- •Фармакология пәні және оның міндеттері. Жаңа дәрілерді іздестіру бағыттары мен медико- биологиялық пөндер арасындағы ал ат ын орны
- •Жаңа дөрілерді іздестіру бағыттары:
- •2. Фармакологияның қыскаша тарихы
- •Дөрілік түр, дөрі-дәрмек, дөрілік зат
- •Мемлекеттік фармакопея
- •0,0001 - 1 Дицимиллиграмм немесе 0,1 мг
- •0,00001 - 1 Сантимиллиграмм немесе 0,01 мг
- •0,000001 - 1 Микрограмм немесе 0,00 f мг
- •Рецептураға қатысты қыска грамматикалық ескертулер
- •Және II септеуге көптеген дәрілік заттардың атауы жатады. Ill- септеу сирек, ал IV мен V септеу аз пайдаланылады.
- •Қатты дәрілік турлер
- •Драже - Dragee (Драже - Асс. Sing. Dragee)
- •Мөлшерлерге бөлінген үнтақтар - pulveres divisi;
- •Мөлшерлерге бөлінбеген үнтақтар - pulveres indivisi,
- •Мөлшерлерге бөлінген үнтақтар - pulveres divisi;
- •Мөлшерлерге бөлінбеген унтақтар - pulveres indivisi.
- •Гранулалар - Granule (Гранула - Nom. Sing. Granulum,
- •Жай қурамды капсуланыңжазылымы:
- •Күрделі қүрамды официнальды капсуланыңжазылымы:
- •2. Жүмсақ дөрілік түрлер
- •Суппозиторийлер - Suppositoria (Суппозиторий - Nom. Sing. Suppositorium; Acc. Sing. Suppositorium* Acc. Pi. Suppositoria)
- •Жапсырмалар - Emplastra
- •Сүйык, дәрілік түрлер
- •Сыртқы тәнге арналған ерітінділер
- •Iшуге арналған ерітінділер
- •Ішуге арналған эмульсиялар Emulsa ad usum intemum (Эмульсия - Nom. Sing. Emulsum, Gen. Sing. Emulsi)
- •Тұнбалар мен қайнатпалар - Infusa et Decocta (Түнба - Nom. Sing. Infusum, Gen. Sing. Infusi; Қайнатпа - Nom. Sing. Decoctum, Gen. Sing. Decocti)
- •Түндырмалар - Tincturae (Түндырма - Nom. Sing. Tinctura, Gen. Sing. Tincturae)
- •Жаңа галенді препараттар
- •(Линименттер - Nom. Sing. Unimentum, Gen. Sing. Linimenti)
- •Аэрозольдер - Aerosol а
- •Дөрілік заттардың фармакокинетикасы Ағзаға дәрілерді енгізу жолдары
- •I. Энтеральды енгізу жолдары (асқазан ішек жолдары (аіж) арқылы).
- •Дәрілік заттардың сіңірілу механиэмдері
- •Микробтарға, вирустарға жене паразиттерге қарсы дәрілер
- •X Solutio Hydrogenii peroxydi diluta - сұйытылған cyreri аскдін тотығы
- •Антибиотиктер
- •Табиги пенициллиндер
- •Макролидтер
- •Тетрациклиндер
- •Лөвомицетин (хлорамфеникол) тобы
- •Аминогликозидтер
- •Полимиксиндер
- •Әртүрлі топтағы антибиотиктер
- •Синтетикалық микробқэ қарсы дөрілер
- •Таб. Аптасына 1 рет) белгіленеді.
- •Туберкулезға юарсы дөрілер
- •Мереэге қарсы (сифилиске қарсы) дөрілер
- •Саңыраукұлаісгарға қарсы дөрілер
- •Вирусқа қарсы дөрілер
- •Interferonum leicocyticum - лейкоцитарлы интерферон - 2 мл
- •Қарапайымдыларға қарсы дөрілер
- •Қурттарға қарсы (антигельминтті) дөрілер
- •Шеткерлік жүйке жүйесіне эсер ететін дәрілер
- •Кураре төрізді дәрілер (шеткерлік есерлі миорелаксанттар) -
- •Симпатолитикалық дәрілер: резерпин (рауседил, серпазил), октадин (гуанетидин, изобарин, исмелин), орнид (бретилий).
