Зертханалық жұмыс № 4
Сфералардың үйлесімі бойынша географиялық қабықтың бөлімдерін көрсетіңіз (1 кесте). Жер шарының ауданынан млн.км² ауданын санаңыз. Неліктен түптік бөлім көп ауданды алып жатыр?
Кесте 1. Географиялық қабықтың бөлімдері
-
№
Географиялық қабықтың бөлімдері
Атмосфера
Литосфера
Гидросфера
Үлесі,%
Ауданы, млн.км²
1
Жер бетілік
25
2
Сулық
58
3
Жер беті сулық
6
4
Түптік
64
Зертханалық жұмыс № 5
Жер бетіндегі мұхит пен құрлықтың ара қатынасын бағаналы диаграмма түрінде көрсетіңіз. Солтүстік жарты шардағы құрлық 101 млн.км², мұхит 154 млн.км², ал оңтүстік жарты шардағы құрлық 48 млн.км², мұхит 202 млн.км² ауданды алып жатыр. Пайыздық көрсеткіштермен көрсетіңіз (мұхит көк түспен, ал құрлық қоңыр түспен).
Мұхит пен құрлықтың таралуының оңтүстік және солтүстік жарты шарлардағы климатқа әсерін түсіндіріңіз.
Зертханалық жұмыс № 6
Күннің орташа биіктігі мен Күннің максималды ұзақтығының графигін құрастыру. Графикке талдау жасаңыз.
Кесте 2. Ендіктерге байланысты Күннің ұзақтығының тәуелділігі
-
Ендік, °
Күннің орташа биіктігі, °
Күннің максималды ұзақтығы, сағ.
5
73
12
10
71
13
20
66
14
30
59
15
40
48
15
50
45
17
60
25
21
70
24
24
80
15
24
Зертханалық жұмыс № 7
Географиялық қабық және географиялық белдеудегі құрлық пен мұхиттың аудандарының ара қатынасын, биіктік пен тереңдік таралуын бағаналы диаграммада көрсетіңіз (кесте 3).
Кесте 3. Құрлық, мұхит, биіктік пен тереңдіктің таралуы
-
Белдеулер
Ауданы, млн.км²/%
Орташа
Жалпы
Құрлық
Мұхит
Биіктігі, м
Тереңдігі, м
Арктикалық және антарктикалық
41/8
18/12
23/6
1392
2211
Субарктикалық және субантарктикалық
40/8
10/7
30/8
380
2290
Қоңыржай
89/17
38/26
51/14
580
3550
Субтропиктік
72/14
19/13
53/15
910
4135
Тропиктік
176/36
26/18
150/42
610
4285
Субэкваторлық және экваторлық
92/18
38/26
54/15
648
4105
Жалпы
510/100
149/100
361/100
875
3795
Әр түрлі географиялық белдеулердегі құрлықтың климаттық ерекшелігі мен биомасса өзгерісінің бағаналы диаграммасын құрастырыңыз. Ұсынылатын масштаб: радиациялық баланс- 1 см -20 ккал/см² (сары), белсенді температура суммасы - 2000° С (қызыл), жауын – шашын 1 см – 500 мм (көк), биомасса – 1 см – 20 мың.т/км² (жасыл). Диаграммаға талдау жасау.
Кесте 4. Географиялық белдеулердегі құрлықтың биомасса мен климаттық ерекшелігі
-
Белдеулер
Радиациялық баланс, ккал/см²
10° С жоғары температура суммасы
Жауын-шашынның жылдық мөлшері, мм
Биомасса, мың.т/км²
Субарктикалық және субантарктикалық
15
600
400
16
Қоңыржай
35
2750
625
38
Субтропиктік
55
4500
600
48
Тропиктік
65
10000
533
2
Субэкваторлық
75
9500
875
41
Экваторлық
80
9375
1750
166
Әр түрлі географиялық белдеудегі мұхиттың климаттық ерекшелігі мен биомассасының өзгерісінің бағаналы диаграммасын құрастырыңыз. Ұсынылатын масштаб: радиациялық баланс- 1 см -20 ккал/см² (сары), жылдық су температурасы – 1 см- 5°С(қызыл), жауын – шашын 1 см – 500 мм (көк), биомасса – 1 см-100 мың. т/км² (жасыл). Диаграммаға талдау жасау.
Кесте 5. Географиялық белдеулердегі мұхиттың биомасса мен климаттық ерекшелігі
-
Белдеулер
Радиациялық баланс, ккал/см²
Судың орташа жылдық температурасы, °С
Жауын-шашынның жылдық мөлшері, мм
Биомасса, мг/м³
Субарктикалық және субантарктикалық
25
5
915
Қоңыржай
48
9
1078
350
Субтропиктік
82
18
928
75
Тропиктік
107
23
825
50
Субэкваторлық және экваторлық
116
25
1168
62