- •Дәріс сабақтарының мазмұны
- •«Шешендік өнерге үйрету әдістемесі» пәні туралы түсінік
- •Шешендік өнер ғылымының қалыптасу тарихы
- •Ежелгі түрік халықтарының шешендік өнері
- •Шешендік өнердің дамуы
- •Шешендік өнердің зерттелуі
- •Шешендік сөздердің түрлері
- •Шешендік даудың түрлері
- •Қорқыт ата әңгімелеріндегі шешендік
- •Қазыбек Келдібекұлы (1667 – 1764)
- •Әйтеке Бәйбекұлы (1683 – 1722)
- •Бұқар шығармаларының зерттелуі
- •Мөңке би Тілеуұлы – белгілі шешен, халық мұңшысы
- •Мөңке Тілеуұлының сөз шеберлігі мен
- •Мұрат Мөңкеұлының толғауларындағы замана көрінісі
- •Мұрат Мөңкеұлының шешендігі
- •Махамбет Өтемісұлының өмірі мен тіл шеберлігі
- •Жарапазан өлеңдерінде айтылатын тапқыр сөздер мен шешендік нақыштар
- •Шешендік өнердің тұлғаны рухани адамгершілікке тәрбиелеудегі ролі
- •Практикалық сабақтардың тақырыптары
- •Осөж тақырыптары
- •Сөж тақырыптары
- •«Шешендік өнерге үйрету әдістемесі» пәні туралы түсінік
- •Шешендік өнер ғылымының қалыптасу тарихы
- •Қазақ халқының шешендік өнерінің тарихы
- •Тәуке ханның жеті жарғысы
- •Ежелгі түркі халықтарының шешендік өнері
- •Шешендік өнердің дамуы
- •Шешендік өнердің зерттелуі
- •Шешендік сөздердің түрлері
- •Шешендік даудың түрлері
- •Жесір дауы
- •Ер дауы
- •Мал дауы
- •Ар дауы
- •Қорқыт ата әңгімелеріндегі шешендік
- •Қайталауға, бекітуге арналған тестік жұмыс
- •2.Кімнің сөзі? «Ата даңқын шығарып, өзінің тегін қуған балаға ешкім жетпейді».
- •3.Ойды аяқтаңыз.
- •6.Соңғы жылдары шешендік өнерді зерттеген ғалымдар
- •8.Қазақ шешендік өнерінің тарихын неше кезеңге бөлеміз?
- •11.Анафора деген не?
- •12.Сөздер айшықтаудың қай түріне жатады?
- •Қазыбек би (1667 – 1764)
- •Әйтеке бәйбекұлы (1683 – 1722)
- •Бұқар жырау шығармаларының зерттелуі
- •Мөңке би тілеуұлы – белгілі шешен, халық мұңшысы
- •Мөңке тілеуұлының сөз шеберлігі мен
- •Мұрат мөңкеұлының толғауларындағы замана көрінісі
- •Мұрат мөңкеұлының шешендігі
- •Махамбет өтемісұлының өмірі мен тіл шеберлігі
- •Жарапазан өлеңдерінде айтылатын
- •Тапқыр сөздер мен шешендік нақыштар
- •Шешендік өнердің тұлғаны рухани адамгершілікке тәрбиелеудегі ролі
- •Қайталауға, бекітуге арналған тестік жұмыс
- •5.Ассонанс дегеніміз...
- •12. Дыбыстық қайталаудың қай түрі?
- •16. Жеті жарғы қай ханның тұсында шықты?
- •19. Ойды аяқтаңыз.