- •Орталық жүйке жүйесіне өсер ететін дәрілер
- •Этил слирті
- •Үйыкгататын дөрілер
- •Үлкенжәне психомоторлы үстамаларда колданылатындәрілер: фенобарбитал, бензонал, гексамидин, дифенин (фенитоин), карбамазепин (финлепсин, тегретол), хлоракон;
- •КІиіі ұстамаларда қолданылатын дөрілер: этосуксимид (суксилеп), триметин (триметадион);
- •5. Паркинсонизмге қарсы дәрілер
- •Аналыетиктер
- •Апиыи алкалоидтары: морфин, морфилонг, омнопон.
- •Бейнаркотикалық анальгетиктер
- •Салицил қышқылының туындылары: ацетилсалицил қышкьілы (аспирин), натрий салицилаты, салициламид.
- •5 Күннен артық қабылдауға болмайды.
- •Пиразолон туындысы: антипирин, амидопирин, анальгин; бутадион (фенилбутазол) - басқа топ препараттарынан айырмашылығы
- •Баска да топ туындылары:
- •Психотропты дөрілер
- •Баска да топ туындылары: мепротан (мепробамат), амизил, оксилидин, мебикар, триоксазин.
- •I Natrii bromidum - натрий бромиді. Kalii bromidum - калий бромиді:
- •(Жіті жүрек кызметінің жеткіліксіздігінде колданылады)
- •2. Антиаритмиялық дөрілер
- •Тахиаритмияны басатын дәрілер
- •Стенокардия (жүрек талмасы) үстамасын басатын дөрілер. Бүл препараттар коронарлы қан тамырларды кеңейтеді.
- •Стенокардия (жүрек талмасы) ұстамасын алдын алу үшін қолданылатын дөрілер:
- •Жүрек-қан тамыр жүйесіне адренергиялықиннервацияның күшін төмендететін дөрілер (антиадренергиялык, нейротропты дөрілер):
- •Ангиотензинге айналдырғыш ферментінің (ааф) ингибиторлары (тежегіштері).
- •Буыны: каптоприл (калотен);
- •Буыны: эналаприл (ренитек, энам), лизиноприл (привинил, диротон), рамиприл (тритаце), цилазаприл (инхибейс), периндоприл (престариум), фозиноприл (моноприл), трандолаприл (гогттен).
- •Атеросклерозға қарсы дөрілер
- •Атерогенді липопротеиндердің түзілуін тежейтін дөрілер.
- •Катаболизмдіжөне холестериннің шығарылуын кушейтетін дәрілер.
- •Атерогенді лилопротеиндердің түзілуін тежейтін дөрілер:
- •Катаболизмді жене холестериннің шығарылуын күшейтетін дәрілер.
- •Несеп айдаушы дәрілер (диуретиктер)
- •Тиазидті жөне тиазид тәрізді диуретиктер: дихлотиазид (гипотиазид, гедрохлортиазид, эзидрекс), циклометиазид, клопамид (бринальдикс), оксодолин (хлорталидон), индапамид (арифон, индап).
- •Карбоангидраза ингибиторлары: диакарб (ацетазоламид) -
- •Калий сақгаушы диуретиктер; спиронолактон (верошпирон, альдактон), калий канкреонаты (сольдактон), триамтерен (птерофен),
- •Несеп конкременттерін жоятын дөрілер
- •Подаграны емдеу үшін қолданылады:
- •Подаграның жедел үстамасын басу үшін стероидты емес қдбынуға карсы дөрілер жене колхицин қолданылады.
