шығарылып, 1 мл-ден т/а, б/е, к/т.

Phentanytum-фентанил (А): 0,005% 2 және 5 мл еріт. амп. шығарылып, б/е және к/т енгізілөді.

Pentazocinum- пентазоцин (А): 0,05 таб; 3% - 1 мл еріт. амп. шығарылып, т/а, б/е, к/тенгізіледі.

Butorfanolum-буторфанол (А): 0,2% 2 мл еріт. амп. шығарылып, б/е жене к/т енгізіледі.

Buprenorphinum-бупренорфин (А): 0,0002 таб. шығарылып, ішкежәне тіл астына; 0,03% -1 мл еріт. амп. шығарылып, б/е жэне к/т.

Tramadolum- трамадол (А): 0,05 капе, тәулігіне 3-4 рет (8 ретке дейін); 0,1 супп.; 5%-1 мл жэне 2 мл еріт. амп. шығарылып, б/е жэне к/т енгізіледі.

Наркотикалық анальгетиктердің антогонистері

Naioxoni hydrochloridum - налоксон гидрохлорид! (А): 1 мл амп. шығарылып (0,4 мг/мл), т/а, к/т, б/е.

2. Бейнаркотикалық анальгетиктер

Бейнаркотикалық анальгетиктердің ауырсынуды басатын, ыстықты түсіретін жене қабынуға қарсы әсерлері бар. Қабыну ауруларында, ревматоидты ауруларда, тромбозды алдын алу үшін, невралгияда, радикулитте; тіс, бас, буын, бүлшық ет ауруларында; еттеккір бүзылыстарында және ревматизмде қолданылады. Ал жарақаттарда және этиологиясы басқа ауруларда эсер етпейді. БеЙнаркотикалық анальгетиктер ыстықты басатын дәрі-дәрмек ретінде қолданылады. Наркотикалық анальгетиктерге қарағанда тыныштандыратын және ұйықтататын әсері жоқ, тыныс алу, жетел орталықтарын тежемейді, эйфория, уйренгіштікжәнедәріге тәуелділік тудырмайды. Эсер ету механизмі: бейнаркотикалық анальгетиктер үлпалардағы арахидон қышқылынан простагландин тузетін циклооксигеназа (циклооксигеназаның 2түрі бар (ЦОГ1, ЦОГ 2)) ферментінің бәсеңсіткіші (ингибиторы) болып табылады (простгландин - ауырсыну, қызба және қабынуды шақырады). Простагландиндердің әсерінен қан тамырлар кеңейеді және қабыну аймағында ісінулер байқалады. Простагландиндер гипоталамустағы жылуды реттеу орталығының сезімтаддығын күшейтіп, оның нәтижесінде қызба байқалады. Бейнаркотикалық анальгетиктер простагландиндердің синтезін тежеп қана қоймай, сонымен қатар афферентгі иннервация арқылы таламусқа импульстің өтуін бүзады. Ыстықты түсіретін әсері жылуды реиеу орталығының қозуы төмендеуі нәтижесінен болады. Қабынуға қарсы әсері қабыну медиаторларының (простагландиндер)

144

өнімдерінің төмендеуімен байланысты.

Бейнаркотикалық анальгетиктердің жіктелуі:

а) анальгетик - антипиретиктер (ауырсынуды басатын және ыстықты түсіретін қасиеті бар):

1. Салицил қышқылының туындылары: ацетилсалицил қышкьілы (аспирин), натрий салицилаты, салициламид.

Acidum acetylsalicylicum - ацетилсалицил кышцылы: 0,25 және 0,5 таб. тамақтан кейін уатып сумей қабыддау қажет. Ацетилсалицил қышқылы қабынуға қарсы, ыстықты түсіретін (әсері басымырак,) және ауырсынуды басатын қасиеттері бар. Жанама өсері; диспепсия, құсу, лоқсу, асқазан түсының ауырсынуы, ульцерогенді әсері {АІЖ-ң жарасының зақымдануы), асқазан мен ішектен қан кету, аллергиялық реакциялар, бронхспазм, бас айналуы, қүлақ шуылдау және есту қабілетінің бүзылуы, қан ұюының төмендеуі мен тератогенді әсерлер байқалуы мүмкін,

Антиагрегантты және кейбір антикоагулянтты әсеріне байланысты ацетилсалицил қышқылы жүрек-қан тамыр жүйесімен байланысты тромбтың асқынуын алдын алуда кеңінен қолданылады. Ацетилсалицил қышқылының антиагрегантты әсері аз мөлшерінде байқалады 0,2 — 0,25 мөлшерде тәулігіне қабылданады. Осы мақсатта ацетилсалицил қышқылының арнайы препараттары шығарылған: тромбо АСС, аспирин- кардио, құрамында 0,05 және 0,1 дәрілік заты бар.

Ацетилсалицил к&шк&лының көпіргіш таблеткалары: “Аспирин С”, “АЦЦ+С-Меркле”, “Алка-Зельтцер”, “Форталгин С”.

Егуге арналған ацетилсалицил қышқылы: ацелизин (аспизоль) (жедел ауырсынуда, қызу көтерілгенде, тромбофлебитте}: 1,0 флаконда + 5 мл инъекцияға арналған суда ерітіп, б/е, к/т - 200 мл изотонды NaCI немесе глюкоза еріт. тамшылатып енгізеді; натрий салицилаты: 10% - 5 және 10 мл еріт. амп. шығарылып, к/т енгізіледі.

Крыстырылған препараттары: “Асфен* ■Аскофен", “Кофицил* “Цитрамон", “Седальгин”, “Олдон”, “Ацифеин”, “Миронал”, “Томапирин", “РингN”, Цефекон N (напроксен+сапициламид+кофеин).

2. Пирозолон туындылары: антипирин, анальгин.

Analginum - анальгин (Б) - 0,5 таб. 50% 1-2 мл еріт, амп. шығарылып, б/е, к/т енгізіледі. Анальгиннің ауырсынуды түсіретін, қабынуға қарсы және ыстықты түсіретін қасиеттері айқын байқалады. Жанама өсері: қан жүйесінің тежелуі (лейкопения, гранулоцитопения, агранулоцитоз) жүрек қан тамыр жүйесінің бүзылуы (стенокардия, жүрек жеткіліксіздігі), аллергиялық реакциялар, ісіну, пиразолон туындыларының өнімдерінің ыдырауынан несеп қанық-сары немесе қызыл түске боялуы байқалады.

145