- •Шешендік өнерге үйрету әдістемесі бойынша жүргізілетін практикалық сабақтар
- •Тақырыбы: Майқы би мен Аяз бидің тіл шеберлігі
- •Аяз би Жаманұлы және Құмырсқа батыр
- •Сабақтың тақырыбы: Сырым Датұлы (1712-1802)
- •Тапсырма
- •Сары би мен Сырым Тапсырма
- •Мөңке би мен Сырым
- •Тапсырма
- •Алдар би мен Сырым
- •Сабақтың тақырыбы: Сырымның әңгімелері
- •Сырымның шешендік өнері
- •Сырым Малайсары ауылында
- •Сырымның Нұралымен кездесуі
- •Басқа пәле тілден
- •Сабақтың тақырыбы: Сырымның әңгімелері
- •Ханның Сырымды сынауы
- •Сырымның тапқырлығы
- •Өлмек хақ, тумақ хақ
- •Сабақтың тақырыбы: Билердің сөз шеберлігі
- •Бай болсаң халқыңа пайдаң тисін
- •«Мен жастың жайсаңы едім»
- •Ғылым артық па, мал артық па?
- •Сабақтың тақырыбы: Шешендік арнау
- •Тапсырма
- •Сабақтың тақырыбы: Шешендік арнаудың түрлері
- •Естірту. Көңіл айту
- •Шоқанның қазасын естірту
- •Сабақтың тақырыбы: Шешендік дау
- •Шешендік сөздердің берер ұлағаты
- •Имандылық - шешендіктің бір белгісі
- •Абай Құнанбаевтың қара сөздері
- •Абай мен Әбіш
- •Сабақтың тақырыбы: Бұқар жырларындағы мәнді сөздер
- •Бұқар жырау шығармалары
- •Махмуд Қашқари, ж.Баласағұни шығармаларындағы шешендік сөздер
- •Сабақтың тақырыбы: Төле бидің шешендігі
- •Атың Даналы болса...
- •Сабақтың тақырыбы: Қорқыт әулиенің шешендігі
- •Ортақ мұра
- •Оқытушы көмегімен студенттердің өз бетінше орындайтын жұмыстары
- •Заман-ай
- •Қазтуған жырау
- •Мадақ жыры
- •Асан Қайғы
- •4.Абайдың даналық шығармалары: Төмендегі кестені толтырыңыз:
- •Тақырыбы: Орта ғасырлардағы шешендік өнердің дамуы.
- •Шешендік өнерге үйрету әдістемесі Студенттердің өз бетінше жұмысы
- •Шешендік өнерге үйрету әдістемесі пәнінен бақылауға арналған тестік жұмыс
- •1. Қазақ шешендік өнерінің тарихын неше кезеңге бөлеміз?
- •4. Анафора деген не?
- •5. Асты сызылған сөздер айшықтаудың қай түріне жатады?
- •Студенттер білімін бақылауға және бағалауға арналған сұрақтар
- •Шешендік өнерге үйрету әдістемесі Емтихан сұрақтары
- •Пайдаланылған әдебиеттер Негізгі әдебиеттер
Қайталауға, бекітуге арналған тестік жұмыс
1. Бата, сын сөздер, көңіл айту, жұбату, естірту, сыңсу, әзіл оспақ, сәлем сөздер шешендік сөздің қай түріне жатады?
а) эпитет түрлері в) дау түрлері с) толғау түрлері д) теңеу түрлері е) арнау түрлері
2.Кімнің сөзі? «Ата даңқын шығарып, өзінің тегін қуған балаға ешкім жетпейді».
а) Қорқыт Ата З.Қабдолов в) Аристотель с) Сократ д) Игіүнеки е) С.Негімов
3.Ойды аяқтаңыз.
«Түгел сөздің түбі бір, түп атасы ...»
а) Төле би в) Әйтеке би с) Майқы би д) Қазыбек би е) Мөңке би
4.VIII ғасырда өмір сүрген шешендер
а) Майқы би, Аяз би в) Асан қайғы, Жиренше с) Төле, Әйтеке би, Қазыбек билер д) Досбол, Қожаберген е) Майқы би, Үмбетей
5.Кімнің өлеңі?
Еділ менен Жайықтың,
Бірін жазға жайласаң,
Бірін қысқа қыстасаң,
Ал қолынды маларсың
Алтын менен күміске.