- •Өкпе ісінуінде қолданылатын дөрілер
- •Ас корыту жүйесіне эсер ететін дәрілер
- •1. Тәбетке эсер ететін дөрілер
- •2. Күстыратын жөне кусыкқа қарсы дәрілер
- •Асқазанның секреторлы кнзметі бузылуында қрлданылатын дәрілер
- •6) Доказан безі секрециясыныңжоғарылауында қрлданылатын дөрілер
- •2. Асқазандағы нсі секрециясын төмендететін дөрілер
- •Ұйфі безі кызметінің бүзылуында қрлданылатын дөрілер
- •Өт айдайтын дәрілер
- •Іш жургізетін дөрілер
- •1. Курамында антраценгликозиді бар өсімдік текті препараттары:
- •2. Синтетикалық препараттары: фенолфталеин, изафенин, бисакодил (дульколакс), гутталакс.
- •Миометрияға эсер ететтін дәрілер
- •1. Миометрияныңжиырылу белсенділігін куаттандыратын дөрілер (Утеростимуляторлар)
- •2. Тек миометрия тонусын жоғарылататын дәрілер (Утеротониялық дәрілер)
- •3. Миометрияның тонусы мен жиырылуын төмендететін дәрілер : (Токолитикалық дәрілер) 1
- •II. Лейкопоэзды күшейтетін дөрілер
- •Гемостаз жүйесіне эсер ететін дөрілер
- •1. Тромбоциттердің агрегациясын (бірігуі) жөне адгеэиясын (жабысуы) күшейтетін дәрілер:
- •6) Қанның ұюына эсер ететін дөрілер (коагулянттар)
- •Қан уюын төмендететін дөрілер (Антикоагулянттар).
- •6) Тікелей емес: актилизе, стрептокиназа (авелизин, стрептаза), целиаза, стрептодеказа, урокиназа.
- •10. Зат алмасу процесін реттейтін дәр1лер
- •1. Гипофиз гормондарының препараттары
- •2. Қэлқанша безі гормондарының препараттары (антитиреоидты дөрілер)
- •Қалқансерік безінің гормонды препараттары
- •Ұйқы безі гормондарының препараттары жене ауыз куысы арқылы енгізілетін диабетке кдрсы дәрілер
- •Ауыз қуысы арқылы енгізілетін диабетке қдрсы дөрілер
- •Бүйрек үсті безінің кыртысының гормондарының препараттары
- •Жыныстық гормондарының препараттары Әйелдің жыныстық безінің препараттары
- •Ұрықгануға кдрсы ауыз куысы арқылы енгізілетін дерілер (Контрацептивтер)
- •Еркектің жыныс гормоиының препараттары (андрогенді препараттар)
- •Аьаболикалық стероидтар
- •Витаминді препараттар (Дөрумендер)
- •Майда еритін витаминдер
- •Поливитаминдер
- •11. Қдбыну жөне аллергия пр#цестеріне эсер ететін дәрілер
- •Қабынуға қарсы дөрілер
- •Стероидты қабынуға кдрсы дөрілер (сққд)
- •2. Аллергияға қарсы дәрілер
- •Мес жасушалары мембраналарының түрақтатқыштары: кромолин-натрий (интал), недокромил - натрий (тайлед), кётотифен (астафен, задитен) - мес жасушаларынан аллергия медиаторларының
- •12. Иммундық жүйеге эсер ететін дәрілер (Иммуномодуляторлар)
- •1. Жануарлардан алынган иммуностимуляторлар.
- •Бактериялардан алынған иммуностимуляторлар.
- •Рекомбинантты (гендік инжинерия өдісімен алынған) иммуностимуляторлар.
- •Иммуноглобулиндер.
