсету жұмыстарына кететін шығындар (амортизациялық аударымдар), тг

НР – есептік шығындар, тг

ПН – жоспарланған жинақтар.

Жұмысшылардың негізгі жалақысы сағаттық тарифке сай есептелінеді, яғни, жұмысшының бір айлық орташа жұмыс істеу сағаты 173,1 сағат (5-кесте).

Кесте 5 - Cағаттық тариф

Қалыпты еңбек жағдайлары бар жұмыс үшін:	Разряд
	2	3	4	5	6
Келісіммен жұмыс істейтіндер үшін	47.1	51.2	56.6	63.7	74.2
Сағаттық тарифпен жұмыс істейтіндер үшін	44.0	47.9	53.0	59.6	69.3

Қосалқы жалақы және әлеуметтік сақтандыру, шаруашылықтағы шығындарды есепке алу және жоспарлау шартына сай, жалпы жалақының проценттік қатынасымен есептелінеді:

1) сыйақы 40% дейін;

2. орналасу аймағына байланысты коэффициент (орташа 15%)

3. демалыс күндері 6,5%

4. әлеуметтік сақтандыру 4,4%

Жұмысшының бір айлық жалақысы:

, мұндағы

О_м – бір ай жалақысы, тг.

Т_С - сағаттық тарифі, тг.

Ф_Р.В. – орташалап алғанда бір айда жұмыс істеу сағаты. Ф_Р.В. = 173,1 ч.