Қызылорда медициналық жоғары колледжі

Д И П Л О М Ж Ұ М Ы С Ы

Тақырыбы: «Қызылорда медициналық жоғары колледжі 1-2 курс студенттерінің арасында контрацепцияның ақпараттандырылу деңгейі қандай?»

Орындаған:

«Медбикелік іс» мамандығы қолданбалы ғылым бакалавры

№63 топ студенті – Жұмабай Гүлзира

2016-2017 ж

Мазмұны

I.Кіріспе.

ІІ. Негізгі бөлім …………………………………………………………………..

1.Белоруссия жастары арасындағы контрацепцияны ақпараттандыру..........................................................................................

1.2. Қазақстандағы студенттер арасындағы контрацептивті әдістер туралы түсініктері мен қолдану тәжірибесі.......................................................

2. Контрацепция туралы түсінік..........................................................................

2.1. Контарцепция түрлері мен әдістері..............................................................

2.2. 3. Ерте жастағы аналық және жасөспірімдік жүктілік............................

2.3. Жыныстық жолдар арқылы берілетін инфекциялардың (ЖЖАБИ) алдын алу .................................................................................................................

2.4. Жас өспірімдер арасында ерте жастағы жүктіліктің алдын-алу және репродуктивті денсаулығына кері әсерінің профилактикасы.....................

ІІІ. Зерттеу тәсілдері мен материалдары. …………………………………

3.1. Қызылода Медицина жоғары колледжінің 11 сынып негізіндегі 1 курс қыз балалар, 9 сынып негізіндегі 1-2 курс қыз балалары.

3.2. Зерттеу нәтижелері: Контрацепцияның ақпараттандырылуын анықтауда жүргізілген сауалнама нәтижесі ..................................................................................

ІҮ.Қорытынды …………………………………………………………………

Ү. Қолданылған әдебиеттер…………………………………………………..

Кіріспе

Тақырыбы: Қызылорда медицина жоғары колледжі 1-2 курс студенттері арасында контрацепцияның ақпараттандырылу деңгейі қандай

Жасөспірімдер арасындағы жүктілік пен ерте жастағы аналық мәселесі Қазақстанда әлі де аз зерттелген. Лига жүргізген талдау нәтижесінде осы мәселені айқындайтын статистикалық ақпарат пен басқа да арнайы мәліметтердің жетіспеушілігін айқындады. Бұл мәселе әлі де қоғам мен мемлекеттің назарынан тыс қалуы сондықтан болар. Сонымен қатар, жасөспірімдер арасындағы түсік жасатуы, жасөспірім кезінде ана болу мен ерте жастағы некелер, жас аналардың нәрестелерден бас тартуы, суицидтер мен аналар мен нәрестелердің өлім санының жоғарлауы Қазақстандағы демографиялық көрсеткіштерге кері әсерін тигізуде.

Қазақстандағы ерте жастағы аналық мәселесін талдау. Орындаған: «Шығармашылық бастамашыл әйелдер Лигасы» (әрі қарай, Лига), «Сорос-Қазақстан» Фондының қаржылық қолдауымен.

Дүние жүзінде

Жыл сайын дүние жүзінде 13 пен 17 жас аралығындағы қыздардың 5-тен 10%-ға дейін жүкті болады. Батыс елдердің арасында жасөспірімдер ұрықтылығы бойынша ең жоғары деңгей АҚШ-да тіркелген – 1 мың жсөспірім қыздарға шаққанда 114 жүктілік, ал ең төмен деңгейде – Нидерланды – 1 мыңға шаққанда 10 жүктілік. Шығыс Еуропа елдерінде жасөспірімдер ұрықтылығының орташа деңгейі 37 құрайды. Мәскеуде жасөспірім қыздардың 46% сексуалды тәжірибесі болған. Жыныстық өмір басталуының орташа жасы 15,8 ± 0,1 (12-18 жас аралығында). Жұбатарлық жағдай – сұхбаткерлердің 3/2 (66,6%) тұрақты серіктестері бар.

17 жастан кіші әйелдерге бала босану физикалық тұрғыда толық дамымағанының әсерінен денсаулығына келетін зиянның жоғары қаупімен байланысты. Түсік, мерзімінен бұрын босану және өлі нәресте туылу қаупі, әсіресе 15 жасқа толмаған қыздарда, репродуктивті жастағы әйелдерге қарағанда өте жоғары. Жасөспірім қыздардың жүктілікке байланысты себептердеп өлім қаупі, 20 жастан асқан әйелдермен салыстырғанда 4 есе жоғары.