- •Коллагеноадардың базисті терапиясындағы препараттары: хингамин (делагил, хлорохин) және гидроксихлорохин (плаквенил) -
- •Бластомаға карсы дөрілік топтар мен оның препараттары
- •Ісікке фрсы есерінің спекгрі
- •Дөрілік заттармен жедел улануды емдеудің негізгі принциптері
- •Удың қанға сіңірілуін тоқгату
- •Ағзадан удың шығарылуын жылдамдату. Табиғи әдістер:
- •15. Дәрі-дөрмекті қабылдау ережелері
- •Әдебиеттер
- •Терап евтикал ы қ көрсеткіш (өте кең тараған ауруларда қолданылатын дәрілік заттар)
- •Мазмұны
- •Султанов Мейірбек Әлібекулы Ербасова Айсулу Амантайқызы
2-іш
нүска
Recipe:
Tabulettam Digoxini 0,00025 Da tales doses N.12 Signa. 1 таблеткадан
күніне 2 рет.
немесе
Rp.:
Tab, Digoxini 0,00025 N.12 D.S. 1 таблеткадан
күніне 2рет
Қүрамында
2 немесе одан да көп дәрілік заттары
бар таблеткаларға жоғарыдағы көрсетілген
нүсқауларды қолдану бойынша рецепт
жазылады.
Рецепт
үлгісі
Мөлшері
0,25 амидопирин (Amidopyrinum) жене бутадионнан
(Butadionum) түратын 20 таблеткаға жазыңыз.
1 таб. күніне 3 рет белгілеңіз.
Rp,:
Amidopyrini Butadioni аа 0,25 D.t.d. N.20 in tab.
S.
1 таб. күніне 3 рет
белгілеңіз.
Қүрамына
бірнеше дәрілік заттар кіретін кейбір
таблеткалар арнайы коммерциялыкатаумен
шығарылады.
Мысалы: «Аэрон» таблеткалары, «Пенталгин»
таблеткалары (Tabulettae «Аегопипь, Tabulettae
«Pentalginum»). Бүл таблеткаларға рецепт
жазғанда, алдымен дәрілік
түрдің атауы
табыс септігінің көпше түрінде
(Tabulettas Асс. рі.), таблеткалардың
аты атау
септігінде жазылып, олардың саны
көрсетіледі.
Рецепт
үлгісі
«Никовериннің»
(«Nicoverinum») 20 таблеткасына рецепт жазыңыз.
1 таблеткадан күніне 2 рет.
Recipe:
Tabulettas «Nicoverinum» N.20 Da.Signa. 1 таб. күніне 2
рет.
Драже
- дәрілікжәне қосымша заттарды
қанттүйіршіктерінде бірнеше
қайталап қабаттау жолымен алынатын,
ішке қолдануға арналған мөлшерленген
қатты дәрілік түр. Дражені өндірістік
әдіспен дайындайды. Қосымша заттар
ретіндө қант, крахмал, бидай үны, какао,
шоколад, тағамдық лактар, бояғыштар
және т.б. қолданылады. Драже
массасы
нан
артық болмауы қажет.
25Драже - Dragee (Драже - Асс. Sing. Dragee)
Дражелерге
рецепт тек бір түрде жазылады.
Жазылымда дөріліктүрдің
атауы
табыс септігінің жекеше
түрінде жазылып (Dragee
- Асе. sing.),
содан кейін дөрілік
заттың аты
мен оның бір
реттік мөлшері, драженің
саны
(D.t.d.
N...) мен
сигнатурасы
көрсетіледі.
Рецепт
үлгісі
05.диазолиннің
(Diazolinum)
20 дражесіне
жазыңыз. 1
дражеден
күніне 2 рет белгілеңіз.
Rp.:
Dragee Diazolini 0,05 D.t.d. N.20
S.
t дражеден
күніне 2 рет.
Ұнтақтар
- Pulveres
(Ұнтақ-
Nom. sing. Pulvis, Gen. sing. Pulveris)
■
Ұнтақтар
-
сусымалы қасиеті бар,
ішке және сыртқа қолдануға арналған
қатты дәрілік түр. Ұнтақтар бірнеше
түрге бөлінеді.
