X. Əсерлі көңіл күй орнату.

(Ұ) Үнтаспадан тыңдату

Үнтаспа

Үнтаспадан ормандағы аңдардың, жаңбырдың жауғанын,

0–1 мин.

күннің күркірегенін, құстардың сайраған дауысын

тыңдату.

II. Өмірлік тəжірибені

104

маңыздандыру. Мақсатты болжам.

Педагог орман ондағы тіршілік, орманшының қызметі

туралы айтып береді.

2–5 мин

(Ұ)Адам денсаулығы көбіне қоршаған ортадағы

экологиялық ахуалға байланысты. Ал оны жақсартатын

жасыл желек, сол жасыл желекті баптап, өсіруші –

орманшы. Орманшының негізгі жұмыс орыны

Орман шаруашылығына қажетті

орманда, яғни тау қойнауында, орман мен өзен

суреттер.

бойында, көл жағалауы. Əрбір орманшы өз

қарамағындағы жүздеген, тіпті мыңдаған гектар жер

телімдерін бақылауына тура келеді.

Орманшы бір түйір дəннен көктеп шыққан қарағай

өскінін мəпелеп күтіп, баптап 1 метр биіктікке діңін

тіктеп өсіру үшін қаншама уақыт еңбектенеді.

Орманшы орманды күтіп-баптау жұмыстарымен қатар

ормандағы ағаштардың санын арттыру мақсатында,

тұқымбақтарды іске қосып, бұрын тұқымбақтары

болмаған мекемелерде жаңадан тұқымбақтар ашады.

Тұқымбақ – ағаштардың кішкентай көшеттерін

отырғызып, ормандағы ағаштар санын көбейту

мақсатындағы жұмыс түрі.

Болжамдар:

 Қарлы қыс, жаңбырлы жаз орманшы жұмысы үшін

берекелі болады.

 Жазды күндері орманды өрттен қорғау үшін

орманшыларға бірнеше түн ұйықтамауға тура келеді.

 Құмырсқалардың илеулеріне тамақтарын асыға тасып

жатқанын байқаған орманшылар күннің суытатынын

біліп, алдын ала қамданатын болған.

105

 Күннің кешке қарай қызарып батқанын байқаған

орманшылар, ертеңгі күннің ашық болатынын біліп

отырған.

III. Ұоқ тақырыбы бойынша

(Ұ) Презентация бойынша жұмыс.

Интерактивті тақта

жұмыс

6 – 27 мин.

– Суреттегі бұл көріністердің орманшылар үшін маңызы

Өсімдік пен жануардың суреті.

қандай?

(Т) «Бұрыштар» сыни тұрғыдан ойлау стратегиясы.

Орманшылар үшін ауа райын болжау қажет пе?Топтарда

түсіндіріңдер: 1-топ – керек, 2-топ – керек емес. (Не үшін?

Неге?).

106

Педагог балалардың назарын болжамдар ұсынуды

үйренуіне аударады. Балалар бұл кезде осы тіректі

пайдалануына болатындығын ескертеміз:

 ықтимал

 болжамдайық

 мүмкін

 солай дейік

 ал, егер…

Жұмбақтар жинағы.

Жұмбақ:

Сергек ол үнемі,

Сарп етіп бар күшін.

Түгендеп жүреді,

Орманның аң-құсын

Ол кім? Орманшы.

(Ұ) Тосын сəт:Есікті қағып, «аққу құсы ұшып келіп», хат

береді. (Педагог хатты балаларға оқып береді).

Балалар орманда тұратын ата бізден көмек сұраған екен.

Ол үшін автобусқа отырып орманға баруымыз керек.

Кəне, жүргізушіні сайлап алайық. (Балалар əн айтып

орманға барады.

Атай балаларды қарсы алады. Олардан жолда не

кездестіргендерін сұрайды.

Балалардың əңгімесін тыңдаған орманшы атай, аңдарға да

қамқорлық керек екенін айтады. Өзінің тиіндерін,

кірпілерін таныстырады. Тиін ағашқа секіріп, тыным

таппайды. Ағаштың діңгегін мекен етеді. Қысқа азығын

жинайды. Ал кірпі – өте сақ аң, ол азығын түнде аулайды.

Өзіне қауіп төнсе домалақ пішінге айналады.Ол қорегін

арқасындағы инелеріне түйреп алады. Орман аңдардың

мекені болғандықтан, оны қорғау керек, лас заттарды

тастамау керек. Орманшы атайдың əңгімесі балаларға

ұнады. Атай балаларға риза болды. Оларға арнап өзінің

жинап қойған орман жаңғақтарын тарту етеді.

107

(Ұ) Өзекті мəселе.

Орман алқаптарында аңдар мен құстардың бірнеше түрі

мекен етеді, орман алқаптарында аң аулауға мүлдем

тыйым салынған. Жануарларды қоректендіру, қорғау

мақсатында бұлақ көздері қоршалып, тас төселеді, құс

ұясы жасалып, құмырсқа илеулері қоршалады, халық көп

жүретін орман алқаптарына, сонымен бірге орманға кіре

беріс жолдарға өрт қауіпсіздігін сақтау мен аң-құстарды

қорғау тақырыбында билборд орнатылады. Орманшының

басты жұмыстарының бірі – орман алқабын тілсіз жау

өрттен жəне түрлі зиянкестерден қорғап, өз бетімен

заңсыз ағаш кесуді болдырмау жəне заңсыз аңшылықпен

күресу болып табылады.Ал қысты күні орманшылар жаңа

жыл мерекесі қарсаңында тəуліктік кезекшілік

ұйымдастырып қылқан жапырықты ағаштарды күзетеді.

Орманшы орманды өрттен бастап, ағаш дертіне дейін,

шөбінен бастап шөлейтіне дейінгі өзгерістерді қатаң

бақылауға алып, аялы алақан, жүрек жылуын талап ететін

ізгілікті мамандық.

(Ұ)Сергіту сəті.

«Орман» музыкасын тыңдату.

Əліппе-дəптермен жұмыс.

1. Сурет бойынша орманшының еңбегі туралы əңгімеле.

2.Суреттен орманшының ормандағы еңбек құралдарын

атап, көрсету (дүрбі, жер өлшеуіш, балта, ара, күрек.

3.Сурет салу: «Көрікті орман».

4. «Кішкентай орманшылар» тақырыбына əңгіме құрау.

108

Үлгі сұрақтар:

 Орманшының еңбегі туралы не білдік?

 Орман біздің-байлығымыз дегенді қалай түсінесің?

 Орманшы болу сені қызықтырады ма?

 Орманшы орманды кімдерден қорғайды?

ҰОҚ қорытындылап, осы ұғымдармен балалар

жетік танысу керек.

Орманшы –елдің орман байлықтарын қорғайтын адам.