Қорытынды

Жұмысымды қорытындылай келе айтарым, математика сабағында адамдардың ойлау процесінде бір нәрсені негіздеуі немесе дәлелдеуі үшін алғашқы арқа сүйер тиянақтаулары болуы шарт. Ондай тиянақтаулары адамдардың күнделікті тәжірибесінде мыңдаған жылдар бойы жинақталған, дұрыстығын ешқандай күмәнсіз дәлелденген нәрселер (пайымдар, ұғымдар т.б.) болуы мүмкін. Бабамыз ұлы ғалым әл – Фараби (870-950) Аристотельдің шығармаларына берген түсініктемесінде дәлелдеуді логиканың негізі деп атап көрсеткен екен. Дәлелдеулердің тиянақтаулары әр түрлі ғылымдарға түрліше. Математикада ондай тиянақтауларға аксиомалар жатады.

Әр түрлі ғылымдардағы дәлелдеу де түрліше жүргізіледі. Әрбір ғылымдағы негіздейтін ойдың мазмұны да түрлі – түрлі. Дәлелдеулердің барлығына ортақ және бірдей, оның нақтылы мазмұнына тәуелсіз жалпы ережелерін логика қорытынды шығару туралы ғылым, яғни бұрыннан белгілі және тексерілген білімдер негізінде, ешқандай тәжірибеге сүйенбестен тек ойлау заңдары мен ережелеріне сүйеніп жаңа білімдер алу жолы. Фолмальды логика мен математикалық дәлелдеу арасында құсастық бар. Математикалық дәлелдеулерге эмпирикалық жолмен дұрыстығын көрсетуді қолданцға болмайды. Академик Ә. Нысанбаев атап көрсеткендей: «Математиканың жаратылыстанудан басты айырмашылығы, оның логикалық, дедуктивтік сипатына. Дәлелдеу математикалық әдістің жүрегі болып табылады».

Үшбұрыштар теңдігінің белгілерін оқыту барысында оқушылардың үшбұрыштар теңдігін дәлелдей білу, тең үшбұрыштардың сәйкес келетін үш элементін бөліп көрсете білу қабілетін дамыту қажетті.

7-сынып геометриясында үшбұрыштар теңдігі тақырыбы өзекті мәселелердің бірі, өйткені бұдан былай үшбұрыштар теңдігі белгілерін қолдану есептерді шығарудың негізгі тәсіліне айналады. Сондықтан теоремаларды дәлелдеуді жете меңгеру үшін, оларды дәлелдеуді қысқаша жоспарлармен орындаған тиімді.

Мысалы, үшбұрыштар теңдігінің І белгісін дәлелдеуді мына схема бойынша орындаған тиімді:

4. Берілген үшбұрышқа тең үшбұрыштың бар боуы жөніндегі аксиома бойынша болатындай үшбұрышы табылады;

5. Кесінді мен бұрышты өлшеп салуаксиомасы бойынша мен нүктелері, мен нүктелері беттеседі.

6. Қорытынды:

Егер тапсырма алдын ала берілмеген болса, онда мұғалім теореманы дәлелдеу процесінің қай жерінде өтілген қандай материалдың, қалай қолданылып жатқанын толық түсіндіруі қажет және кейін сол теореманы қайталағанда оқушылардың өткен материалдарды қалай пайдалана білетінін тексеру керек.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Бидосов Ә. Математиканы оқыту методикасы .-Алматы: Мектеп, 1981.-221 бет.

2. Қаңлыбаев Қ.И., Сатыбалдиева О.С., Жанабердиева С.А., Математиканы оқыту әдістемесі. – Алматы:Дәуір, 2013.

3. Әбілқасымова А.Е., Математиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі. – Алматы:Білім, 2005.

4. Рыжик В.И., Дидактические материалы по алгебре и математическому анализу - для 10,11 классов. Учебное пособие для учащихся школ и классов с углубленным изучением математики. – Москва: Провощение, 1997.

5. Ким Е., Нестандартные уроки математики – для 5-6 классы. В: -Астана, 2005.

6. Қаниева Г. Оқушының ойлау қабілетін дамыту // Қазақстан мектебі.-№5,1991. 3-10 бет.

7. Дарменова Қ. Көрнекілік арқылы ойлау қабілетін арттыру // Бастауыш мектеп.- № 4,1991. 12-14 бет.

8. Корпешова Г. Оқушылардың қызығушылығын арттырудағы көрнекіліктің рөлі // Қазақстан мектебі..- № 4, 1986. 20-21 бет

9. Әбілқасымова А.Е, Бекбоев И., Абдиев А., Жұмағұлова З.А., Алгебра (8 – сынып оқулығы). – Алматы: Мектеп, 2008.

10. Әбілқасымова А.Е, Корчевский В., Абдиев А., Жұмағұлова З.А., Алгебра және анализ бастамалары (11 – сынып оқулығы ж.м.б). – Алматы: Мектеп, 2007.

11. Massagan.com сайты

12. 1referat.kz сайты

13. kk.wikipedia.orgсайты

25