2. Мәтіңді оқыңыз және қазақ тіліне аударыңыз.

ҚР Конституциясындағы Азаматтық құқық туралы.

1995 жылы 30 тамызда ҚР Жоғарғы Кеңесімен қабылданған «ҚР Конституциясы » – Ата Заңы 9 бөлімнен, 98 баптан тұрады.

II бөлім «Адам және Азамат» деп аталады, оған 10-39 баптары кіреді. Аталмыш бөлімде мемлекет азаматтарының негізгі конституциялық азаматтық құқықтары талқыланады, жүзеге асырылады.

10-бап. 1. ҚР азаматтығы заңға сәйкес алынады және тоқтатылады.

2. Республиканың азаматын ешқандай жағдайда азаматтығынан, өзінің азаматтығын өзгерту құқығынан айыруға, сондай-ақ, оны Қазақстаннан тыс жерлерге аластауға болмайды.

3. Республика азаматының басқа мемлекеттің азаматтығында болуы танылмайды.

11-бап. 1. Республиканың халықаралық шарттарында өзгеше белгіленбесе, ҚР азаматын шет мемлекетке беруге болмайды.

2. Республика өзінің елден тыс жүрген азаматтарын қорғауға және оларға қамқорлық жасауға кепілдік береді.

29-бап. 1. ҚР азаматтарының денсаулығын сақтауға құқығы бар.

2. ҚР азаматтары заңмен белгіленген кепілді медициналық көмектің көлемін тегін алуға құқылы.

30-бап. 1. ҚР азаматтарының мемлекеттік оқу орындарында тегін орта білім алуына кепілдік беріледі. Орта білім алу міндетті.

2. Азаматтың мемлкеттік жоғары оқу орындарында конкурстық негізде тегін жоғары білім алуға құқығы бар.

3. Жекеменшік оқу орындарында ақылы білім алу заңмен белгіленген негіздер мен тәртіп бойынша жүзеге асырылады.

33-бап. ҚР азаматтарының тікелей және өз өкілдері арқылы мемлекет ісін басқаруға қатысуға, мемлекеттік органдар мен жергілікті өзін-өзін басқару органдарында тікелей өзі жүгінуге, сондай-ақ ұжымдық өтініштер жолдауға құқығы бар.

34-бап. 1. ҚР азаматы ҚР Конституциясын, заңдарын ... сақтауға міндетті.

2. ҚР мемлекеттік нышандарын құрметтеуге міндетті.

35-бап. ҚР азаматы заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және де өзге де міндетті төлемдерді төлеу борышы әрі міндеті.

36-бап. 1. ҚР қорғау – әрбір азаматтың қасиетті парызы және міндеті.

2. Республика азаматтары заңда белгіленген тәртіп пен түрлер бойынша әскери қызмет атқарады.

37-бап. ҚР азаматтары тарихи және мәдени мұралардың сақталуына қамқорлық жасауға, тарих пен мәдениет ескерткіштерін қорғауға міндетті.

38-бап. ҚР азаматтары табиғатты сақтауға және табиғат байлықтарын ұқыпты қарауға міндетті.

39-бап. Азаматтық құқықтары мен бостандықтарын конституциялық құрылыста қорғауға құқылы және де процесс барысында Азаматтық Кодекске жүгінуге құқылы.

Басқа елден көшіп келген адамдар не оралмандар еліміздің азаматтығын алу үшін Қазақстан Республикасында кемінде 3 жыл тұру керек. Содан кейін оларға «ҚР азаматы» деген заңды күшке ие төлқұжат беріледі.

3. Сұрақтарға жауап беріңіз.

1. ҚР Конституциясы неше бөлімнен және неше баптан тұрады?

2. «Адам және Азамат» деген бөлім неше бап аралығын қамтиды?

3. ҚР Конституциясындағы 10-бап не туралы?

4. ҚР Конституциясының нешінші бабында мемлекет шетелде жүрген өзге азаматтарды қорғауға және қамқорлық жасауға кепілдік береді?

5. Заңмен белгіленген кепілді медициналық көлемін тегін алуға құқылы екенін көрсететін ҚР Конституциясының нешінші бабы?

6. Азаматтардың білім алу құқықтары туралы нешінші бапта айтылған және ол қандай шарттардан тұрады?

7. ҚР Конституциясының 34-бабында не туралы айтылған.

8. ҚР азаматы салық төлеуге міндетті ме? Нешінші бап?

9. Әскери қызмет атқару азаматтықтың белгісі ме? ҚР Конституциясында не жазылған?

10. Мәдени, тарихи мұраларды, ұлттық байлық пен табиғатты қорғауға, оны сақтауға ҚР азаматы міндетті ме? Неге?