- •«Тілдің жүйелілігі тілдің тарихында өзіндік ерекшелігімен көрінеді»
- •Халықтың мәдени дәрежесiн оның тiлiн зерттемей тұрып түсiну мүмкiн емес
- •Глоссематика қашан қалыптасты-хх ғ 30 ж
- •Дистрибуцияны
- •Етістік – предикаттық айналасындағы семантикалық элементтер
- •Көне грек-рим тіл білімінде александриялық грамматикалық ілім жүйесін қалыптастырушылар-Аристарх Самофракийский.Дионисий Фракийский.Апполоний Дискол.
- •Көне сөздердің мағыналарын айқындау
- •Орта ғасыр лингвистикасында киелі және қасиетті тіл немесе Пайғамбар тілі деп есептелген тіл-Канондық тіл.
- •Руссо, де Бросс, т.Б. Галымдар тiлдiң шыгуын қалай түсiндiредi ? жаратылыс дыбыстарынан пайда болган
- •Синтаксистік жүйе элементарлы сөйлемдер жиынтығынан тұрады
- •Сөйлемдердің элементарлы типтері ядро сөйлемдер деп танылады
- •Сөйлеудің ойлаумен, ұғыммен байланысын ескермеді
- •Тіл элементтерін тік бағытта қарастырады
- •Тілдік жүйенің түрлі салалрдағы қызметін оңтайландыру
Дистрибуцияны
Дистрибуцияны негiзгi методика ретiнде алган агым қайсы? Америка структурализмi
Дифференциация деген не? Біртұтасзаттың, құбылыстыңөзішіненбөлінуі, жекеленуі.
Дүние жүзі тілдері классификациясының негізгі тілдері:Типологиялық
Дүние жүзіндегі тілдердің Типологиялық белгілерін айқындап, тілдерді сол белгілеріне қарай жіктеуді алғаш ұсынғанФ.Шлегель
Дүниежүзі тілдері классификациясы-Генеалогиялық.Ареалдық.Типологиялық.
Дүниежүзі тілдерін түбір тіл, жалғамалы тіл, қопармалы тіл деп бөлуші:А.Шлейхер.
Дүниежүзі тілдеріне ортақ фонетикалық өзгерістер? Конвергенция және дивергенция
Дүниежүзіндегі тілдердің типологиялық белгілерін айқындауды ең алғаш ұсынған ғалым? Ф. Шлегель
Дыбыс тiлiн дүниеге келтiрген қандай қажеттiлiк? әлеуметтiк алғы шарт
Дыбыс тілінің ой-санамен қарым-қатынасы:Ойды қалыптастырып, жарыққа шығаратын құрал.Ойлау құралы.
Дыбыстық жүйе өзгерістерін ескермей сипаттау және зерттеу қалай аталады-Статика.
Е.Д.Поливанов математика мен лингвистика арасындағы шектесу нүктесін көрсетті: Кимографиялық қисықтар талдауы; Диалектологиялық статистика; Этимологиялық ықтималдық теориясын анықтаудағы ықтималдық теориясының қосымшалары.
Европалық неогумбольдтшылдық теорияны қалыптастырушы: Вайсбергер, Х.Глинц, А.Мойе.
Ежелгі Заман Лингвистикасындағы ең басты мәселе-Зат пен атау ажырамас бірлікте болу керек.
Ежелгі грек философтары тілдің шығуына байланысты мынадай теориялар ұсынды:Генеологиялық теория.Келісім теориясы.
Ежелгі Греция тіл білімі қандай кезеңдерге бөлінеді-Философиялық және филологиялық.
Ежелгі Грецияда сөз мағынасы мен мәнін айырып беруші-Продик.
Ежелгі дәуір лингвистикасына тән ат қою теориясының мақсаты-Зат пен оның атауы арасындағы байланысты зерттеу.
Ежелгі дәуір тіл білімінде көтерілген негізгі проблемалар? Ат қою, грамматикалық өнер теориялары
Ежелгі дәуір тіл біліміндегі ерекше көңіл бөлінген мәселелер? ат қою теориясы. грамматикалық өнер мәселесі
Ежелгі үнді лингвистикасында санскрит тілі мен веда жыры тілінің дыбыстық жүйесі мен грамматикасын зерттеп, 4000-нан астам грамматикалық ереже ұсынған зерттеуші-Панини.
Екі дыбыстың тілдің дамуы барысында бір дыбысқа айналып кету құбылысИнтеграция
Екі жақты таңбалар: Сөз, сөз тіркесі, сөйлем
Екі тілділік кең өріс алған жағдайда бір тілдің екінші тілге әсері заңдылық сипат алуы мүмкін бе-Мүмкін.