    Жыл сайын шамамен 14 млн. 15-19 жас аралығында қыздар ана атанады, олардың 80% Азия, Африка мен Латын Америкасының дамушы мемлекеттерінде тұрады. Кәмелетке толмағандардың 60% босануы қиын асқынулармен өтеді: 50,1% анемия тіркелген (ересектерде – 23%); 40,7% - кеш гестоздар (20%); 12,7% - мерзімінен бұрын босану (5%); босанудағы аномалиялар - 44,1%(24%) және 11,01% (4%) – қан кету жағдайлары.

Өкінішке орай, жасөспірімдік жүктіліктің шешімінің бірі жасанды түсік болып есептелінеді. Ресми статистикаға сәйкес, жыл сайын 5 млн жасөсіпірімнің жүктілігі жасанды түсікпен аяқталады. АҚШ-та орташа және жоғары табысқа ие отбасылардан шыққан жүкті жасөспірімдердің шамамен 47% түсікті таңдайды, аз қамтылған отбасылардан - 26%. Көп елдерде жасатылған түсіктердің жалпы санынан 10% жасөспірімдерге тиесілі болып келеді, Ресейде жасөспірімдік түсік жасату жиілігі 10-15% шамасында.

Қазақстанда

«Мединформ» ЖШС мәліметінше 2011 жылы жүктілік бойынша тіркеуге республика бойынша 15-19 аралығындағы жалпы 22 081 жасөспірім-қаздар (жалпы есептен 2,9%) алынған. Олардың 155 – 15 жастағы қыздар, 728 – 26 жасар, 2494 – 17 жасар, 6318 – 18 және 12 386 - 19 жастағы қыздар. 2011 жылы 15-19 жас аралығындағы қыздар арасындағы тіркелген босану саны 12 362 құрады, яғни жүктілік бойынша тіркеуге алынған қыздардың жалпы санының 55,7%, сәйкесінше 9870 (44,7%) жүктілік тоқтатылған. Ерте жастағы (15-19 жас) босану жиілігі ауылдық мекендерде қалаларға қарағанда жоғары. Босану мен жасанды түсік жасау саны бойынша репродуктивті көрсеткіштерді болжауды анықтау әдісіне сүйенсек, жыныстық қатынастар жүргізетін 15-17 жас аралығындағы 100 сұхбаткер қыздарға шаққанда жалпы көрсеткіштер 5,37 босану мен 3,28 түсік жасату жағдайын құрайды. Жыныстық өмірлері белсендірек болатын, сонымен қатар, кәмелет жасына толған болып табылатын 18-19 жастағы қыздарды есепке қосатын болсақ, есептік көрсеткіштер 5 есеге артады. 15-19 жастағы жасөспірімдер мен жастар арасында соңғы 12 айдың ішінде жыныстық серіктесі 1ден көп болғандарының саны 41% құрады. Олардың басым бөлігі – ер жігіттер екені анықталды.

2011 ж. Қазақстан Республикасы халқының денсаулығы мен денсаулық сақтау ұйымдарының қызметтері. (статистикалық жинақ, Астана 2012 жыл)

Белоруссия жастары арасындағы контрацептивтік ақпараттандыру

Зерттеу материалы мен әдістері

Зерттеудегі мақсатымызға жету үшін 18-20 жаса аралығындағы (орташа жас – 18,3 +-0,5 жыл) медициналық университетінің 1 курс студенттері болып табылатын 277 (202 қыз бала және 75 ұл бала) студентке ерікті сауалнама жүргізілді. Сауалнама Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымының жасөспірімдер мен жастардың репродуктивті және сексуалды денсаулығын зерттеу бойынша ұсынытары бойынша жасалды, келесі тақырыптар бойынша 40 сұрақтан құралды: сухбаткерлер туралы негізгі мәлімет, репродуктивті және сексуалды анамнез, контрацепция және отбасы жоспарлау сұрақтары бойынша білімі, контрацептивті дәрілерді қолдану.

