Бластомаға карсы дөрілік топтар мен оның препараттары

1. Цитотоксикалық дөрілер

а) Алкилдөуші дврілөр:

{) Хлорзтпатндер: циклофосфан, хлорбутин, долан, сарколизин;

2. Этиленишндер: тиофосфамид;

3. Нитрозомочевина туындыяары: ломустин, кармустин,

нитрозометилмочевина;

2. Метансульфон кдішцылының туындылары; миелосан, миелобромол;

б) Антимөтаболиттер:

1. ФОЛИЙ КЫШфЛЫНЫҢ антагонисттері: метотрексат;

2. Пурин антагонисттері: меркаптопурин, тиогуанин;

3. Пиримидин антагонисттері: фторурацил, фторафур, цитарабин (ңитазар).

в) ӘртүрлІ синтетикалық препараттары:

/) Платина крсылыстары: цисплатин, карбоплатин.

2) Триаэен және гидразин туындылары: прокарбазин (натулан), декарбазин, проспидин. г) ісікке карсы антибиотиістер:

ДЗШІНОМИЦИН,

рубомицин.адриамицин

(доксорубицин),

фарморубицин,

карминомицин,

оливомицин, блеомицин,

брунеомицин, митомицин.

Эсер ету механизм)

Әртүрлі жасуша элементтерімен өзінің алкилді радикалдарымен қайтымсыз коваленпі байланыс түзеді {эсіресе ДНҚ тізбегіндөгі гуанинді қалдыцтарымен), ол рак жасушаларының бшіінуін, көбеюін тежеп, жойылуына алып келеді. Рак жасушалары дамуының әртурлі фаэаларына эсер етеді.

Табиғи метаболиттердің қурылысына үқсас болғандықтан, ісік жасушасының жасушалық ферменттік процестерін бегөу арқылы РНҚ және ДНҚ синтөэін бұзады. Тек бөлінегін рак жасушаларына эсер етеді

Платинді кешен ДНҚ-ға қосылып, алкилдеуші агенттер тәрізді нуклеин қышқылдарының биосинтезін бузады.

Алкилдеуші дәрілер тәрізді эсер етеді.

Циклді тогттардың кэмегімен ДНҚ мен РНҚ-ң жуп арасына қосылып, нуклеин қышқылдары тіэбегінің белінуі мөн ДНҚ синтеэінің төжелуін тудырады.

Ісікке фрсы есерінің спекгрі

Гемобластоэда (соэылмалы лейкемия, лиыфагранулематоз, лимфосаркома, ретикулосаркома), кейбір топ препарапары миеломада, сүт бездерінің, аналык без рагында, сешномада, өкле майда жасушалық рагында, тоқ ішек рагында тиімді.

Метотрексат - лейкемия, лимфома, өкпе, сүт безі мен аналык, без рагында қолданылады.

Меркаптопурин - лөйкөмияда. Фторурацил - асқазанның, ток, және тік ішөктің, сүт бездерінің рагында.

Цитарабин - лейкемияда.

Цисплатин - урық без, қуық, аналық без, бас және мойын аймақтарынын жалпақ жасушалық рагында, остеогөнді саркомада. Карбоплатин * аналық без Ісігінде.

Прокорбазин - лимфогранулематозда. Дакарбазин - меланомада. Дашномицин - жатьірдың хорионэлителиомасында, Вильмса ісігіңде, Юинга ісігіндө,лимфогранулематозда және т.б.

Адриамицин - жедөл лейкемия, жүмсақ улпа саркомасында, лимфосаркомада және т.б.

242

2. Гормондар жене оньщ ■нтагонистері

а) Андрогендер: тестостерон пропионаты, тестенат;

б) Антиандрогекдер: флутамид, ципротерон (андрокур);

»} Эстрогевдер: синэстрол, фосфэстрол, этинилэстрадиол;

г) Антиастрогеңдер: тамоксифен;

д) Гестагендер; мвдроксипрогестерон (лровөра, фарлутал);

а| Глюкокортикоидтар: гидрокортизон, предниэолон, дексаметазон, триамцинолон.

2. Фермөнттер

Ьаспарагиназа

Рак жасушаларының циклінің әртүрлі фазаларына эсер етеді. Тузілуін тежеп, белінуін тоқтатады. Тек белу фазаоына эсер етеді.

Жыныс гормоңцары рак жасушаларын жоймайды, бірақ жасушалардың бөлінуін тежеп жіктейді, сонымен қатар жасуша қызыетінің гуморалвды репелінуінің бузылуын біртіндеп қалпына келтіреді.

Глюкокортикоидтар ісік процестөріне аз эсер етеді, бірақ цитостатиктердщ әсерін күшейтіп, жақсартадьі.

Жасуша мөмбраналарының қүрылымы үшін, ісік жасушаларына қажетті аспарагинді ыдыратады.

Колхамин - тері рагыцда. Винбластин-лимфограну- лематозда, жатырдың хорионэпителиомасында және т.б.

Винкристин - жедел лейкозда, нейробластомада, Вильмса ісігінде және т.б. Этопоэид' өкпенің майда жасушалық рагында. Тенипозид - гемобластоэда.

Жыныс гормондары гормонға тәуелді ісіктерде қолданылады.

Андрогендер мен антиэстрогендер - сүт бездерінің рагында.

Эстрогеңдер мен антаандрогендер - қуьқ асты безІнің рагында.

Гестагендер - жатыр рагында (эндометрия).

Жіті жане соэылмалы лейкозда.

Жгті лимфобласты лейкемияда.

Бластомаға қарсы дәрілерді қолданғанда науқастардың 100%-де жанама өсерлер байқалады. Көбінесе лоқсу және қусу, қан жасалуы мен иммунитеттің тежелуі, АІЖ-ң шырышты қабықшасының зақымдалуы, цистит, гепатит, буйректің зақымдалуы, гилөрурекемия, алопеция, неврологиялық бузылыстар, өкпе мен миокардтың зақымдануы, аллергиялық реакциялар, дөнө қызуының көтерілуі, инфекцияның байқалуы мен асқынуы, гормондардың қызметінің бұзылуы және т.б. байқалады.

Онкологиялық науқастарды емдеу арнайы емдеу мекемелерінде бластомаға қарсы дәрілерді белгілі бір кесте бойынша қиыстырып тагайындалады.

243