Баба дуйгъусы

Бекир дердине дерманны ялынъыз къазылгъан, сачылгъан топракъта юререк, топракъны къолларынен тутаракъ тапар эди. Шимди де айны шу ихтияджнен бостангъа кете эди. Амма бу акъшам гонъюльсиз кете, бу акъшам козьге корюнмеген бир къувет онынъ аякъларыны косьтеклей эди. Бостан четинде токъталды, бакъла сырыкъларына, исарны орьткен ешиль япракълы къабакъларнынъ орькенлерине эппейи бакъып турды.

Бостанда онынъ не иши бар эди. Ёкъ эди, бостанда онынъ ич бир иши ёкъ эди. Олса биле, о иш бу акъшам Бекирден узакъ эди, гизли эди, козьлерине корюнмей эди. Бекир бу акъшам ич бир шейни коралмай эди. Башыны котерди, эвнинъ софасына, софагъа ачылгъан къапуларгъа бакъты. Софада, одаларда агъыр ве терен бир сессизлик бар эди. Айше къайдадыр, аджеба? Амма Айше де бу акъшам ондан узакъ эди, онынъ юрегине кирип оламай эди. Бельки, о биринджи кере баба юрегинен озь къызыны башкъалары ичюн беслеп-осьтюргенини ис эткендир. Бу аджджы, пек аджджы бир ис эди. Амма бу акъикъат дегиль эдими? (148 с.)

Дж. Дагъджы «Олар да инсан эди»

Ашлыкъ чалув маали

Сабанынъ саарь вакътында тюшкен чыкъ къушлукъ маали бир къалмай котерилип кете. Кунеш парылдай. Атта уйлеге якъын богъдай занларында адам чыдап оламай, мийине сыджакъ ура, козьлерине къаранлыкъ чёке. Бойле вакъытта богъдай занында чалышмакънынъ чареси олмай.

Эламаннынъ мийи ёрулды. Кунь бойле къыза берсе, богъдай къалмаз,  деп тюшюнди о. Кунеш якъар. Ойле олса, оны ормакътан файда бармы? Ем, тобан олур, лякин оларнынъ да тесири олмаз. Айванларгъа да зарар этер. Эгер учь-дёрт куньде чалып оламасакъ, битти — весселям. Сарфлагъан эмегимиз зая кетеджек. Гедже-куньдюз чалышмакъ керекмиз. Бир-эки кунь зорлукъ чекильсе, бир шей олмаз. Гедже ишлемеси енгиль олур. Богъдай саплары да текяран йымшарлар. Башакъ къылчыкълары терли тенге, боюнгъа, юзьге, манълайгъа япышып раатсызламаз.

Ашлыкъ чалувгъа къызлар, къадынлар, осьмюрлер, къартлар, чалышмагъа джесарети олгъан сакъатлар –– къыскъасы, къыбырдагъан джаннынъ эписи чыкъалар.

Бойлу сельбилер артындан он дёрт куньлюк ай корюне. О, нурсуз шавлелери иле богъдай занларыны, богъдай занларынен тутушкъан къырлар ве байырларны, дагъларны джесаретсиз ярыкъландыра. (149 с.)

К. Къадыров «Беяз фуртуна»

Омюр ёлу

Бир бинъ докъуз юз къыркъ экинджи сенеси февраль айынынъ сонъки куньлери… Ленинград шеэри эр тарафтан душман алкъасынен сарылып алынгъан. Немсе фашистлери ачлыкъ вастасынен шеэрнинъ къараман халкъыны озьлерине боюн эгдиреджек фикрини акъылдан чыкъармай эдилер. Инкяр этмек олмаз, шеэрнинъ вазиети акъикъатен сонъ дередже агъыр эди: ярыкъ ёкъ, эвлер сувукъ, шеэр транспорты токътап къалгъан, эалиге ве джебэге атеш етмей, къуршун аз, снарядлар даа да аз…

Бойле агъыр бир шараитте шеэрни, джебэни темин этмек, яралы ве хасталарны «Буюк топракъкъа» кочюрьмек ичюн Ладога голюнинъ эмиети пек буюк эди.

Къыш энди чокътан озь укъугъыны эльге алгъан, гольнинъ ачыкъ ерлери бузлагъан, бузлу ерлери йылтырай, тынч ерлери исе къарнен комюлип къалгъан эди. Гольнинъ бир ялысындан о бир ялысына баргъанджа къарны темизлеп, чокъ километрли бузлу ёл ачылды. Бинълернен автомашиналар гедже-куньдюз бу ёл бою ашайт, джебэ ичюн силя, къуршун, снаряд ташып башладылар. Иште, онынъ ичюн халкъ бу ёлгъа «омюр ёлу» адыны берип, йырлар тизди ве йырлады. (149 с.)

Р. Халид