Нәтижелер мен талдау

Біздің анықтауымыз бойынша, сұхбаткерлер контрацептивті әдістер жайлы алғашқы ақпаратты 15,7 +-1,5 жыл жасында бірнеше дереккөздерден алған. Сондай-ақ, ақпарат көздері қыздар мен ұлдар арасында әр түрлі екені анықталды.Мәліметтерге сәйкес, контрацептивті ақпарат туралы дереккөздер бойынша қыздар арасында да, ұлдар арасында да бірінші орында әдеби және ғылыми-көпшілік әдебиет (68,3% және 60,0% сәйкесінше), екінші орында – фильмдер мен телевизиялық бағдарламалар (56,9% және 53,3% сәйкесінше). Үлесі бойынша үшінші орында қыздар арасында медициналық мекемелер дәрігерлері – 55,9%, төртінші орында достары мен құрбылары – 45,1% болса, ер жігіттерде үшінші орында достары мен құрбылары (44,0%),төртінші орында медициналық мекемелер дәрігерлері (38,7%). Қыздардың 38,6% ақпаратты ата-анасынан, 23,3% мұғалімдерінен, 22,3% оқу мекемелеріндегі дәрігерлерден, 10,9% психологтардан алған болса, ұл балаларда 2,53%, 18,7%, 16,0% және 12,0% сәйкесінше. Сонымен қатар, статистикалық тұрғыдан, медициналық мекемелер дәрігерлері (р-0,01) мен ата-аналарынан (р-0,004) ұлдарға қарағанда, қыздар контрацептивті сақтану туралы көбірек ақпараттандырылады.

Анықталған мәліметтеріміз ата-аналардың өз балаларын жыныстық тәрбиелеудегі жеткіліксіз назар аударатындығын растайды. Қалаусыз жүктіліктен сақтану әдістері туралы ақпараттты ең аз көлемде жастар мектептегі мұғалімдерінен, психолог және дәрігер мамандарынан алады.

Сонымен қатар, сауалнамадан өткен студенттердің 40,6% жүктіліктен қорғанудың түрлі әдістерін қолданады, соның ішінде презерватив – 46,1%, тоқтатылған жыныстық акт – 34,6%, күнтізбелік әдіс – 9,6%, гормондық дәрілер – 9,7%. Контрацептвитік әдістерді қолданбау себебі ретінде 1,5% сұхбаткерлер олардың денсаулыққа зияндығын, 11,8% - сексуалды өмірді қиындататындығын, 3,9% - оларды сатып алуға ыңғайсызданатындығын, 6,6% - олардың қымбаттылығын белгіледі. Осы сұраққа жауап берген ер жігіттердің басым бөлігі өздерінің контрацептивті әдістерге мұқтаж еместіктерін білдірді. Нәтижесінде, жүктіліктен қорғанудың әдістері жайлы жақсы хабардар болғанына қарамастан, практикалық тұрғыда оларды сұхбаткерлердің жартысынан азы қолданады. Жастардың осы хабардар болуы мен практикалық қолдануы арасындағы айырмашылықты тәрбиелік және ақпараттандыру жұмыстары барысында ескерген жөн. Контрацепцияның түрлі әдістерінің тиімділігі мен сенімділігін зерттей келе қыздар мен ұлдар бірінші орынға презерватив қолдануды белгіледі (42,1% және 60,0% сәйкесінше). Сұхбаткерлер арасындағы қыздардың пікірі бойынша, қалаусыз жүктіліктен қорғанудың аталған әдісінен кем түсетін түрлері: жатырішілік контрацепция (36,6%), жыныстық тартыну, үзілген жыныстық қатынас (33,2%) және гормондық дәрілерді қабылдау (28,7%). Ер жігіттердің пікірінше, тиімділігі мен сенімділігіне қарай презервативтерден кейінгі орында жыныстық тартыну, үзілген жыныстық қатынас (42,7%), жатырішілік (26,7%) және гормондық контрацепция (20,0%). Қыздардың 4,0 % мен ұлдардың 4,0 % ең тиімсіз контрацепция түрі - күнтізбелік әдісі деп есептейді. Алайда, қыздардың 5,9% және ұлдардың 2,7% контрацепцияның сенімді түрі жоқ деп санаса, сәйкесінше 3,5% бен 4,0% жауап беруге қиналды. Жоғарыда келтірілген мәліметтер бойынша, ДДҰ ақпаратына сәйкес теориялық тұрғыда 99,7%, тәжірибелік тұрғыда 92% тиімді болып есептелінетін гормондық контрацепция түрін сұралғандардың тек 1/5 бөлігі ғана сенімді деп тауып отыр. Бұл дегеніміз, қалаусыз жүктіліктен қорғанудың осы түрі бойынша артықшылықтары мен кемшіліктері туралы жастардың білімі аз екендігін көрсетеді.