а) Төле би в) Жәнібек би с) Қазыбек би д) Асан Қайғы е)Әйтеке би
6.Соңғы жылдары шешендік өнерді зерттеген ғалымдар
а) С.Қасқабасов ,С.Негімов в) Қ.Жұмағалиев, Қ.Досмұқанбетов
с) Б.Кенжебаев,М.Табылдин д) З.Ахметов, Ә. Кекілбаев е) М.Шаханов, Ш.Айтматов
7.Кімнің өлеңі?
Жас баладан биің болар, Жас балшықтан үйің болар, Ат жақсысы арбада болар, Жігіт жақсысы саудада болар.
а) Мөңке би в) Сырым батыр с) Төле би д) Қазыбек би е) Мағжан
8.Қазақ шешендік өнерінің тарихын неше кезеңге бөлеміз?
а) 2 в) 3 с) 4 д) 5 е) 6
9. ХІV – XVI ғасырларда өмір сүрген билер.
а) Майқы би, Аяз би. в) Асан қайғы, Жиренше с) Төле, Әйтеке, Қазыбек билер
д) Досбол, Қожаберген е) Майқы би, Үмбетей
10.Кімнің жауабы? Сөз анасы – құлақ,
Су анасы – бұлақ
Жол анасы – тұяқ.
а) Әйтеке би в) Сырым батыр с) Төле би д) Қазыбек би е) Бала би
11.Анафора деген не?
а) Сөз басында айтылар түйіннің, жеке сөздердің бірнеше рет қайталануы
в) Топ алдында айтылған сөзге шешендік сипат береді
с) Бір затты екінші затпен алмастырып айту
д) Құбылысты сурет арқылы көрсету
е) Бір затты басқа затпен теңестіру
12.Сөздер айшықтаудың қай түріне жатады?
Кім көрді көктің жерге құлағынын,
Кім көрді күннің жарық сұрағанын.
а) Анафора в) Эпифора с) Метонемия д) Синекдоха е) Кейіптеу
13.Кімнің айтқан сөзі?
Көш бастау қиын емес
Қонатын жерде су бар
Қол бастау қиын емес
Шабатын жерде жау бар
Шаршы топта сөз бастау қиын
Шешіммен таппас дау бар
а) Ақтамберді жырау в) Төле би с) Қазыбек би
д) Бұқар жырау е) Сырым шешен
14.Риторикалық сұрақ дегеніміз.......
а) Айтылған сөзге жауап күту в) Басты ойға назар аударту
с) Бүтіннің бөлшек арқылы айтылуы
д) Психологиялық паралелизм
е) Сөзді талдау
15.Халықтың философиялық көзқарасын көрсетеді.
а) Дау в) Метафора с) Арнау д) Теңеу е) Толғау
16.Дыбыстық қайталаудың қай түрі?
Елбең – елбең жүгірген
Ебелек отқа семірген
Екі семіз қолға шын,
Ерлер жортып күн көрген.
а) Алетерация в) Ассонанс с) Метонемия д) психологиялық паралелизм е) теңеу
17. Шешендік сөздер айтылу мақсатына қарай нешеге бөлінеді?
а) 5 в) 4 с) 3 д) 2 е) 6
18 Кімнің өлеңі?
Орыс, қазақ қосылып,
Бір – бірне үйір болар.
Сөйткен заман кең болса,
Түзелуі қиын болар.
а)Қазыбек би в) Есет Көтібарұлы с) Сырым батыр д) Қарағұл батыр е) Мөңке би
19 Төмендегі сөздер айшықтаудың қай түріне жатады?
Алтын ұяң Отан – қымбат.
Құт берекең атаң – қымбат.
Құт берекең атаң – қымбат.
Аймалайтын анаң – қымбат.
Асқар таудай әкең – қымбат.
Туып - өскен елің қымбат.
Кіндік кескен жерің қымбат.
а) эпитет в) метафора с) метонемия д) теңеу е) синекдоха
20.Паралелизм дегеніміз...
а) заттың ұқсастығын айту в)қасиеттері ұқсас екі құбылысты образды салыстыру
с) алдыңғы сөзден артқы сөздің асып отыруы д) дауыссыз дыбыстың қайталануы е) дауысты дыбыстың қайталануы
№ 21-22 Дәріс сабағы