Ең алғашқы қазақ тілі грамматикасының авторы? Н.И.Ильминский
Ертедегі түркі халқының аталуы?скиф.гунн.сақ
Ертедегі шағын қауымдастықтар тілінен кейінгі замандардағы күрделі қауымдар тіліне қарай даму жолында тілдер дамуында болған екі түрлі үдеріс:Интеграция.Дифференциация.
Есік қақанда, екінші біреудің есікті ашуға ұмтылуы; сәлемдесудің орнына бас изеу түрі жататын коммуникация:Ым-ишара арқылы.
Етістік – предикаттық айналасындағы семантикалық элементтер
Етістік іс - әрекетінің сабақты және салт түрлерін көрсете алмайдыЛогикалық субъект пен объект бір – біріне кірігіп кетеді Сөзден құралған комплекс бір бүтін тұтастық ретінде танылады, сөзбен сөйлем ажыратылмайды
Еуропа тарихы тұрғысынан алғанда, қайта өркендеу дәуірі тіл білімін қамтитын ғасырлар? ХIV. XV.XVI
Еуропа тарихы тұрғысынан алғанда, қайта өркендеу дәуірі тіл білімін қамтитын ғасырлар? ХIV. XV
Еуропалық ортаның өзінде дара тұратын ғалым-Ш. Уәлиханов.
Жалпы тіл білімі курсының айқындайтын мәселелері:Тілдің мәні мен қызметін, оның ойлаумен қатынасын, байланысын, тілдің даму заңдарын, зерттеу әдістерін белгілеу.
Жалпы тіл білімі курсының бөлімдері? тіл ғылымының тарихы.тіл теориясы
Жалпы тіл білімінің жеке тіл білімінен айырмасы?Тілдің жалпы теориясы туралы ғылым екендігінде
Жалпыдыбысқұбылыстарынзертейтінғылым Физика
Жапон тілінің алғашқы грамматикасы қалай аталады-Гогану – синсэ.
Жартылай екі жақты таңба? Сөз тіркесі
Жас грамматизм бағытына қарсы Батыс Еуропада пайда болған лингвистикалық мектеп-эстетизм мектебі
Жас грамматизм бағытының өкілінің бірі-К. Бругман
Жас грамматикалық бағыттың кемшіліктері:Фактіге сүйену дегенді желеу етіп, ғылыми абстракцияның мәнін ескермеді.Зерттеу істерінде бір ғана диахрондық, индуктивтік әдістерге сүйенді.Тілдің құрылымдық бөлшектерін бір-біріне байланыссыз жеке-жеке таңдаушылыққа бой ұрды.
Жас грамматистер бағытының негізін салушылар:Б.Дельбрюк Г.Пауль К.Бругман
Жас грамматистер лингвистикасының принциптері: Тілге материалдық сипат тән: Ата тілді іздемей, тілдердің үздіксіз даму заңдылығын ашты; Реконструкцияға келмейтін көне тілден гөрі, қазіргі заман тілдері мәнбірлеріне көңіл бөлді.
Жас грамматистер мектебінің екінші атауы-Лейпциг мектебі
Жас грамматистер сөйлеу механизмін қалай бөліп қарастырды-Физикалық, когнитивті.
Жас грамматистер сынаған әдіс-Салыстырмалы-тарихи әдіс
Жас грамматистік ағымның негізгі принциптерін баяндайтын еңбектер-«Үндіеуропа тілдерінің морфологиялық зерттеулері», «Тіл тарихиның принциптері»
Жас грамматистік ағымның пайда болған кезеңі-ХІХ ғ 70 ж
Жасанды тілдерге жататындар:Воляпюк. Эсперанто.Идо.
Жасанды халықаралық тілдердің 600 жобасы жасалып, адамдарға қызмет еткен Эсперанто, Идо секілді тілдердің өріс алуы қай кезеңге тән-Қайта өрлеу.
Жасграмматизм бағыты ең алғаш бастау алған ел:Германия.
Жеке жүйе элементтерi арасында қандай қатынастар болады?тек сингмалық, парадигмалық қатынастар гана болады
Женева социологиялық мектебі мен Франция социологиялық мектептерінің көсемі-Ф. де Соссюр
Женева социологиялық мектебінің негізін салушы? Ф. де Соссюр
Жеңген тiлдегi жеңiлген тiлдiң элементтерi қалай аталады? субстрат
Жүйелік құрылымдық тіл білімінің пайда болу, қалыптасу себептері-Тілдің практикалық қызметінің күрделене түсуі.Нормативтік грамматикаға жеткілікті мән берілмеуі.Тілдің ішкі заңдылықтарының шиеленісе түсу мәселесі
Жүйелік- құрылымдылық тіл білімінің пайда болу, қалыптасу себептер:Тілдің практикалық қызметінің күрделене түсуі
Жүйелік-құрылымдық тіл білімінің пайда болу,қалыптасу себептері-Нормативтік грамматикаға жеткілікті мән берілмеуі.Тілдің практикалық қызметінің күрделене түсуі.Тілдің ішкі заңдылықтарының шиеленісе түсу мәселесі
Зат және оның атауы арасындағы сәйкессіздіктер туралы Демокрит тұжырымдары: Көп ұғым сөзбен белгіленбеген, көптеген ғылымның бірнеше атауы бар. Көптеген сөздің бірнеше мағынасы бар. Бір сөз басқа сөзді алмастыра алады.