Контрацепцияның кейбір түрлері тек қалаусыз жүктіліктен ғана емес, ЖЖБИ/АИВ жұқтырудан да сақтайды. Сұхбаткерлеріміздің осы сипатқа ие контрацептивтердің түрлерін анықтауды жөн көрдік. Статискалық тұрғыда ер жігіттер қыздарға қарағанда презервативтер мен жыныстық тартыну жолдарын атады (64,0% бен 49,0% р-0,03 және 14,7% бен 6,9%, р-0,04 сәйкесінше). Басқа да жауап нұсқалары болды: спермицидтер (қыздардың 1,5%), ҚОК (қыздардың 1,0% мен ұлдардың 1,3%). Осыған қоса, қыздардың 7,9% және ұлдардың 2,7% жұқпалы аурулардан қорғайтын контрацептивтер жоқ деп санаса, қыздардың 34, 1% және ер жігіттердің 25,3% нақты жауап беруге қиынсынды.

Сонымен қатар, ұлдардың 6,7% контрацепцияның бұл әдісінде қолданысқа ие дәрі-дермектерді білмейтінін айтты, ал 69,3% бұл сұраққа жауап беруге қиналды. Ескере кететін жәйт, сұхбаткерлер контрацепцияның шұғыл түріне жататын әдістерін де айта кетті: спермицидтер, қышқыл (уксус, лимон) ерітінділермен, сүтпен, сабын ерітіндісімен бүрку. Одан бөлек, шұғыл контрацепцияны пайдаланудың уақыт мезгілі турасында нұсқаулар әр түрлі болды. Сұхбаткерлердің жалпы санынан 11,4% қыздар мен 13,3% ұлдар ғана шұғыл контрацепцияны қолдану мерзімі жайында біледі. Біз студенттерге контрацепция мен отбасын жоспарлау сұрақтары бойынша білімдерін бағалауға өтініш білдірдік. Қыздардың (50,0%) және ұлдардың (48,0%) жартысы бұл сұрақ бойынша білімдері жеткілікті деп жауап берсе, 44,1% және 38,7% білімдері жеткіліксіз деп, ал 3,5% және 8,0% бұл сұрақ бойынша еш білмейтіндігін білдірді. Сонымен қатар, қыздардың 2,5% мен ұлдардың 5,3% контрацепция мен отбасын жоспарлау туралы барлығын білетіндігін айтты. Анықталған нәтижелер сұхбаткерлердің қалаусыз жүктіліктен қорғану туралы өздерінің білімдерін бағалауы нақты білім деңгейімен сәйкес келмейтіндігін көрсетеді. Бұл жәйт жастардың арасында сексуалды қатынастардың мәдениетін, әсіресе контрацепция мәдениеті турасында белсенді ақпараттандыру жұмыстарын жүргізу қажеттілігіне сілтейді.

Қорытындалар

1. Жастар арасында контрацепцияның заманауи түрлері бойынша білім деңгейі жоғары, дегенмен оларды практикалық тұрғыда қолдану деңгейі төмен (сұхбаткерлердің жартысынан азы).

2. Жастардың көбісі контрацепция әдістері жайлы ақпарат алу ретінде сенімді емес дереккөздерді пайдаланады (әдебиет, кинофильмдер, достар мен құрбылар). Осы орайды, жастардың контрацептивті әдептерін қалыптастыруда ата-аналары, оқу орындарының медицина қызметкерлері, мұғалімдер, психологтар жеткілікті деңгейде қатыса бермейді.

3. Жастар гормоналды контрацепцияның артықшылықтары мен кемшіліктері, шұғыл контрацепция әдістері туралы мәліметтерінің аздығы халықтың осы санатына контрацептивтік әдістер жайлы уақытылы әрі сапалы ақпараттандыру қажеттілігін дәлелдейді.

4. Жастардың контрацепция туралы өз білімдерін бағалауы мен нақты білімдері деңгейімен сәйкес келмейтіндігі жастардың жыныстық тәрбиесіне аса назар аударуды талап етеді.