Веналардың таралу заңдылықтары

1. Дененің кэп бэлігінде (түлға мен қол-аяқта) веналарда қан ауырлық күшінің бағытына қарсы, сондыктан артерияларға қарағанда баяу ағады. Вена қанының жүрекке артерия қанымен бірдей мәлшерде келуі вена арнасының артерия арнасына карағанда кеңдеу болуына байланысты. Бүл мынадай анатомиялық бейімділіктермен қамтамасыз етіледі: веналар колемі үлкендеу, саны кэптеу, бір артериямен екі венаның қосарлана жүруі, артериялармен қосарланбайтын веналардың болуы, анастомоздардың кэбірек болуы, вена торының қою болуы, вена орімдері мен қойнаулардың түзілуі, бауырда қақпа жүйесінің болуы. Оеының нәтижесінде вена қаны жүрекке үш ірі тамырмен (жүректің үсақ веналарын есептемегенде, қуыс веналары және жүрек койнауы) ағып келеді, ал одан бір окпе сабауымен ағып шығады.

2. Артериялармен қосарланатын веналар, яғни вена-серіктердің (v. commitantes) тарылуы қосарындағы артериялар бағынатын заңдар бойынша жүреді және олардың кобісі артерияларға жүп веналар болып, қосарлана жүреді. Жүп веналар кобіне веналық қан ағу барынша қиындаған жерлерде, яғни қол-аяқтарда кездеседі, ойткені мүндай қүрылым аяқ-қолдардың екі жүбы да тік қалыпта, денесі горизонталды орналасқан тортаяқты жануарларда да қалыптасқан.

386

3. Бүкіл дененің нерв жүйесінің айналасында топталуына байланысты веналар нерв түтікшесі мен нервтердің багыты бойымен орналасады. Мәселен, жүлынға параллель томенғі қуыс вена жүреді, ал жүлынньщ әрбір сегментіне сегменттік веналар, мәселен v. lumbales жэне rr. spinales сәйкес келеді.

4. Орғанизмнің осімдік және жануар тіршілігі мүшелеріне болінуіне сәйкес веналар париеталды (дене қуыстары қабырғаларынан қан жинайды) жэне висцералды (дене қуыстары ішідегілерден, яғни мүшелерден кан жинайды) болып болінеді.

5. Веналардың кэбісі екі жақты симметрия принципімен орналасады.

6. Түлға қабырғаларының веналары сегменттік қүрылысын сақтайды.

7. Терең веналар тамыр жүйесінің басқа боліктерімен - артерия жэне лимфа тамырларымен, сондай-ақ нервтермен бірге жүріп, тамыр-нерв шоғырларын түзуге қатысады.

8. Веналар, сондай-ақ қаңқаға сәйкес те жүреді. Мыеалы, омыргқа бағаны бойымен тэменгі қуыс вена, қабырғалар бойымен - қабырғааралық веналар, қол-аяқ сүйектері бойымен үқеас аттас веналар: иық, кәрі жілік, сан және т.б. жүреді.

9. Веналар ең қысқа қашықтықпен, яғни шамамен сол венаның шыққан жері мен оның қүягын жерін қосатын түзу сызық бойында орналасады.

10. Терінің астында жататын беткей веналар тері нервтеріне қосарлана жүреді. Беткей веналардыц едәуір бөліғі нервтерге де, иртсрияларға да қатысы жоқ теріастының веналық торын қүрайды.

11. Вена орімдері негізінен қабырғалары көлемін өзгертпейтін куыстарда орналасып, колемін озгертіп отыратын ішкі ағзаларда кездеседі. Осы ағзалардың колемі үлкейген кезде, олар өздері орналасқан куыстардың қабырғаларына барып, сығылады да, веналық қанның ағуы жеңілденеді. Кіші жамбас астау мүшелері (несепқуық, жатыр, тік ішек) айнасындағы, жүлын-ми сүйықтығының қысымы үдайы озгеріп оіыратын жүлын эзегіндегі және т.б. осындай жерлердегі вена орімдерінің мол болуы осыған байланысты.

12. Веналық қан ағудың сәл-пәл ғана қиындауының озі ми қызметіне қатты эсер етеді. Ми сауыты қуысында веналардан басқа арнаулы оеііімдіктер - қатты кабықтан түзілген озгермейтін қабырғалары бар йена қойнаулары болады. Сондықтан, олар негізінен dura mater осінділерінің ми сауыты сүйектеріне (жабын сүйектер жіктері мен қойнауға аттас сүйек жүлгелері) бекитін жерлерінде жатады.

13. Арнаулы бейімділіктерге diploe озектерінде орналасқан venae tliploicae деп аталатын веналар жатады.

Құрсақтаеы нәрестенің қан айналым шеңбері

Қүрсақтағы нэрестеге оттегі мен қоректік заттар ана қанынан іілаценталык (бала жолдасы) қан айналым комегімен жеткізіледі. Бүл

387