Номан Челебиджиханнынъ балалыгъы

Уджу-буджагъы корюнмеген чёллер… Дюльбер, назик, къулан, шиддетли, къудретли, джумерт ве саран чёллер. Иште, шу чёллер багърында Буюк-Сонакъ коюнде, бинъ секиз юз сексен беш сенеси Ибраим Челебининъ къорантасы даа бир джангъа артты. Огъланчыкънынъ адыны Номан къойдылар.

Номан гъает сезгир, инсан адалетсизлигине инджеден, ичинден сесленген бир бала эди. Онынъ балалыгъы бабасынынъ варлыкълы девринде, догъмуш Буюк-Сонакъ коюнде, къулан чёллерде, севимли атынынъ устюнде кечкендир.

Номан табиатынджа мерхаметли бала эди. Лякин о, агъламагъа бильмей эди. Онынъ агълагъаныны корьген адам пек аздыр. О, къуветли севги, къуветли ираде, къуветли рух саиби, дегенини япкъан, дегенинден таймагъан, дегенини озюне хас сувукъкъанлыкъ ве ираде иле яптыргъан, керек олмагъан, арткъач арекетлер япмагъан бир бала олып осьти. Онынъ ичюн «енъильмек» сёзю ёкъ эди. Яныкъ ве истираплар не къадар къуветли олмасын, онынъ юзю агъарыр, манълайы терлер, санки козьяшлары даа корюнмеден, топланмадан бувгъа дёнип, учып кетер эди. (139 с.)

Ю. Къандым «Куреш мейданыны от басмаз»

Сенелер бою девам эткен аят

Нидже йыллардан берли Къара денъизнинъ кя ачувлы ве къутурмыш далгъалары, кя муляйим бир суретте ялыларны ялагъан хош толкъунджыгъазлары Къырым ярымадасыны чевре-четинден даима яйкъайып келе эди.

Къышнынъ чатлама аязларындан къуртулып, баарьге чыкъкъан дагълар янъыдан ешиллене, тарлалар ашлыкъ занлары иле тола, багълар-багъчалар чечеклерге бурюне, ве бираз сонъра етишкен мейвалар онълугъы ве агъырлыкълары иле тюбюндеки чаталларны майыштыра, сындыра ве козьлерни севиндире эди.

Кузь кельгенде исе бу багъчаларнынъ, чайырларнынъ ве тарлаларнынъ ичинде отькен инсан давушлары, Къырымнынъ яйлаларында, чёльдеки къошларында манърашкъан къоюнларнынъ седасы Къырымнынъ топрагъыны санки джанландыра ве сёйлендире эди.

«Багъ бозумы» заманы келип еткенде, Къырымнынъ чёллери къара-сабан олып сюрюльген, багълар-багъчалар бошалгъан, ялысыны да та инсаннынъ кемиклерине кече тургъан сисли туманлар къаплай, санки язнынъ зевкълы куньлерини озгъарып, агълай киби, тура эди.

Бойледже, девам эткен йылдёнюми артыкъ сенелер бою бир тюсте, бу тарзда келип кетмекте эди. (139 с.)

А. Озенбашлы «Дюнюмизин джанлы левхалары»

Шевкъи Бекторенинъ Номан Челебиджихан акъкъында хатырлавларындан

Мен оны шахсен бинъ докъуз юз секиз сенесинден берли таныйым. Онынъ бутюн аркъадашлары арасында козьге чарпаджакъ къадар айры устюнликлери бар эди. Темиз кийинир, тертипни север. Гузель ахлякълы ве тутумлы. Тютюн ве ички ичмез. Вакътыны бош кечирмез, чокъ окъур ве чокъ чалышыр эди.

Челебиджихан ортадан бираз юксек бойлу, тикназ ве сагълам мучели эди. Арекетлери чевик, юрюши мунтазам. Юреркен, башыны бираз огге эгер. Сагъына, солуна бакъмаз, озюни чокъ джиддий тутарды. Кийинишинде биле озюне махсус идеал бир зевкъкъа саип эди. Арадан ярым асырдан зияде бир вакъыт кечкен олса да, аля даа тюневинки киби, козьлеримнинъ огюне келе: даима темиз туткъан энъсесине къадар тёкюльген узун ве гурь сия сачлары, чатыкъ къашлары, гурь мыйыкълары, бираз чичек бозугъы олмасына рагъмен, чокъ севимли, гъает къансыджакъ, богъдай ренк череси, зекя толу, къара къумрал, атешли козьлеринде кендине ишанч телькъин эткен бир шахсиети бар эди. (139 с.)

Ю. Къандым «Куреш мейданыны от басмаз»