Ғаламдық мәселелер

Адамзат қоғамы дамуына айрықша оқиғаларға толы болған XX ғасыр шиеленіскен, шешімі кезек күттірмейтін ғаламдық мәселелермен де әйгілі болды. Ғалым В.П.Максаковскийдің анықтамасы бойынша, ғаламдық мәселелер деп, бүкіл дүние жүзін, бүкіл адамзатты қамтитын, оның қазіргісі мен болашағына қауіп төндіретін және өзінің шешілуіне бірігіп күш жұмсауды, барлық мемлекеттер мен халықтардың біріккен әрекетін талап ететін мәселелерді атайды.

Ғаламдық мәселелер сипаты жағынан әр түрлі болады, олардың негізгілердің қатарында бейбітшілікпен қарусыздану, экологиялық, энергетика және шикізат мәселелерін, демографиялық және азық-түлік мәселелерін атауға болады.Ғаламдық мәселелер бұл аталғандармен шектелмейді, іс жүзінде олардың саны әлдеқайда көп.Мысалы, қазіргі кезде ғарышты бейбіт мақсатта игеру үшін дамушы елдердің артта қалушылығын жою, қатерлі аурулардың таралмауы жоғарыда аталғандардан ешбір кем түспейді. Ғаламдық мәселелердің пайда болуына, олардың одан әрі шиеленісуіне көптеген факторлар әсер етеді және олар бірімен-бірі өзара тығыз байланысты.

(118 сөз)

Киіз үй

Киіз үй – Орталық және Орта Азия көшпенділерінің көшіп-қонуға ыңғайлы негізгі баспанасы.Киіз үй туралы мәліметтер 7 ғасырдан бастап кездеседі. Киіз басу белгілі бір еңбек кәсібі болған. Оны сол заманда тасқа түсірілген суреттерден айқын байқауға болады.

Киіз үй негізгі төрт бөлшектен құралады. Ол- кереге, уық, есік, шаңырақ. Бұлардың бәрі талдан, теректен жасалады. Киіз үйді шебер үйші жасайды.Олар талды Еділ, Жайық, Сырдария өзендерінің бойынан алады. Сөйтіп, көктемнен күздің аяғына дейін дайындайды, себебі оларды жасау күрделі әрі ұзақ.

Қазақтың өмірінде шаңырақтың маңызы зор. Ол атадан балаға мұра ретінде қалып отырған. Сондықтан шаңырақ арқылы ұрпақтан-ұрпаққа ата-бабалар рухы, күші жалғасады.

Киіз үйдің басқа бөлшектері тозса, оларды жаңартады, ал шаңырақты сақтайды. Ошақ түтінінен ол қараяды, сондықтан оны «қара шаңырақ» дейді.

(119 сөз)

Қазақ отбасындағы дәстүрлік тәрбие

Адамгершілік – адамның рухани арқауы. Ал моральдік жағынан кіршіксіз таза болу дегеніміз – адамгершіліктің асқар шыңы. Адам баласы қоғамда өзінің жақсы адамгершілік қасиеттерімен ардақталады. Адамгершілік негізі – имандылық пен ізеттілікте. Ол әрбір отбасынан басталады. Осыны жадында тұтқан қазақ халқы жастарды кішіпейілділікке, ізеттілікке, инабаттылыққа тәрбиелеуді бірінші міндет деп санаған. Ер балаларға үлкендерге қос қолдап сәлем беруді, қыз балаларға ибалық жасап жол беруді, жасы үлкендердің алдын кесіп өтпеуді уағыздаған. Жастардың жанына сыпайылық, кішіпейілділік қағидаларын үнемі сіңіруменболған.  Жастарды саналы тәртіпке тәрбиелеу мәселесі ерекше маңызға ие. Халық «Ұяда не көрсе, ұшқанда соны ілер» дейді . Жас шыбық иілгіш болса, жас адам да сондай жақсыға да, жаманға да бейім болатыны баршамызға аян. Ата-ананың үйдегі іс-әрекеті балалардың көз алдында өтеді. Сондықтан жақсы мен жаман әдетіміздің бала тәрбиесіне ықпалы зор.

(120 сөз)

8 – СЫНЫП

Ана

...Ананың тілі, ананың махаббаты,ананың тілегі – тіл жетпес бір жатқан теңіз емес пе? Па, шіркін, ананың айналып-толғағаны кімнің есінен кетеді!

Шырылдап жерге түскеннен-ақ, сенің ең бір жақының, ең бір досың, ең бір ұстазың бар. Ол – ана. Қара жерді баспай жатып, есіңді білмей жатып, тырмысып, бауырына жабысатының, шырылдап, уанбай жылап, сенің іздейтінің – ана. Сен жан болып дүниеге келдің. Сенің іздейтінің бірақ жан. Ол – ана. Ол саған бәрінен қымбат. Сен үшін ол жалпақ дүниеден де үлкен. Сондықтан да сен бір-ақ жанды білесің. Ол- ана.

Міне, анаға деген махаббат сенің құндақта жатқан күніңнен басталады. Ананың жолы басқа. Ана деген сөздің өзі ыстық. Ана десе, толқымайтын жүрек, тасымайтын қан, сезбейтін сезім болуға мүмкін емес!

Мен білетін қазақ әйелі, қазақпын дейтін қара көз, қара баланың анасы, сенің жүрегің нәзік, сенің махаббатың балаға тіл жеткісіз биік!

(124 сөз)