Зат пен атау бірлікте, атау затқа міндетті түрде сәйкес келеді деген тұжырым айтқан қытай философ-лингвисі көрсетКонфуций.
Зерттеудiң сипаттама, салыстырма түрлерi алгашқы рет қай кезеңде бой көрсете бастады?қайта өркендеу дәуiрiнде
И.Гердердің тілдің шығуы теориясымен байланысты тұжырымдары:Тілдің шығуы және оның дамуы тарихы ойлаумен тығыз байланысты.Тілді құдай жаратқан жоқ, сондай-ақ және ол кездейсоқ та пайда болған жоқ.Тілдің пайда болуы адам ойы мен сезімінің дамуы барысындағы заңды құбылыс.
И.И. Мещанинов бойынша синтаксистік дамудын пассив кезеңіне тән белгілер-Етістік іс-әрекеттің сабақты және салт түрлерін көрсете алмайды.Логикалық субьект пен обьект бір-біріне кірігіп кетеді.Сөзден құралған комплекс бір бүтін тұтастық ретінде танылады,сөз бен сөйлем ажыратылмайды
И.И. Мещанинов бойынша синтаксистік дамудың пассив кезеңіне тән белгілер:Етістік іс - әрекетінің сабақты және салт түрлерін көрсете алмайды
И.И.Мещанинов бойынша синтактистік дамудың пассив кезеңіне тән белгілер-Логикалық субьект пен обьект бір-біріне кірігіп кетеді.Сөзден құралған комплекс бір бүтін тұтастық ретінде танылады,сөз бен сөйлем ажыратылмайды.Етістік іс-әрекеттің сабақты және салт түрлерін көрсете алмайды
И.И.Мещаниновтің синтаксистік дамудың пассив кезеңі белгілері:Логикалық субъект пен объект бір-біріне кірігіп кетеді. Етістік іс-әрекеттің сабақты және салт түрлерін көрсете алмайды. Сөзден құралған комплекс бір бүтін тұтастық ретінде танылған сөйлем ажыратылмайды.
И.И.Мещаниновтің синтаксистік дамудың эргатив кезеңі белгілері: Іс-әрекеттің субъектісі ерекше эргативтік септікте тұрады. Іс-әрекеттің объектісі атау септігінде тұрады. Инкорпорация әлсіреп, кейін мүлдем жойылады.
И.И.Мещаниновтің синтаксистік типологиясы бойынша тіл құрылысының 3 типі: Номинативті конструкция.Актив конструкция.Эргативті конструкция.
Ибн Даххан сөздігі не жайында-Бір мағыналылық пен көп мағыналылық жөнінде.
Ибн Синаның артикуляция, акустика, фонетикалық мәселелерді қамтыған трактаты сибаваихи, замахшари еңбектерінен несімен ерекшеленеді-Тілдің семиотикалық белгілерін сипаттауымен.
Идеографиялық жазу дегеніміз? Таңбаның буынды белгілеуі
Иерархиялық қатынас мүшелері:Фонетика, лексика.Грамматика.
Иерархиялық қатынасқа тән сипаттар-Күрделірек деңгей бойынша қатынас.Дыбыстың морфемаға, морфеманың сөз құрамына енуі.Әртектес элементтердің қатынасы.
Иерархиялық қатынаста болатын таңбалар? Тілдік таңбалар
Иерархиялық қатынастың өзіне тән белгілері: Морфема сөздің құрамында болады. Сөз сөйлем құрамында болады
Индивидуалистiк психологизм көзқарасы бойынша индивидуумнiң тiлiн, психикасын зерттеу арқылы халықтың, ұлттың рухани заңдылыгын ашуга бола ма?болады
Индивидуалистік бағытқа қарама-қарсы мектеп-Социологиялық мектеп
Инкорпоративті тіл дегеніміз қандай тіл-Полисинтетикалық.
Интерфикске тән белгілер: Екі түбірді біріктіретін қосымша
Интерфикске тән белгілер-Екі түбірді біріктіретін қосымша.Сөзжасам үшін қолданылады.Функционалдық жағынан «байланыстырушы» категория.
Интерфикске тән белгілер-Сөзжасам үшін қолданылады
Интралингвистика терминінің негізгі салалары қандай-Фонетика, лексикология, грамматика.
