- •Ислам әхлагы
- •I бүлек кереш
- •Чыганаклар
- •Характеристикалар:бөтенесен колачлау
- •Максатлар
- •Игелеклелек һәм йомшаклык
- •Башкаларны хөрмәт итү
- •Иҗтимагый үзара мөнәсәбәтләрдә ислам әдәбенең роле
- •Ислам әдәбенең дини аспекты
- •Ислам әдәбенең психологик аспекты
- •Ислам әдәбенең медицина һәм гигиена аспектлары
- •Ислам әдәбенең милли икътисадка булышуы
- •Өйләнү, гаилә һәм ислам әдәбе
- •Исламда җырлау гомумән тыелса да, туйда җырлау рөхсәт.
- •Исламда җенси мөнәсәбәт кагыйдәләре
- •Ислам әдәбе һәм хатын-кызның хәле
- •Ислам әдәбе һәм тәртип
- •Кешенең иминлеге турында
- •Ислам әдәбе һәм мөселманнарның бердәмлеген һәм мәдәни тиңләштерелүен саклау
- •Исламның мөселман булмаганнарның гадәтләренә һәм традицияләренә мөнәсәбәте
- •Исламча үз-үзеңне тотышның принципиаль кагыйдәләре
- •Йокларга әзерләнү
- •Йокларга ятканда
- •Уяну вакыты.
- •Төш һәм саташулар
- •Чисталык һәм пөхтәлек
- •Коену (юыну)
- •Коену урыны
- •Юыну кайчан мәҗбүри
- •Юыну ысуллары
- •Тәннең аерым өлешләренең чисталыгының мөһимлеге
- •Өстәл янында
- •Ашау алдыннан
- •Өстәл янында дөрес гадәтләр
- •Кием-салым
- •Гаиләдә үз-үзеңне тоту
- •Мөселман хатынның үз-үзен дөрес тотышы
- •Коръәнне өйрәнү һәм яттан уку
- •Мәчет диварларының тышына да, эченә дә берни дә, хәтта аятьләр һәм Аллаһының исемен дә язарга ярамый. Пәйгамбәрнең (с. Г. С.) һәм дүрт хак хәлифнең дә исемен язарга кирәкми.
- •Җомга көн тәртипләре
- •Мөселман бәйрәмнәре
- •Гадәттә бәйрәм вакытында күмәк намаз мәчеттә укылмый көн әйбәт булса, аны ачык мәйданда эшләргә кирәк.
- •Хатын-кызның ир сайлагандагы хокуклары һәм бурычлары
- •Никах турында килешү
- •Ир белән хатын багланышлары
- •Хатыннарга киңәшләр
- •Туй мәҗлесе
- •Полигамия (күп хатын белән тору).
- •13 Бүлек бала туу
- •Исем кушу һәм кешеләргә мөрәҗәгать итү.
- •14.1. Исемне ничек кушарга
- •14.2. Башка кешеләргә мөрәҗәгать итү
- •Иҗтимагый тормыш
- •Яхшы иҗтимагый элемтәләр
- •Башкалар белән мөнәсәбәттәге бурычлар
- •15.3 Шәхеснең мөһим сыйфатлары
- •15.4. Шәхеснең начар сыйфатлары
- •15.6. Сөйләшкәндә өстенлек бирелә торган тел
- •Ничек тыңларга
- •15.9. Нәзер әйтү (вәгъдәләр белән теләкләрнең үтәлүе бәйләнеше)
- •Шаярулар.
- •Очрашканда үз-үзеңне тоту
- •15.15. Чит кеше йортына керергә сорау.
- •15.17. Кунакларны каршы алу.
- •15.18. Чакырып сыйлау.
- •Ашка чакырылган очракта
- •Авырулар янында булу.
- •15.21. Күмәк очрашулар.
- •Ничек утырырга.
- •Хатын-кызның өйдән читтә үз-үзен тотышы.
- •Күршеләр белән мөнәсәбәт.
- •Төрле хәлләрдә үз-үзеңне тоту
- •Зиратта.
- •Урамда.
- •Мәетне озатуда, күмүдә катнашу.
- •Кайгы уртаклашу.
- •Мөселманның үлеме белән бәйле яңа кертелгән йолаларны (бидгатьләрне) үтәмәскә кирәк, мәсәлән, моңа җидесен, кырыгын үткәрү һ. Б. Керә.
- •17.6. Кайгырып елау.
- •Зиратларның төзелеше
- •Кабернең эчке төзелеше.
- •20 Бүлек спорт
- •Хайваннарга мөнәсәбәт
Туй үткәрүнең шактый җиңел бурыч булуы яхшырак. Ислам күзлегеннән караганда, яхшы туй кияү белән кәләшкә мөмкин кадәр азрак мәшәкать тудыра.
Ислам күзлегеннән караганда, туйны бәйрәм итү мактаулы ли булып тора, чөнки туй иҗтимагый күренеш булып гора.