жай
унтакгар
(бір ғана заттан тұратын) - pulveres simplices;
күрделі
унтакгар
(2 немесе одан көп ингредиенттерден
түратын) - pulveres compositi;
Сыртқа
қолданылатын үнтақтар мөлшерге
бөлінбеген түрінде жазылады. Оларды
өте майда унтақтар түрінде (pulveres
subtilissimi) жарақаттарға және шырышты
қабатқа себу үшін қолданады. Бүл унтақтар
нан
100,0-ға дейінгі мөлшерде жазылады жене
рецепте дәрілік препараттың
аты, жалпы мөлшері, майдаланудөрежесі
көрсетіледі.
Рецепт
үлгісі
Мөлшерлерге
бөлінбеген жай унтақгың жазыпуы:
Стрептоцидтің
(Streptocidum)
20,0
өте үсақ үнтағына рецепт жазыңыз.
Жарақатқа себу үшін.
Rp.:
Streptocidi subtilissimi 20,0 D.S. Жарақатқа себу үшін.
Мвлшерге
бөлінбеген
күрделі унтакгыңжазылуы:
Қүрамында
125 000 ӘБ бензилпенициллин натрий түзы
(Benzylpenicillinum
-
natrium)
мен
5,0 этазолы (Aethazolum)
бар
өте майда үнтағына жазыңыз. Мүрынға
үрлеу үшін белгіленіз.
Rp.:
Benzyipenicillini - natrii 125 000 ӘБ Aethazoli 5,0 M.f. pulvis
subtilissimi D.S. Мурынға үрлеу үшін.
26
Мөлшерлерге бөлінген үнтақтар - pulveres divisi;
Мөлшерлерге бөлінбеген үнтақтар - pulveres indivisi,
I
шуге арналған үнтақтар мели
мүмкін.
Дәл мөлшерленуі міндеі.
сульфаты,
магний тотығы) мөлшөргө ,
Рецепт
үлгісі
30,0
магний тотығына (Magnesii oxydun
куніне 2
рет белгілеңіз.
Rp.:
Magnesii oxydi 30,0
D.S.
Бір шай қасықтан күніне 2 рет
Көбінесе
ішуге арналған үнтақтарды мөлшерге
бөліп л
дәрілік
заттың мөлшері көрсетіяе^.
Содан соң фармацевткь
D.t.d.
N... (Da
tales doses numero ...- Осындай мөлшерд
....)
көрсетеді.
Өсімдіктерден
алынатын үнтақтардың (жапырағынан,
тамырынан және өсімдіктің басқа да
бөліктерінен) салмағы 0,05-нан кем болса,
индифферентті заттар қосылады.
Өсімдіктерден алынған үнтақтардың
жазылымы Pulveris
(үнтақтан) сөзімен басталып, одан соң
өсімдікбөлігі,
оның
атауы
(мысалы, Pulveris radicis Rhei) мен мвлшері
көрсетіледі.
Рецепт
үлгісі
Мөлшерге
бөлінген жай унтақгың жазылуы:
1.0,6
панкреатиннің (Pancreatinum) 24 үнтағына
жазыңыз. 1 үнтақтан күніне 3 рет тамақтан
бүрын.
Rp.:
Pancreatini 0,6 D.t.d. N. 24
S.
1 үнт. күніне 3 рет тамақтан
бүрын.
Мөлшерге
бөлінген күрделі унта
қтың
жазылымы:
2.
Қүрамында 0,02 папаверин гидрохлорид!
(Papaverini hydrochloridum) мен 0,01 фенобарбиталы
(Phenobarbitalum) бар 10 үнтаққа жазыңыз. 1
ұнтақтан күніне 3 рет белгілеңіз.
Rp.:
Papaverini hydrochloridi 0,02 Phenobarbitali 0,01 Sacchari 0,3 M.f.
pulv.
D.t.d.
N. 10
S. 1
үнт. күніне 3 рет.
Ұшқыш
және гигроскопияпық үнтақтар пергаментті,
балауыз (charta cerata) немесе парафиңді
(charta paraffinata) қағаздан жасалған қорапшада
шығарылып, рецепте D.t.d. N... in charta cerata деп
көрсетіледі.
27