Итальян лингвисі Г.И.Асколи тілдердің араласу, тоғысу теориясын қалай қарастырады-Полистрат, монострат, макрострат.
К.Маркс пен Ф.Энгельс «Неміс идеологиясы» дейтін еңбегінде ұлт тілі мен әдеби тіл қалыптасуының үш түрлі жолын көрсетті:Бұрыннан бар халықтың тіл негізінде қалыптасады.Әр түрлі ұлттардың, олардың тілдерінің араласып будасдасуы негізінде белгілі бір тіл бірнеше ұлт әдеби тілдерін қалыптастырады.Өзара туыстас, төркіндес диалектілердің шоғырлануы негізінде қалыптасады.
К.Фосслердің еңбегін көрсетіңіз-«Тіл біліміндегі позитивизм мен идеализм»
Кiмнiң тiл мәселелерi жөнiндегi көзқарасы тiл гылымының кейiнгi замандардагы дамуына үлкен әсер еттi? Аристотель
Канондық тіл дегеніміз не-Баршаға міндетті тіл
Кейінгі ұрпақтың алдыңғы ұрпақтан қабылдаған тілдік жүйеден ауытқуға жол беретіндіктері екі түрлі болады:Конвергенция.Дивергенция.
Кеңес лингвистерінің алдында тұрған алғашқы кездегі міндеті?Сауатсыздықты жою
Кеңес тіл білімінің еуропалық тіл білімдерінен басты ерекшелігі? Философиялық негізінде
Кеңестік кезеңде қалыптасқан тіл білімі салалары?Лингвостилистика, қолданбалы тіл білімі, когнитивтік тіл білімі
Кеңестік тіл білімі теориясының ең көрнекті өкілдері? И.И.Мешанинов, Л.В.ЩербаВ.В.Виноградов
Кеңестік тіл білімі теориясының ең көрнекті өкілдері-Л.В.Щебра.В.В.Виноградов.И.И.Мещанинов
Кеңестік тіл білімінің теориясының ең көрнекті өкілдері:Л.В.Щерба, В.В.Виноградов
Классикалық санскрит тілінің грамматикасын жазған лингвисті көрсет-әл-Фараби.
Когнитивтік лингвистиканың пайда болуы байланыстырылады: 1989ж. Луйсбургтегі симпозиуммен; Халықаралық когнитивтік лингвистика Ассоциация(АҚШ), 1980 ж. Миллер еңбегі.
Когнитивтік лингвистикасына байланысты ұғымдар: Дж.Миллер; ХХ ғ. 80 жж.; танымдық үдерістер жиынтығы.
Когнитивтік тіл білімі: Тілдің қолданылу механизмін түсіндіру, оның моделін жасау; Табиғи тілді сана әрекетінің көрінісі, ойдың тікелей шындығы ретінде зерттеу; Машиналық аударма, ақпараттық іздеу, есептеу жүйелерімен байланысты қолданбалы міндеттерді шешуге мүмкіндік береді.
Конструктивті синтаксистің қарастыратын мәселесі: Сөйлемнің мен айтылымның ішкі құрылымы; Сөздердің тіркесімділік мүмкіндіктері; Сөздер арасындағы байланыс түрлері.
Копенгаген лингвистикалық мектебінің негізін салушылар : Х. Ульдалль. Л. Ельмелев
Копенгаген мектебінің өкілдеріне тән-субъективизм
Копенгаген мектебінің принциптері: Тілдің мағыналық, дыбыстық жағын ескермеу; Тіл білімінің міндеті - тілдік элементтер арасындағы қарым-қатынасты ғана зерттеу; Құрылым – дерексіз таза қарым-қатынас схемасы.
Копенгаген структуралистерi зерттеу iсiнде қандай әдiстi қолдануды ұсынды?бiр гана дедуктивтi әдiстi
Копенгаген структуралық мектебінің негізгі принциптері:Құрылымды дерексіз таза қарым-қатынастар кестесі, торы деп түсіну.Тілді объективті өмірден, басқа ғылымдардан бөліп жекелеп қарау.
Көмекші таңбаларды табыңыз-Графикалық, заттық, ымдау.
Көне араб тіл білімі өкілдерінің бірі:Сибавейхи (Сибауайһ).
Көне Грек тіл білімінде көтерілген ең негізгі проблема?Тілдің шығуы мәселесі
Көне грек тіл білімінің кемшіліктері: Тілді логика, философиялық бір саласы деуі; Тілді өзгеріс үстіндегі құбылыс деп санамауы; Тілдік категорияларды логикалық категориямен тіркестіру.
Көне Грекия тіл біліміндегі аналогия және аномалия мәселесі тиесілі мектеп:Александриялық грамматистер мектебі.