Исламда җырлау гомумән тыелса да, туйда җырлау рөхсәт.
Туй мәҗлесендә катнашырга тәкъдим ителә; мөмкинлек булып та бу чакырудан баш тарту яхшы түгел.
Ир белән хатын орасында-билгеле бер максатларга ирешелер дин исәпланелә. Әмма аларга тиешле бер шартларсыз ирешеп булмый. Шартлар һәм тәкъдимнәр түбәндәгеләр:
Никахлашырга ир-ат һәм хатын-кызның тулы ризалыгы.
Ир белән хатынның уртак карашлары һәм үзара аңлашулары кирәк. Тормышның гомуми концепцияләре, анык ысуллары һәм күңелсез хәлләрдән чыгу юллары кирәк, ягъни Исламда һәм Шәригатьтә каралган нәрсәләр. Иң яхшылары — Исламга тугрылыклы ир белән хатын.
Өйләнешү алдыннан беренче адым буларак, Ислам ир- атка һәм хатын кызга бер-берләреиен Исламны белүләрен, аңа тугрылыклы булуларын белергә, шуңа ышанырга тәкъдим итә. Шулай ук алар туйга кадәр очрашырга тиешләр.
Никах килешүенең барлык шартларын үтәү шулай ук иң яхшы эшләрнең һәм югары әхлаклылыкның бер үрнәге булып тора. Мөхәммәт пәйгамбәр (с. г. с.) әйткән: «Мөселманның никах килешүенең иң кыйммәтле шартлары үтәлергә тиеш»,— дигән.
Ислам вакытлы никахларның барысын да кире кага һәм озак вакытка исәпләнгән никахларны гына таный.
Ачуланышкан очракларда ир белән хатынга үз проблемаларын башкалар ярдәменнән файдаланмыйча гына хәл итәргә киңәш бирелә.
7. Ир белән хатын арасындагы үзара мөнәсәбәтләр үзара хөрмәт итешүгә, аңлауга, үзара ярдәмгә, мәхәббәт һәм шәфкатьлелеккә корылган булырга тиеш.
Ислам әдәбен өйрәнү Исламда ир белән хатын булып яшәүнең мөһимлеген күрсәтә. Ислам әдәбе ир белән хатын арасындагы үзара мөнәсәбәтләрнең түбәндәге төрләрен таный:
1. Әгәр ир белән хатын булып яшәмәгәннәр икән, ирләргә үлгән хатын-кызның гәүдәсен юарга ярамын һәм киресенчә. Хатыны үлгән очракта ир аның гәүдәсен кабергә сала ала.
2. Ир белән хатын булмыйча, бер-берсе белән кан кардәшлек белән бәйләнгән булсалар да, әйтик ир һәм кыз бертуганнар, ана һәм балалар булсалар да, ир-ат белән хатын-кызга бер-берсенең оят җирләренә карарга рөхсәт ителми.
3. Хатын-кызларга үлгән туганнарын, ир туганнарын һәм әтисен дә кертеп, искә алып өч көннән дә артык еларга ярамый. Әмма хатын үзенең ире турында дүрт ай да ун көн кайгыра ала.
Ислам әхлагында ата-аналар белән балалар арасындагы мөнәсәбәтләр дә мөһим урын алып тора. Мөхәммәт пәйгамбәр (с. г. с.): «Җәннәт аналарның аяк астында?-,— дип әйткән. Башка кешеләргә яхшы мөгамәләдә булу әдәплелек саналса, ата- анага карата бу инде дини бурычлар булып торалар. 7 нче бүлектә тикшерелә торган балалар белән ата-аналар арасындагы үзара мөнәсәбәтләрнең бу җәһәттән балаларга нинди зур бурычлар йөкләнүен күрсәтә.
Ныклы туганлык хисләре, тугрылык һәм җаваплылык балалар һәм ата-аналар белән генә чикләнмәскә, ә бәлки барлык туганнарны да колачларга тиеш. Беренчедән, исән-сау һәм яхшы кәеф белән яшәүләрен белер өчен туганнар янында даими булып торырга кирәк. Икенчедән, хәллерәкләре үзләренең мохтаҗлык кичерүче туганнарына ярдәм итәргә тиешләр. Әгәр мөселман бурычлы булып үлеп китсә, аның туганнары бу бурычны мөмкин кадәр тизрәк түләргә тырышырга тиешләр.
Хатын-кызга чит кеше баласын күкрәк сөтен имезеп үстерергә рөхсәт ителә, чөнки бу туган-тумача даирәсен арттыра. Ислам әдәбендә гаилә мөнәсәбәтләре шуның өчен җентекләп тикшерелә — чөнки гаилә кешелек хисләренең барлык спектрларын булдыру өчен нигез булып тора һәм шунлыктан сәламәт һәм тотрыклы җәмгыять өчен нигез булып сәламәт һәм тотрыклы гаилә тормышы хезмәт итә.
